besinler içerisinde son başlığımız proteinler hücre ve dokuların bütünlüğünü sağlamada görev alıyor metabolik tepkimelerin gerçekleşmesinde oksijen demir moleküllerinin taşınmasında depolanmasında görev alıyormuş hormon reseptör metabolik süreçlerin düzenlenmesi hücrelerin sinyal iletilmesinde rol alıyor antikor olabiliyor ki savunma hocam Ne diyorsun Bekle hücredeki hareket proteinleri kas kasılmasında ve hücre içinde moleküllerin taşınmasında görev alıyor proteinler enerji kayna olarak kullanılabiliyor ben şöyle özetleyeyim mi sana proteinler kan gazlarını taşır adı hemoglobin olur protein savunma yapar adı antikor olur protein yapıya katılır derinin saçın tırnağın adı keratin olur protein kaslarda oksijen depolar adı miyoglobin olur protein dna'yı Sarar adı Histon olur kasların kasılmasını sağlar aktin miyozin olur E bir de aminoasitler enerji vere gibi gibi gibi yüzlerce binlerce görevi var proteinlerin O yüzden proteinler öyle kafamıza göre yıktığımız Hadi yıkalım enerjisini alalım dediğimiz moleküller değildir bir de şunu unutmayın insanda protein depolanmaz Biz ne depoluyor nötral yağ değil mi dün öğrendik nötral yağ depoluyor protein depolamıyor proteinleri yapıya katıyoruz hocam hormon olabiliyor işte insülin Glukagon gibi hormonlar mesela protein yapılı hücre içerisinde sinyal Taşıyan Ya da hücre zarında hücreye geçtiğimiz zaman öğreneceksiniz glikoprotein gibi reseptör olan bir şeyleri tanımamıza yardımcı olan maddeler de olabiliyor nedir proteinlerin yapı taşı aminoasit aminoasitlere baktığınız zaman bir Alfa karbon Merkez karbon bir Radikal Grup değişken aminoasitlerin birbirinden farklı olmasını sağlayan Grup bir hidrojen grubu karboksil grubu ve amino grubu var ya Yani bütün amino asitlerde aslında şu kısım ortak Ama bu kısım değişken Mesela bu kısım sadece hidrojene aminoasit adı glisin Metil grubu İsa alanin ch2 ch2 S3 metiyonin ch2 S sülfidril grubu varsa sistein gibi bu böyle sabaha kadar sürer hocam Zamanı gelince aminoasitleri de bu şekilde öğreneceksiniz daha çok erken Peki hocam aminoasitlerin yan yana dizilmesi aynı glikozların yan yana dizilmesi gibi rastgele mi olu yani Glukoz Glikoz glikoz şeklinde dizilme ile glikojen nişasta gibi şeyler sentezli Canlar Peki aminoasitte de mi öyle oluyor Hani kafasına göre hücre alıp aminoasitleri yan yana mı diziyor Hayır aminoasitler dna'dan gelen şifreye göre yan yana dizilir bunu protein sentezinde öğreneceksiniz Yani bir kod olacak ve bu kod bize aminoasitleri hangi sıraya göre dizmem gerektiğini söyleyecek işte Bizim birbirimizden de farklı olmamızı sağlayan temel şeylerden bir tanesi bu Çünkü tek yumurta ikizleri hariç herkesin DNA'sı farklı baktığımız zaman aminoasitler yan yana geliyorlar Ve tabii ki bu bir Dehidrasyon tepkimesi Dehidrasyon su atmak bakın bağ kadar su açığa çıkıyor çıkmış sınav sorusudur Eğer siz şu şekilde amino asitleri yazarsanız yan yana şuraya Radikal Grup şuraya amino grubu buraya hidrojen hadi buraya da bir tane h2n cooh hidrojen ve R yazalım 2 amino asit bu şekilde yan yana gelecek 1 aminoasitin karboksili ile ik aminoasitin amino grubu arasında peptit bağı kurulacak ve İşte o su nasıl çıkacaktı buradaki hidroksil buradaki hidrojenler bir tanesi karboksil hidroksil kaybetti amino grubu hidrojeni kaybetti ve bu şekilde oluşan bağın adı peptit bağı oldu bir tane su çıktı arkadaşlar bakın ik tane Amin yan yana geldiğinde biz bu yapıya dipeptit diyoruz Tamam iki aminoasit yan yana gelmesi dipeptit 3 tane aminoasit yan yana geldiğinde de adı tripeptit olur burada dipeptit ik peptit bağ demek değil 2 aminoasit demek tripeptit 3 peptit bağ değil 3 aminoasit demek Buna da dikkat edelim Mesela bir dipeptit sentezlendiği kaç su çıkar bir tane su çıkar bak Bir tane bağ var Çünkü bu şekilde de testlerde matematiksel sorularla karşılaşıyorsunuz Şimdi burada ünlem attığım çok kıymetli bir bilgi