Litosfera – Budowa Wnętrza Ziemi

Wyzwania badawcze wnętrza Ziemi

• Wnętrze Ziemi trudno zbadać ze względu na:
  • Wysoką temperaturę
  • Ogromne ciśnienie
• Najgłębsze zejście człowieka: 4 km
• Średni promień Ziemi: 6371 km

Metody badania wnętrza Ziemi

• Sejsmologia: Badanie rozchodzenia fal sejsmicznych, które dostarczają informacji o strukturze wnętrza Ziemi.
• Fale ulegają załamaniu i odbiciu, co pozwala na wnioskowanie o różnych warstwach.

Struktura wnętrza Ziemi

Jądro Ziemi

• Stanowi 31% masy Ziemi
• Temperatura: do 6000°C
• Podział:
  • Jądro zewnętrzne
  • Jądro wewnętrzne

Płaszcz Ziemski

• Stanowi 68% masy Ziemi
• Temperatura: od 3000 do 1000°C
• Podział:
  • Płaszcz wewnętrzny
  • Płaszcz zewnętrzny
• Astenosfera:
  • Gorąca, roztopiona masa skalna (magma) unosząca się ku powierzchni.
  • Prądy konwekcyjne odpowiedzialne za ruchy kontynentów.

Teoria Tektoniki Płyt Litosfery

• Wyjaśnia przemieszczanie się kontynentów.
• Zastąpiła teorię dryfu kontynentów (Alfred Wegener).

Skorupa Ziemska

• Najcieńsza warstwa, 1% masy Ziemi
• Podział:
  • Skorupa oceaniczna (6-12 km)
  • Skorupa kontynentalna (do 80 km, np. Himalaje)
• Różnice: Miąższość i obecność warstw granitowych.

Gradient Geotermiczny

• Zmiana temperatury ze wzrostem głębokości.
• Przykłady:
  • Południowa Afryka: 8,3°C/km
  • Islandia: 100°C/km

Skały i Minerały

Magma i Lawa

• Magma: Pod powierzchnią Ziemi
• Lawa: Po wydobyciu na powierzchnię

Minerały

• Podstawowe pierwiastki i związki chemiczne, podstawowy składnik skorupy ziemskiej.
• Przykłady: Mika, skaleń, kwarc.
• Kamienie szlachetne: Diamenty, szmaragdy.

Skały Magmowe

• Powstają z krzepnięcia magmy lub lawy.
• Przykłady:
  • Granit: Materiał budowlany, dekoracyjny
  • Gabro: Źródło metali, kruszywo
  • Bazalt: Materiał budowlany, formy naturalne

Skały Osadowe

• Powstają z nagromadzenia resztek organicznych lub wytrącania z wody.
• Przykłady: Węgiel kamienny, wapienie.
• Skały okruchowe: Piasek, żwir, zlepieniec.

Skały Metamorficzne

• Powstają z przekształcenia istniejących skał.
• Przykłady: Gnejs (z granitu), marmur (z wapienia).