La la la la la Yahoo! Ayan nyan Kapapasok lang natin Tapos wala agad pasok itong Ano no? Hunyo labing dalawa Kaya masayang masaya ako Pag ganito ang pecha kasi walang pasok Ako rin naman masaya, Teban. Pero sa mas masayang dahilan. Ano bang meron kapag honyo labing dalawa?
Hala, seryoso ka be? Ayan o, tumingin ka sa paligid mo. Ang daming watawat, di ba?
ba? Ah, alam ko na. Araw ng matawat. What?
Wow! Mali. Weh. Guys, tulungan natin si Teban. Pwede bang pakicomment dyan sa iba ba?
Anong meron tuwing Hunyo 12? Salamat! Narito ang mga dapat nating matamu o layunin, na iisa-isa ang mga halagang pangyari sa panahon ng propaganda at himagsikan. Una, nakababasa ng mga impormasyon tungkol sa kasaysayan ng panitikan sa dalawang panahon.
Nakahayag ng mga ediya at impormasyong nakalap sa klase na paahalagahan ng pagbabalik tanaw sa kasaysayan ng panitikan sa bansa. Maglaro tayo! Apat na larawan at isang salita. Gamitin ang mga palatandaang larawan upang malaman ang kaugnayang salita.
Tama! Panitikan at kalayaan ang sagot sa mga larawan na iyan. Kaya naman, muli na ating balikan ng mga nakaraan. Paano nakatulong ang panitikan sa kalayaan ng Pilipinas? Tara, samahan niyo akong muling matuto sa araw na iyan.
na ito. Hindi natin tinatamasa ang kalayaan ngayon kung wala sila. Kaya naman, maglaro tayo. Sino ako? Unang bilang.
Unang Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Emilio Aguinaldo Ikalawang bilang Utak ng Himagsikan Apolinario Mabini Ikatlong bilang Nagtatag ng Diyaryong Tagalog Marcelo del Pilar Ikaapat na bilang Dakilang orador o tagapagsalita ng kilusang propaganda Graciano Lopez Jaina Ikalimang bilang Dakilang general at isa sa nagtatag ng mga solidaridad WANDUNA Ilan lamang sila sa mga bayaning naging dahilan kung bakit natatamo natin ngayon ang kalayaan. Pero nakakalungkot isipin na ilan lamang sa kanila ang nakakaalala at nagpapahalaga. Kaya naman... Ngayon ay alamin natin ang kanilang itinatag o itinayong mga samahan upang makamit ang kalayaang tinatamasa.
Magkaiba ng pamamaraan, iisa ang layunin. Kahulugan niya ay sabay-sabay nating tuklasin dito lamang sa ating aralin. Panahon ng Propaganda Kilosang propaganda, naitatag ito dahil sa mapang-abusong gawain ng mga Kastila sa kanilang pananakop at pangumuno sa Pilipinas. Ang pahayagan at samahang la-solidaridad na sadyang isinulat sa wikang Kastila upang mapayapa at tuwirang maiparating sa namumuna ng Espanya ang kahilingan ng mga Pilipino.
Gaya ng pagnanais na pantay-pantay na pagtingin sa mga Pilipino at Kastila, magkaroon ng pangalaman. kalayaan sa pamahayag, pananalita, pagtitipon, pagpupulong at gayon din sa paghiling ng katarungan laban sa kaapihan. Ang propaganda ay nangangahulugang panghihikayat sa mapayapang paraan. Ang grupo na mga propaganda at ang tawag sa mga miyembro nito ay propagandista, katulad na mga Bayaning ito.
Ang una rito ay si Graciano Lopez Jaina na tuwing siya ay sumusulat, hindi yun ang tunay niyang sinusulat na pangalan. Ang ginagamit niya ay Bolivar o kaya ay Bolivar. Diego Laura. Bakit? Ang paggamit ng sagisagpanulat ay karaniwan sa mga revolusionaryo noong panahon ng pananakop upang mapanatili ang lihim na pagkakidanlan at maiwasang madakip o maparusahan.