var yine ÖSYM'nin sormayı sevdiği bir soru proteinler sentezlendiği anda işlevsel değildir yani siz bir protein sentezlediği işte Nasıl olabilir hocam O birazdan bir siyah sayfada açarım sizin için bu bir DNA molekülü işte dna'dan mrna denilen mesajcı RNA sentezlenir sonra ribozoma gidiyor ribozomda bir protein sentezi hop protein sentezlenir şimdi bu protein in sentezlendiği ilk hale Primer protein Primer Yapı diyoruz ve ne demiş kitabımız bu hiçbir işe yaramaz yani işlevsel değildir bakın yeni sentezlenen polipeptit işlevsel değildir ne olması lazım katlanması lazım hocam işlevsel olmaları için ü boyutlu Yapı kazanması lazım Bazen de birden fazla peptit yan yana gelmesi lazım Mesela bizim hemoglobin imiz yani kanımıza kırmızı rengini veren oksijen taşınmasını sağlayan protein 4 tane zincirden oluşur 2 Alfa 2 Beta Hatta duyarsınız Alfa Talasemi Beta Talasemi Hani bunlar anemi türleridir İşte o Alfa ve Beta kelimeleri buradan gelir Çünkü hemoglobinde 4 tane zincir vardır yapılarında demir var bu iki zincirin ikisi Alfa ikisi badır Arkadaşlar bu zincirlerde işte problem olduğunda ona göre hastalık isim alıyor Alfa talesemi Beta talesemi gibi Peki o zam o zaman buradan yola çıkarak işlevsel hale gelmesi için proteinin ne olması gerekiyormuş hocam ya katlanması gerekiyor ya da katlanma ile beraber birden fazla da protein zincirin bir araya gelmesi gerekiyormuş buraya meraklısı için şaperonlar diye bir kelime koydum moleküler biyolojinin yapı taşıdır şaperon proteinler meraklısı araştırabilir proteinlerin üç boyutlu yapısı onların fonksiyonel hale gelmesini sağlıyormuş çok güzel Bravo ama bazen bazı durumlarda sıcaklık değişimleri pH değişimleri ortamın iyon şiddeti tuz konsantrasyonu değiştiği zaman proteinin üç boyutlu yapısı bozulabiliyor İşte biz buna denatürasyon diyoruz D latincede olumsuzluk atmak Natur doğal denatürasyon doğal halinin bozulması demek D Nature denatürasyon doğal hali bozuluyor proteinlerin katlanması değişiyor yani burada dikkat etmemiz gereken şey çıkmış ÖSYM sorusu da çok tatlı bir şey sormuştu demişti ki denatürasyonda hangi bağ etkilenmez denatürasyonda peptit bağa etkilenmez Yani bir proteinin üç boyutlu yapısı bozulduğu zaman onun aminoasit dizilişi falan değişmiyor değişseydi dünyada renatürasyon diye bir kelime zaten Olmazdı çünkü bazen üç boyutlu yapısı değişen proteinler o bozulmaya neden olan faktör ortadan kalktığı zaman tekrar eski haline gelebiliyor bazen her zaman değil yani siz bir yumurtayı kızarttığınız zaman o denatüre oldu Onu renature hale getiremezsin Tamam ama mesela Saçınız kıvırcıktır girersiniz banyoya yıkarsınız dümdüz çıkarsınız bak bir denatürasyon oldu Şu anda Çünkü saç protein keratin proteinler sonra kurumaya başladığında Saçınız tekrar ne olacak eski haline gelecek işte denatürasyonda renatürasyon geldi buradaki olay de şu Aslında bazı aminoasitler arasında disülfit köprüleri kurulur arkadaşlar bakın şurada Sülfür içeren değişken gruplar ifadesi Bu bir kalsın ekranı kararttığı zaman buna gireceğim tamam mı hocam süt ısıtıldığında içinde bulunan proteinler denatüre olur soğutulduğunda ü boyutlu Yapı geri kazanılabilir bazı durumlarda Ama bu olmayabilir dedik yumurtayı kızarttım o gitti artık tamam Ha üç boyutlu yapının değişmesi besin değerinin kaybolması anlamına gelmez proteinin işlev yapamayacağı anlamına gelir Çünkü eğer besin değeri kayb olsaydı o zaman biz eti pişirmez yumurtayı kızartması değil mi çiğ çiğ yerdik Bu da yine testlerde karşınıza çıkan cümlelerden bazıları olacak işte denatüre renature Muhabbet Evet enzimlere tabii ki Girmiyorum enzimler bambaşka bir konu şimdi hocam bir gözlerimizi dinlendir şöyle bir arkanıza yaslanın arkadaşlar proteinler konusu önemli hocam Tabii ki her konu önemli ama buradan çok fazla soru var protein sentezine de hazırlık olsun karbon hidrojen oksijen azot kesin var bazılarında