Notities over de VOC en haar Impact

Inleiding

• Discussie over de VOC-mentaliteit en een uitspraak van voormalig minister-president Balkenende.
• Belang van het begrijpen van de VOC en haar geschiedenis.

Geschiedenis van de VOC

Ontdekkingsreizen (16e eeuw)

• Nieuwe gebieden ontdekt door Europese landen.
• Portugezen arriveerden als eerste in Indonesië (16e eeuw).
• Nederlanders begonnen ook handel te drijven in het gebied aan het eind van de 16e eeuw.

Problemen bij de handel

• 80-jarige oorlog met Spanje hinderde toegang tot Spaanse en Portugese havens.
• Nederlandse schepen moesten rechtstreeks met Indonesische vorsten handelen.
• Gevaren op zee: piraterij, scheurbuik door vitaminegebrek.
• Concurrentie van verschillende ondernemingen leidde tot prijsdalingen en lage winsten.

Oprichting van de VOC

• Johan van Oldenbarneveld verplichtte zes compagnieën tot samenwerking.
• Oprichting op 20 maart 1602: Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).
• Ontving octrooi van Staten-Generaal voor exclusief handelen met Zuidoost-Azië.

Monopolie en Geweld

Monopoliestrategie

• Staten-Generaal wil dat VOC monopolie krijgt op de Aziatische handel.
• VOC kreeg recht om oorlog te voeren om monopolie veilig te stellen.

Jan Pieterszoon Koen (1617)

• Gouverneur-generaal van VOC in Azië.
• Gebruik van geweld tegen andere Europese landen en lokale bevolking.
• Inname van Jakarta en oprichting van Batavia als bestuurscentrum.
• Geweld tegen Bandanezen in 1621: slechts 600 van de 15.000 overleefd.
• Koen staat bekend als de "Slachter van Banda".

Erfenis van de VOC

Handelsorganisatie

• VOC was de grootste handelsorganisatie van de 17e eeuw.
• Eerste multinational met aandelenstructuur.
• Bestuur (Heer 17) en kamers in verschillende Nederlandse steden.
• Hoge Regering in Azië onder leiding van gouverneur-generaal.

Leven aan boord

• Lange reizen (ongeveer 8 maanden) met zware omstandigheden voor gewone matrozen.
• Hogere klasse (ambtenaren, kooplieden) had betere leefomstandigheden.

Faillissement

• VOC bestond bijna 200 jaar, hoogste bloeiperiode in de 17e eeuw.
• Faillissement in 1799 door buitenlandse concurrentie en corruptie.

Huidige Discussies

• Herinnering aan de VOC wordt in stand gehouden in Nederland.
• VOC heeft een klein deel van de bevolking rijk gemaakt.
• Veel mensen profiteerden niet of werden tot slaaf gemaakt.
• De VOC blijft een relevant en controversieel onderwerp in de Nederlandse geschiedenis.