Yan, kaya gumagamit sila ng pen name. Si Graciano Lopez hayo na ang patnulot at nagtatag ng La Solidaridad. Ang isa sa mga isinulat niya na ako Ang mga pangalakad ay PRAIBOTOD. Ito'y tungkol sa katang satiriko o nang uuyam.
Timutulik sa mga praile na masiba, ambisyoso at dimoral ang pagkatao. Nandiyan din ang apdang sa mga Pilipino. Talumpating may layunin na mapabuti ang kalagayan ng mga Pilipino.
Sunod, mga kahirapan sa Pilipinas. Tinutukoy ang maling pangamalakad ng pamahal. maling sistema ng edukasyon.
Nandiyan din ang El Bandolerismo. Dito ipinagtanggol niya na walang tulisan sa Pilipinas. Doktor Jose Rizal, ang sagisag panulat niya ay launglaan o kaya di masalang.
No limitangere ang isa sa sikat na mga sinulat niya na inialay sa bayan. El filibusterismo na inalay sa Gomburza o tatlong paring martir. Mi último adios, tulang isinulat habang nakakulong sa Fort Santiago.
Sobre la indulencia. de los Filipinos. Sanaysay na sumusuri kung totoong tama ang mga Pilipino o ang tinutukoy na katamaran daw ng mga Pilipino. Tandaan, dito sa bahagi ito nilinaw na hindi totoo ang Filipino time. Bakit?
Ang tunay na Filipino time ay on time o nasa takdang oras o maagap dumarating. Bakit? Ang mga Pilipino, ang mga katutubo natin ay mga magsasaka, mangnisda at iba pang trabaho na nangangailangan na maging maagap.
At yun ay nagagampanan ng maayos ng ating mga ninuno. Sa makatawid, ang sinasabing pagkahuli sa mga okasyon ay nakuha at ginaya lamang sa mga kastila o dayuhang nagpapahuli upang maging sikat at pag-usapan sa tuwing sila'y dumarating ng huli. Tandaan, ituwid na natin ang paniniwalang ang Filipino time.
ay huli o late sapagkat ang Filipino time is always on time. Nandyan din ang Allahoventud Filipino tulang handog sa mga Pilipinong mag-aaral. Marcelo del Pilar ang Ang nasagisag panulat niya ay Claridel, Dolores Manapat, Siling Laguyo, o kaya namay Piping Dilat.
Ang mga pamagat na kanyang maapda ay Diyaryong Tagalog, mga basa ang puna sa hindi mabuting pamalakad ng pamahalaang Kastila. Kaiingat kayo sa naisay na pabiro at sarcastic. na tumutulig sa tugon ni Padre Jose Rodriguez sa Noli, Nerizal.
Dasalan at toksuhan. Tama, nagtotoksuhan dito. Akdang hawig sa sakatesismo, subalit pang uyam laban sa mga praile. Dopluhan, dalit ang mga bugtong. Kalipunan na maka.
Kalikpunan ng maiiksing tula at laman ay tungkol sa pangapi ng mga prayle sa bansa. Kung mayroong panahon ng mga propaganda o mahinahon o mapayapang paraan, meron ding humantong sa panahon ng himagsik. Bakit?
Hindi pinansin ng mga kaibigan. kastila ang mapayapang pamaraan ng mga propagandista. Nagpatuloy pa rin ang pagmamalabis sa kapangyarihan ang pamahalaan at simbahang kastila. Nang mapabalitang ipinatapon o pinadala sa dapitan si Jose Rizal dahil sa pahayagang La Solidaridad, nagtatag ng samahan ng mga manghihimagsik si Andres Bonifacio ang Katipunan o KKK.
Bawat kasabi nito'y nananawagan sa mga Pilipino na magising sa katotohanan, magkaisa at magsipaghanda sa pakikipaglaban tungo sa pagtatamo ng ganap na kalayaan. Ginamit din nila ang ang panitikan sa wikang Tagalog upang gisingin ang mga Pilipino sa tunay na kalagayan. Pahayagang kalayaan ang naging instrumento ng kanilang kilusan. Ang ilan sa mga bayaning na pabilang sa mga naghimagsik ay sina Andres Bonifacio, na may sagisag pa naulat na agapito bagong bayan, may pag-asa, at magdiwang. Siya ang ama ng katipunan, sapagkat siya ang nagtatag nito.
