Overview
Tinalakay sa leksyur ang kahalagahan ng panitikan sa pakikibaka para sa kalayaan ng Pilipinas noong panahon ng Propaganda at Himagsikan.
Araw ng Kalayaan at Layunin ng Aralin
- Hunyo 12 ay Araw ng Kalayaan ng Pilipinas, ipinagdiriwang bilang mahalagang bahagi ng kasaysayan.
- Layunin ng aralin ang tukuyin ang pangunahing pangyayari at halagang kultural noong panahon ng Propaganda at Himagsikan.
Mga Bayani at Kanilang Ambag
- Emilio Aguinaldo: Unang Pangulo ng Republika ng Pilipinas.
- Apolinario Mabini: "Utak ng Himagsikan," may sagisag panulat na "Bini."
- Marcelo del Pilar: Nagtatag ng "Diyaryong Tagalog," propagandista.
- Graciano Lopez Jaena: Dakilang orador, tagapagsalita ng kilusang Propaganda, sagisag panulat "Diego Laura."
- Andres Bonifacio: Nagtatag ng Katipunan, "Ama ng Katipunan."
- Emilio Jacinto: "Utak ng Katipunan," may sagisag panulat na "Dimas Ilaw."
Panahon ng Propaganda
- Kilusang propaganda: Mapayapang paraan ng paglaban sa abuso ng Kastila.
- Layunin: Pantay na karapatan ng Pilipino at Kastila, malayang pamamahayag, at katarungan.
- La Solidaridad: Pahayagan ng mga propagandista.
- Sagisag panulat ang gamit upang maitago pagkakakilanlan.
- Mga akda: "Noli Me Tangere," "El Filibusterismo" (Rizal), mga satirikong sulat ni Lopez Jaena.
Panahon ng Himagsikan
- Nabuo dahil bigong tuparin ng Kastila ang mga hinihiling ng propaganda.
- Katipunan (KKK): Samahang lihim na nagbigay-daan sa lantad na paglaban.
- Ginamit ang panitikan sa Tagalog para aliwin at gisingin ang damdamin ng mga Pilipino.
- Mga akda nina Bonifacio: "Pag-ibig sa Tinubuang Lupa," "Katapusang Hibik ng Pilipinas."
- Emilio Jacinto: "Kartilya ng Katipunan," "Liwanag at Dilim."
- Mabini: "El Verdadero Decalogo" ukol sa tunay na mga utos at prinsipyo ng Pilipino.
Pagkakaiba ng Propaganda at Himagsikan
- Propaganda: Mapayapang paraan, nilalaman ng sanaysay, tula, pahayagan, layunin ay iparating sa Kastila.
- Himagsikan: Marahas na paglaban, layunin ay ganap na kalayaan sa ilalim ng Katipunan.
Key Terms & Definitions
- Panitikan — mga akdang nasusulat na nagpapahayag ng damdamin at adhikain ng bayan.
- Propaganda — mapayapang paraan ng paghihimok o panawagan ng pagbabago.
- Himagsikan — marahas na pag-aalsa laban sa mapang-abusong pamahalaan.
- La Solidaridad — pahayagan ng Propaganda na isinulat sa Kastila.
- Katipunan (KKK) — lihim na samahan para sa armadong pakikibaka.
Action Items / Next Steps
- Suriin kung Propaganda o Himagsikan ang isang pahayag para sa takdang-aralin.
- Pag-ugnayin ang mga salitang "propaganda," "panitikan," "bayani," "himagsikan," at "kalayaan" sa sariling pangungusap.
- Basahin o panoorin ang "Pag-ibig sa Tinubuang Lupa" at "Kartilya ng Katipunan."