Proteinler ve Fonksiyonları

Proteinlerin Görevleri

Hücre ve dokuların bütünlüğünü sağlar.
Metabolik tepkimelerde rol alır.
Oksijen ve demir moleküllerinin taşınması ve depolanmasında görev alır.
Hormon ve reseptörlerin yapısına katılır, metabolik süreçlerin düzenlenmesinde etkilidir.
Hücrelerin sinyal iletiminde rol oynar.
Antikor olarak savunma işlevi görebilir.
Kas kasılması ve hücre içi moleküllerin taşınmasında görev alır.
Enerji kaynağı olarak kullanılabilir.
Örnekler: Hemoglobin (kan gazlarını taşır), Antikor (savunma), Keratin (yapıya katılır), Miyoglobin (oksijen depolar), Histon (DNA'yı sarar), Aktin-Miyozin (kas kasılması)

Proteinlerin yapı taşı aminoasitlerdir.
Aminoasitler: Alfa karbon, radikal grup, hidrojen grubu, karboksil grubu, amino grubu.
- Radikal grup aminoasitlerin farklılaşmasını sağlar.
- Örnekler: Glisin, Alanin, Metiyonin, Sistein.
Aminoasitler DNA'dan gelen şifreye göre dizilir (Protein sentezi).
Aminoasit bağlanması: Peptit bağları (su açığa çıkar).
- İki amino asit: Dipeptit, üç amino asit: Tripeptit.

İlk sentezlenen protein (Primer yapı) işlevsel değildir; katlanması gerekir.
- Örnek: Hemoglobin (2 Alfa, 2 Beta zincir)
Katlanma: Üç boyutlu hale gelmesi ve birden fazla protein zincirin bir araya gelmesi.
- Şaperonlar: Katlanmada rol oynar.

Denatürasyon: Proteinlerin üç boyutlu yapısının bozulması (sıcaklık, pH, iyon değişimi vb.).
- Denatürasyonda peptit bağı etkilenmez.
- Renatürasyon: Eski haline geri dönme.
- Örnek: Saç ıslanınca düzleşir (denatürasyon), kuruyunca eski haline döner (renatürasyon).

20 çeşit aminoasit; bunların bazıları bazik, bazıları asidik, bazıları nötr.
- Örnekler: Lizin, Arjinin, Histidin (bazik); Glutamik asit, Aspart asit (asidik); Glisin (nötr).
Esansiyel aminoasitler: Dışarıdan alınması gereken aminoasitler.

Protein konusu geniş ve önemli bir alandır. Enerji kaynağı olmasının yanı sıra birçok biyolojik ve kimyasal süreçte kritik rol oynar.