Siya ang ama ng demokrasyang Pilipino. Ang ilan sa kanyang mga isinulat ay, Katapusang Hibig ng Pilipinas. Ito lang naglalakas. Malarawan sa paghihirap ng Pilipino. Ang sunod ay, Pag-ibig sa tinubuang lupa.
Tulang himuki ng mga Pilipinong maging makabayan. Kung kayo ay mag-search sa YouTube, itype nyo lamang ang pag-ibig sa tinubuang lupa. Hindi lang siya basta tula. Siya ay nilapatan rin ng musika upang maging isang awit.
Isa pang naghimagsik, Emilio Jacinto. Ang sagisal panulat niya ay, Dimas ilaw at pingkian. Siya ang itinuturing na utak ng katipunan. Ang isa sa mga isunod niya ay Kartilya ng Katipunan.
Akdang naglatag na mga batas at prinsipyo ng katipunan. Nandyan din ang liwanag at dilim. Inilarawan ang kalagayan ng mga Pilipino sa kamay ng mga mananako.
Napakaganda nito mga anak. Kung may pagkakataon Saun kayo, isearch nyo, basahin nyo, sapagkat maituturing nakayamanan ang mga akdang ito. Isa sa mga kahangahangang kalahok ng naghimagsig ay si Apolinario Mabini. Ang sagis at panulat niya ay Bini. Oh, manahimik ka, huwag ka nang kumanta ha.
Nagtatalakay tayo dito, hoy. Karinig lang ng Bini. Huwag ka nang ano, siya ang unang Bini.
Okay? O, siya nga pala ang dakilang lumpo. Kahit may sakit na polyo, ay sumanig pa rin sa himagsikan. Ang ilan sa mga isinulat niya ay El Vergado de Calogo. Ang tunay na sampung utos binigyan din ng mga katangi ang dapat taglayin ng mga Pilipino upang makamit ang tunay na kalayaan at kasarinlan.
At syempre, nangyan din ang Sabayang Pilipino na tungkol sa Bayang Pilipinas. Umaasa akong nauunawaan nyo ang pagkakaiba sa panahon ng propaganda at panahon ng himagsikan. Narito ang himay ng paghahambing mula sa kakarugan.
paraan, panitikan, pagsagawa at layunin. Kaya maaari ito makatulong sa inyo bilang gabay upang mas mabilis na maunawaan ang ating mga tinilakay. Oh, mga katulong! Pati terrific! Natitiyak ko na naunawaan nyo ang pagtalakay ng kahalagahan ng panitikan upang matamo natin ang kalayaan.
Paano nga ba nakatulong ang panitikan sa kalayaan ng Pilipinas? Siyempre, maliwanag na ginamit sa panahon ng propaganda ang panitikan upang maiparating ang kanilang mga hinahing sa mga pinunong Kastila. Ginamit din ng mga naghihimagsik ang panitikan upang gisingin ang mga natutulog na damdamin ng ating mga Pilipino upang kumilos na at lumaba na laban sa mga mapang-abuso. O, pareho ba tayo ng ating mga naisip?
Oras na para patunayan kung talagang naunawaan dito sa Talas Isip Propaganda o Himagsikan. Kapag pasulat, suriin ang pahayag, isulat sapat lang kung P kung Propaganda o H kung Himagsikan. Kung palaro naman sa klase, nakapikit at nakayuko, gayahin ang daliring nag-aalok ng kapayapaan kung Propaganda. Nakakuyom nakamao kong hima. ni Fasho.
Saliugnay. Salita ay pagugnayin ng makapaglahat ng ating aralin. Gamitin ang mga salitang propaganda, panatikhan, bayani, himagsikan, kalayaan. Narito ang halimbawang kasagutan na maaari niyong maging batayan.
Tinatanahon nating utang na loob sa ating mga bayaning gumamit ng paraang mapayag. at mapaghimagsik o himagsikan sa tulong ng husay nila sa pagsulat ng iba't ibang panitikan na nagpalaya sa ating inang bayan. Kung may iba pang sagot sa ating saliugnay, tandaan lang ang sagot mo, comment mo. Kaya naman, hanggang sa muli!