Konu: 7.5.1 Işın Soğurulması

Işınların Maddeler Tarafından Soğurulması

• Işınların madde tarafından tutulmasına 'ışın soğurulması' denir.
• Beyaz cisimler ışığın çoğunu yansıtır, siyah cisimler ise soğurur.
• Saydam cisimler ışığın büyük bir kısmını iletir, bu yüzden ışık soğurması azdır.
• Mat ve koyu renkli cisimler daha fazla ışık soğurur.

Işın Soğurulmasının Etkileri

1. Cisimlerin sıcaklığı artar.
2. Giysilerin renkleri solar.
3. Güneş altında kalan besinler bozulur.
4. Bitkiler fotosentez yapar.
5. Güneş pilleri sayesinde elektrik üretimi.
6. Güneş enerjisi ile sıcak su üretimi.
7. Tuzlu suyu buharlaştırarak tatlı su elde edilmesi.
8. Pencereden gelen güneş ışığı evimizi ısıtır.
9. Yanıcı tankerler parlak renkte yapılır.
10. Radyometre yaprakları ışık soğurması sonucu döner.

Radyometre (Işık Değirmeni)

• Ortamdaki ışık şiddetini ölçen araç.
• Işık enerjisini hareket enerjisine çevirir.

Beyaz Işığın Renklere Ayrılması

• Beyaz ışık, kırmızıdan mora kadar birçok rengin birleşmesiyle oluşur.
• Prizmadan geçen beyaz ışık renklere ayrılır: kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor.
• Gökkuşağı, CD'ler, su damlası ve sabun köpüğünde görülebilir.

Newton'un Renk Çarkı

• Gökkuşağındaki renklerin çarka boyanması sonucu çark hızlı dönerse beyaz renk oluşur.

Cisimlerin Renkli Görünmesi

• Cisimler üzerindeki renklerin yansıması ve soğurulması ile ilgili.
• Beyaz ışık altındaki farklı renkteki cisimlerin nasıl göründüğü açıklanır.
• Beyaz cisimler tüm renkleri yansıtır, siyah cisimler tüm renkleri soğurur.

Güneş Enerjisinin Günlük Yaşamda Kullanımı

Yenilenebilir Enerji

• Doğada miktarı azalmayan enerji kaynaklarıdır.
• Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, hidroelektrik enerji gibi yenilenebilir kaynaklar.

Güneş Enerjisi

• Kullanımı kolay ve maliyeti düşüktür.
• Elektrik ve ısı enerjisi üretiminde kullanılır.
• Güneş pilleri ve enerji sistemlerinin kullanımı.
• Denizde içme suyu elde etme ve sera ısıtma.

Konu: 7.5.2 Aynalar

Düz Ayna (Düzlem Ayna)

• Yansıtan yüzeyi düzdür.
• Görüntü aynanın içinde oluşur ve sanaldır.
• Simetrik görüntüler oluşturur.
• Kullanım alanları: ev, mağaza, kuaför, araç içi dikiz aynası.

Çukur Ayna (İç Bükey Ayna)

• Yansıtan yüzeyi kürenin iç yüzü gibidir.
• Odak noktası ve asal eksen kavramları.
• Cismin aynaya olan mesafesine göre görüntü özellikleri değişir.
• Kullanım alanları: makyaj aynası, araç farları, deniz feneri.

Tümsek Ayna (Dış Bükey Ayna)

• Yansıtan yüzeyi kürenin dış yüzeyidir.
• Cismin görüntüsü küçüktür ve sanaldır.
• Kullanım alanları: araç dikiz aynası, güvenlik aynası, viraj aynası.

Konu: 7.5.3 Işın Kırılması ve Mercekler

Işın Kırılması

• Işınların bir saydam ortamdan diğerine geçerken doğrultu değiştirmesi.
• Ortam yoğunluğunun farkı kırılma sebebidir.
• Kırılma kanunları ve sınır açı kavramı.

Mercekler

1. İnce Kenarlı (Yakınsak) Mercek

   • Odak noktasında ışığı toplar, görüntü büyütme yeteneği vardır.
   • Kullanım alanları: büyüteç, mikroskop, kamera, projektör.

2. Kalın Kenarlı (Irzaksak) Mercek

   • Işıkları dağıtır, görüntü küçültme özelliği vardır.
   • Kullanım alanları: miyop gözlüğü, dürbün, teleskop.

Gündelik Hayatta Işın Kırılması Örnekleri

• Fiber optik kablolar.
• Endoskopi cihazları.
• Balıkların görünümü.
• Serap olayı.
• Yıldızların konumu farklı görünmesi.

Orman Yangınları Uyarısı

• Mercekler odak noktasında ışığı toplama yeteneği ile yangına neden olabilir.
• Cam parçaları ya da su dolu şişeler yangına sebep olabilir.