fosfor kükürt vesaire de olabiliyor Sülfür içeren amino asidi çizeceğim zaman Tabi ki bunları böyle çizmeyi ezberlemeyin Ben size bir şeylerin mantığını anlatmaya çalışıyorum hani ezberi bilmek zorunda değilsiniz Ama biyokimya moleküler biyolojik uğraşırsanız Tabii ki bunları öğreneceksiniz ch2 sh şöyle yapalım bir tane daha ch2 sh amino asit çizelim mantık arkadaşlar Ben size mantığını öğretmeye çalışıyorum şimdi bu iki tane amino asit Tabii ki peptit bağı ile yan yana gelecek Yani karboksil şu şekilde hidroksil kaybettiğini şöyle olsun H2 E'nin de hidrojen kaybettiğini düşünüyorum ve şurada bakın bir peptit bağı oluşturuyorum bu peptit bağı burada bir sıkıntı yok ama bir de bu ch2 sh ch2 sh var ya sülfidril grupları bunu organik kimy öğreneceksiniz sülfidril grubundaki hidrojenler şu şekilde arkadaşlar kaybolursa şurada kükürt arasında da Bağ kurulur işte proteinin katlanmasını sağlayan bağlardan bir tanesi kükürt kükürt yani disülfit köprüleri bunlardır Tabii arada hidrojen hidrojen bağları da oluşuyor Eğer siz bir proteini mesela buralarda bir sürü aminoasit olsun bir proteini denatüre etmek için şunu kopartır sınız peptit bağını değil peptit bağı sağlam Kalır O yüzden tekrar edelim denatürasyonda peptit bağına zarar gelmez amino asit dizilişi değişmez Dolayısıyla amino asit sayısı vesaire korunur ve bu bağın kopmasına neden olan şey ortadan kalktığında tekrar eski haline gelebilir işte biz de buna renatürasyon renature yani doğal halini tekrar kazanması diyoruz renatürasyon renatürasyon muhabbetimiz bu her denatürasyonda sonra renatürasyon olmak zorunda değil denatürasyonda peptit bağı korunur aminoasit sırası değişmez katlanma bozulur fonksiyonel Yapı kaybolur Peki hocam Ne dedin sen bize hemoglobin olabilir oksijen taşınması miyoglobin olabilir kaslarda oksijen depolanması aktin miyozin proteinleri kas kasılması Histon proteinler dna'yı sararak onu böyle koruması keratin saç tırnak deri yapımına katılması antikor savunma proteini Bağışıklık sisteminin bir elemanı olması hücre iskelet elemanları bunu hücrede öğreteceğim size mikrotübül mikrofilament ara filamentler Hücrenin şeklinin korunması organellerin sabitlenmesi çekirdeğin sabitlenmesi gibi görevler görecekler yani Dolayısıyla hocam protein inler Deniz Derya enzim konusu olacak katalizör hormon konusu olacak düzenleyici Bunlar bakın çok ama çok kıymetli protein Elbette ki yapısal dır zorunlu hallerde aminoasitler enerji kaynağı olabilir arkadaşlar tamam mı kaynağı Olabilir ama proteinleri depolamıyor ben söylediğim için Arkadaşlar bu cümleleri biraz böyle hızlı yazıyorum yazı karakterime takılmayın tamam mı Sonuçta bu bir tekrar az önce söylediğim şeyleri tekrar ediyorum Bir protein sentezlendiği sırada Primer haldedir ve bu protein işlevsel değildir işlevsel olabilmesi için katlanması gerekir katlanma bozulduğu zaman biz buna denatürasyon dedik az önce proteinlerin yapıtaşları amino asitlerdir aminoasitlere baktığımız zaman karboksil grubu asidik özellik amino grubu bazik özellik gösteriyor O yüzden hocam Aslında nedir amfoter özellik gösterir ve unutmayın amino asit kelimesinin içerisinde asit kelimesi var Ancak bütün aminoasitler asidik değildir bazıları bazik bazıları nötür bazıları asidiktir ilk bulunanlar asidik olduğu için öyle sanılmış Mesela yine meraklısı için lizin arjinin histidin baziktir glutamik asit aspart asit asidiktir glisin nötrdür gibi 20 çeşit amino asidim var ve yetişkin bir insanda Mesela ben de çocuklarda değil ben de 12 tanesini sentezler 8'ini dışarıdan alırım işte Bu dışarıdan aldıklarımı arkadaşlar temel yani esansiyel aminoasit denir aynı esansiyel yağ asidi gibi bunları dışarıdan almak zorundayım kendim üretememe ne diyormuşum temel amino asit diyormuşum Evet proteinler bu kadar arkadaşlar okul kitabımızda gördüğünüz gibi bir sayfa vesaire Umarım anlaşılmıştır hepinize kolay gelsin