Tornada i Cyklony

Tornada

• Definicja: Specyficzny rodzaj trąby powietrznej, wirująca kolumna powietrza.
• Lokalizacja: Najczęściej występują w Ameryce Północnej.
• Powstawanie:
  • Gorące i wilgotne powietrze znad Zatoki Meksykańskiej spotyka się z zimnym i suchym powietrzem z nadgór skalistych.
  • Tworzy się wir powietrzny, którego prędkość może przekraczać 400 km/h.
  • Powstaje ciemny lej dotykający ziemi, szerszy ku górze.
• Aleja Tornad:
  • Pas o szerokości około 650 km od Teksasu do Dakoty Południowej.
  • Najwięcej tornad występuje tutaj (ponad 1000 rocznie).
• Skutki:
  • Klasyfikowane według skali EF (Enhanced Fujita Scale) od EF0 do EF5.
  • EF0: prędkość wiatru 105-137 km/h, lekkie uszkodzenia.
  • EF1: 138-178 km/h, umiarkowane uszkodzenia (np. zerwane dachy).
  • EF2: 179-218 km/h, znaczące uszkodzenia (np. przewrócone drzewa).
  • EF3: 219-266 km/h, ciężkie uszkodzenia (np. uszkodzenia budynków).
  • EF4: 267-322 km/h, druzgocące uszkodzenia (np. zrównane z ziemią domy).
  • EF5: powyżej 322 km/h, nieprawdopodobne zniszczenia.
• Ochrona:
  • Wiele miast posiada specjalne piwnice i schrony.

Cyklony Tropikalne

• Definicja: Potężny system burzowy, wirujący układ niskiego ciśnienia.
• Powstawanie:
  • Nad nagrzanymi wodami w obszarze międzyzwrotnikowym.
  • Wymagana temperatura oceanu powyżej 25°C.
  • Tworzy się olbrzymi wir z centralnym "okiem cyklonu".
• Kategoryzacja:
  • Huragany: zachodni Atlantyk, wschodni Pacyfik.
  • Tajfuny: północno-zachodni Pacyfik.
  • Cyklony: Zatoka Bengalska, Morze Arabskie, południowy Ocean Indyjski.
  • Willi Willi: wybrzeża Australii.
• Skala Safira-Simpsona:
  • Klasyfikuje siłę cyklonów na podstawie prędkości wiatru i innych czynników.
  • Kategoria 1: 119-153 km/h, niewielkie uszkodzenia.
  • Kategoria 2: 154-177 km/h, poważne uszkodzenia dachów, portów.
  • Kategoria 3: 178-209 km/h, uszkodzenia budynków.
  • Kategoria 4: 210-249 km/h, zburzone ściany, znaczące podtopienia.
  • Kategoria 5: ponad 250 km/h, katastrofalne zniszczenia.

Wybrane Cyklony Tropikalne XXI wieku

• Cyklon Janie (2004): Kategoria 3, 3035 ofiar, zniszczenia na 7,7 miliardów USD.
• Cyklon Katrina (2005): Kategoria 5, 1836 ofiar, zniszczenia na 108 miliardów USD.
• Cyklon Ike (2008): Kategoria 4, 195 ofiar, zniszczenia na 37,5 miliardów USD.
• Cyklon Matthew (2016): Kategoria 5, 603 ofiary, zniszczenia na 15,1 miliarda USD.
• Cyklon Harvey (2017): Kategoria 4, 70 ofiar, zniszczenia na 150 miliardów USD.

Kluczowe Wnioski

• Ameryka Północna jest regularnie narażona na ekstremalne zjawiska meteorologiczne, takie jak tornada i cyklony.
• Skutki cyklonów: zniszczenia roślinności, budynków oraz podtopienia.
• Ochrona i prewencja są kluczowe w minimalizowaniu strat i zapewnieniu bezpieczeństwa ludności.