Overview
Tinalakay sa lektura ang iba't ibang variety ng wika, mga uri nito, at mga halimbawa, pati na ang mga salik na nakaaapekto rito.
Mga Variety ng Wika
- Ang wika ay may iba't ibang variety dahil sa pagkakaiba sa lipunan, geografiya, edukasyon, okupasyon, edad, kasarian, at pangkat-etniko.
- Heterogeneous ang wika kaya may baryasyon na tinatawag na variety ng wika.
Mga Uri ng Variety ng Wika
- Idiolek: Personal na estilo ng bawat tao sa pananalita na nagiging tatak ng kanilang pagkatao.
- Dayalek: Wika batay sa rehiyon o lugar; may tatlong uri—geographic, temporal, at sosyal.
- Sosyolek: Pansamantalang variety na ginagamit ng partikular na grupo batay sa sosyoekonomikong antas at kasarian.
- Etnolek: Wika mula sa partikular na pangkat-etniko; madalas bahagi ng pagkakakilanlan.
- Ekolek: Madalas na ginagamit sa loob ng tahanan o pang-araw-araw na usapan sa bahay.
- Pidgin: Makeshift na wika na walang formal na estruktura, ginagamit sa pagitan ng magkaibang lahi na walang komong wika.
- Kreole: Nabuo mula sa pinaghalong wika at naging pangunahing wika sa isang lugar, gaya ng Chavacano.
- Register: Espesyalisadong gamit ng wika depende sa larangan, modo (paraan ng komunikasyon), at tenor (relasyon ng naguusap).
Mga Halimbawa ng Baryasyon
- Idiolek: "Magandang Gabi, Bayan?" ni Nolly Di Castro, "Go, go, go!" ni Rufa Mae Quinto.
- Dayalek: "Bakit ga?" (Batangas), "Bakit ngay?" (Ilokos), "Nalilibog ako" (Bisaya).
- Sosyolek: "Kalurki", "Wapakels", "Gora na tayo".
- Etnolek: "Palangga" (Ilonggo), "Kalipay" (Bisaya), "Tohan" (Maranao).
- Ekolek: "Mama", "Papa", "Beshi", "Madlang people".
- Pidgin: "You're so funny talaga", "I don't like nga sabi", "You make pili na sa dress".
- Kreole: "Buenas dias", "Minombre ang pangalan ko" (Chavacano).
- Register: Salitang jejemon, text language, jargon ng mga propesyonal.
Key Terms & Definitions
- Variety ng Wika — Iba't ibang anyo ng wika batay sa lipunang ginagalawan.
- Idiolek — Personal na paraan ng paggamit ng wika.
- Dayalek — Wika ayon sa rehiyon o lokasyon.
- Sosyolek — Wika ng espesyal na grupo o sosyoekonomikong grupo.
- Etnolek — Wika ng partikular na pangkat-etniko.
- Ekolek — Wika sa tahanan.
- Pidgin — Makeshift na wika ng dalawang magkaibang grupo.
- Kreole — Pinaghalong wika na naging pangunahing wika.
- Register — Espesyalisadong wika depende sa domeyn o propesyon.
Action Items / Next Steps
- Maghanda ng mga halimbawa ng bawat variety ng wika mula sa sariling karanasan.
- Basahin ang karagdagang materyal tungkol sa baryasyon ng wika sa aklat.