Sunjata, ang epiko ng sinuunang mali. Salin sa ingles ni J.D. Ticket, isinalin sa Pilipino ni Mary Grace D'Avora, saling buod ng inyong lingkod, Limi. Mga Tauhan Madhan Sunjata, ang pangunahing tauhan, bayanin ng epiko.
Tinatawag ring Marichata. Bala Faseki, ang griyot ni Sundiata simula ng kanyang pagkabata, anak ng isang griyot ni Haring Maghan Konfata na Sinankuman Dua. Haring Maghan Konfata, ang hari ng Mali, amali na Sundiata at Dangkaran.
Sogulan Kadyu, inani Sundiata, isang kuba at may pangit na hitsura. Subalit may lahing taga- Naglay na lakas at tapang ng isang bufalo. Sasuma Barete, madrasta ni Sundyata, unang asawa ng hari. May masamang pag-uugali. Dang Karantauman, kapatid sa ama ni Sundyata, anak ni Sasuma Barete.
Sumuro Kante, isang malakas at makapangyarihang hari ng sosok na kalaba ni Sundyata. Ang isang pag-uugali. Ang epikong ito ay isinalaysay ng isang griot, isang kanluraning Afrikano na mananalaysay. Ang mga tradisyonal na griot ay may malaking gampanin sa kasaysayan, bilang mga mga awit, manunugtog, guro at tagutog sa laysay ng kasaysayan. Si Haring Maghan Confata ay ang hari ng Mali.
ang aso sa kanyang karian at nagbigay propesya na kinakilangan niyang makasal sa isang babaeng griyo. Kuba, subalit may angking tapang at lakas gaya sa isang buffalo. Siya ay si Sogolon Cajun. Ang kanilang anak malalaki ay magiging isang makapangariyang pinuno na makaihigit pa kay dakilang Alexander, ang malaalamat na griyego. Dahil sa propesiyang ito ay muling nagpakasal si Haring Maghan Confata kay Sogolong Kadjo.
Nang magsilang siya ng anak ay pinangalanan nila ang batang lalaki na si Maghan Sundyata. Ang lahat ay nagsaya sa pagkasilang ng sangbol maliban kaysa Sumo Barrete ang unang asawa ng hari. Pito ang taong bulang na si Sundyata subalit gumagapang pa rin at hindi niya nagagawang makapaglakan.
Dala ng ingit at galit ni Sasumo Barrete ay madalas niyang hamakin si Sundyata. Sogolon dahil sa pisikal nitong anyo, dahil din si Sundiata na may kapansanan. Sa pagkamatay ni Haring Maghan Confata, hinirang na kanyang unang asawang si Sasumo Berete. Ang sarili niyang anak masidang karantauma na pumalit sa trono ng ama.
Kasabay rin ito ay pinalayas ng bagong hari at ina nito sinasandjata sa kahalian. Naghirap at umigting pa ang pangiinsulto sa mag-ina. Isang araw, nais pamitas ni Sogolan Kadyu ng dahon ng baubag kung kaya't nagdumusya kay Rinas Asuma Barete upang Sa halip na bigyan ay pangahamak ang natanggap niya dahil sa hindi pa rin makalakad ang kanyang anak. Umuwi siyang puno ng galit at kahiyan habang umiliyak.
Nang makita ni Sundyata sa ganitong tagpo ang ina ay nangakong makatatayo siya sa araw na iyon at hindi lamang dahon ang kanyang iuwi kundi buong puno ng baoba. Ipinahanap ni Sundiata ang pinakamahusay na panday ng kanyang ama na si Farakulong upang gumawa ng tungkod na bakal para sa kanya. Nangyayari na nga ng araw din iyon ang himala. Gumapang siya sa damwal ang bakal sa pangumagitan ng kamay. Siya ay lumuhod habang ang isang kamay ay inihawak sa bakal.
Pilit niyang itinataas ang kanil tuhod mula sa lupa. Ang bakal ay unti-unti bumaluktot at naging panat. Pumawit ng... Kimnon ng Tana si Bala Faseki habang lubos na galak naman ang nadama ni Sogolon sa nasaksihan at buong pusong nagpuri kay Ala sa himalang naganap. Nang marinig ang pag-awit ni Bala Faseki ang griyo ni Sundyata at ang buong nayon ay kaagad tinumo ang kinaruroon na nila.
At lahat ay namangha sa milagrong naganap. Tindupan! Sa pagbibinata ni Sundyata ang pangako sa ina, binunot niya ang buong puno ng paobag.
Simula ng araw na iyon, lugos na ang binigay na paggalang sa mag-ina. Sa pagbibinata ni Sundyata ay unti-unti niya natutuhang maging isang mahusay na mga ngaso at lider ng kanyang hukbo. Kasabay nito ay pagsulpot ng isang salamangkero at arin mananako. mang susun, si Song-ro Kang-tae, na unti-unting sinasakop ang lungsod kalapit ng mali.
Malakas at makapangyarihan ang haring ito. Subalit may kahinaan na isiniwalap ni na faculty, pamanggi ni Sumuro at nanatriban sa kagustuhang makapaghiganti sa pagdukot sa kasintahan ni faculty, sila'y sumanig kay sundyata. Magagapi lamang si Sumuro gamit ang pagdampi sa balat niya ng taring ng isang tandang. Sa araw ng pagdutuos ng dalawang hari ay itinutuos. Puntok ni Sundyata ang kanyang pana na may tari ng tandang kay Sumuro at ito'y tumama sa balikat niya.
Unti-unting nanghina at nawalan ng kapangyarihan. Tumakas siya gamit ang kabayo. Nang makita ng ibang sosong sofas ang kanilang hari ay nagsipagtago na rin siya. At kalaunan ay napabagsak ang lungsod ng sosong. Mulan Manoon, si Sundiata na ang kinilala ng mga griot na kanilang hari at namununo sa buong emperyo ng Marid.
Si Sundiata Keita o Marid Yata, ang bayanit pangunahing tauhan ng Epiko ay totoong namuhay. Isa siya sa labing dalawang magkakapatid na lalaki na tagapagmana ng trono. Siya ay isang makapangyarihang pinuno na tumalo sa Estadong Soso sa Kanlurang Afrika noong 1235. Itinatag niya ang Imperyong Mandingo ng Matandang Mali. Ang kaniyang pamamayagpag ay tumagan ng mahigit 250 taon.