Onbewuste vooroordelen en stereotypen. We hebben in het vorige filmpje gezien dat diversiteit gaat over verschillen en inclusie over wat we met deze verschillen doen. We willen een omgeving creëren waarin iedereen zich thuis voelt. Maar hoe doen we dat? Dat is niet altijd even gemakkelijk.
We vinden het vaak moeilijk om met verschillen om te gaan. In de eerste plaats moeten we ons bewust worden van onze eigen blik op de wereld en met welke bril waarnaar mensen kijken die we zien als anders dan wij zelf. We moeten ons bewust worden van onze eigen vooroordelen en stereotypen. Gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Van nature categoriseren we allemaal. Als je iemand tegenkomt op straat, deel je als eerste direct onbewust die persoon in in allerlei categorieën. In dit geval vrouw, jong, zwart, middenklasse, sympathiek, enzovoort.
Dit categoriseren hebben we ook nodig om orde te scheppen in de chaos. Het zijn mentale shortcuts om te kunnen navigeren in de wereld om ons heen. We hebben deze shortcuts voor allerlei dingen en objecten.
En zo delen we ook mensen onbewust in, in bepaalde categorieën. Categorieën als seksen, etniciteit, leeftijd, beroep, wel of geen beperking, sociale kassen, seksuele oriëntatie enzovoort. Dit geeft ons richting in deze complexe wereld, maar kan ook leiden tot stereotypen en vooroordelen.
Een stereotype is het associëren van een specifiek kenmerk met een bepaalde groep, mensen, waarin alle individuen dezelfde eigenschappen lijken te hebben. Het individu wordt een groep en de unieke eigenschappen van het individu worden hierdoor niet meer gezien. Voorbeelden zijn Fransen zijn romantisch, Duitsers drinken veel bier, jongens houden van voetbal en meisjes van spelen met poppen. Een vooroordeel is een negatieve houding of mening tegenover iemand zonder te weten of het eigenlijk klopt. De houding is slechts gebaseerd op het feit dat deze mensen lid zijn van een specifieke groep en dus niet gebaseerd op een waarheid.
Bijvoorbeeld, ouderen kunnen geen bijdrage meer leveren aan de maatschappij. of vrouwen met een hoofddoek zijn onderdanig. Vaak zijn wij ons niet bewust van deze stereotypen en vooroordelen. Toch hebben we ze allemaal.
Onbewuste vooroordelen staan logisch nadenken in de weg. Lees bijvoorbeeld het volgende raadsel. Een vader en zijn zoon krijgen een ernstig auto-ongeluk. De vader overlijdt ter plekke. De zoon is buiten bewustzijn en ernstig gewond.
Hij wordt naar het beste ziekenhuis van de regio gebracht, waar een topchirurg klaarstaat om hem te opereren. De chirurg komt de operatiekamer binnen, ziet de jongen en zegt, ik kan deze jongen niet opereren. Waarom niet? vraagt de verpleger.
Omdat het mijn zoon is, zegt de chirurg. De vraag is, hoe is dit mogelijk? Wie is deze chirurg?
We geven je even een momentje om na te denken. Sommigen denken dat de chirurg homoseksueel is en de tweede vader van de jongen is. Of dat de jongen geadopteerd is.
Maar de meest voor de hand liggende verklaring bedenken de meesten niet. Namelijk dat de chirurg de moeder van de jongen is. In ons onderbewustzijn hebben we moeite om een vrouw voor te bestellen als topchirurg. Ook al weten we best dat deze er wel zijn. Hoe ontstaan stereotypen en vooroordelen?
Deze ontstaan door ermee in aanraking te komen. Via boeken, verhalen, televisie, sociale media, het nieuws, wat mensen zeggen. Door beelden die keer op keer herhaald worden.
Stereotypen maken het leven simpeler. Het is een manier om de wereld te ordenen. Het zorgt ook voor groepsverbinding. We willen nu eenmaal graag bij bepaalde groepen horen.
Maar wanneer we stereotypen en vooroordeel gaan zien als de waarheid, kan dit leiden tot... uitsluiting, discriminatie en racisme. Het wij-tegenover-zij gevoel wordt versterkt. Bijvoorbeeld, vanwege het stereotype beeld dat mannen betere leiders zijn dan vrouwen, hebben vrouwen het moeilijkere om op een hogere managementfunctie te komen.
Laat staan als je een vrouw bent die een hoofddoek draagt. Wat is ons stereotype beeld dan? Zij moeten nog eens extra hard aantrekken om serieus genomen te worden.
Wat kunnen we hieraan doen? Het is niet altijd makkelijk, maar we moeten proberen ons zoveel mogelijk bewust te worden van onze eigen vooroordelen en stereotypen. Door er bewust van te worden kun je ze veranderen. Probeer kritisch te leren kijken door erover te lezen, te praten en er vorming over te volgen.
Het kruisvindenken is een kader wat helpt om onze stereotypen en vooroordelen te vangen. Daarover vertellen we meer in de volgende filmpjes.