Cześć wszystkim z tej strony chemiczny Chichot A dzisiaj krótko o bloku s blok S tworzą pierwiastki zlokalizowane w układzie okresowym w grupie pierwszej czyli są to litowce oraz w grupie drugiej i są to berylowce do bloku s możemy zaliczyć też Hel jeżeli chodzi o litowce czyli Metale które zlokalizowane są w grupie pierwszej układu okresowego to mamy tutaj następujące pierwiastki lit sód potas rubid ces i Franz i wszystkie te metale będą zachowywać się bardzo podobnie W przypadku litowców które znajdują się w pierwszej grupie układu okresowego możemy powiedzieć że mają one jeden elektron walencyjny który tworzy podpowłokę NS i n to jest Numer okresu i jeżeli liczb zlokalizowany jest w drugim okresie to jego elektron walencyjny zlokalizowany jest podpowłoce 2S jeżeli sód zlokalizowany jest w trzecim okresie to jego elektron walencyjny będzie zlokalizowany pod powłoce 3s i tak dalej litowce tworzą następujące związki chemiczne wodorki No i wodorki to jest metal połączony z wodorem Przykładem wodorku będzie l i h na h k i tak dalej i wodorki metali z grupy pierwszej tworzą wodorki które mają wiązanie jonowe więc będą to związki jonowe oprócz wodorków Mamy również tlenki no i tutaj tlenki które będą tworzyły metale zlokalizowane w grupie pierwszej to może być na przykład li2o na2o K2O i tak dalej oczywiście wartościowość tlenu w tlenkach wynosi 2 a wartościowość litowców to jest 1 ponieważ o wartościowości mówił nam numer grupy A że wszystkie litowce zlokalizowane są w grupie pierwszej to ich wartościowość wynosi 1 i co ważne tlenki litowców są tlenkami zasadowymi czyli ich charakter chemiczny jest zasadowy oprócz wodorków i tlenków mamy też wodorotlenki i wodorotlenki podobnie jak tlenki również mają charakter zasadowy a wodorotlenki litowców to po prostu LiOH NaOH Koh i tak dalej pamiętamy że grupa Oh wodorotlenkach jest zawsze jednowartościowa i owce są też jednowartościowe A więc wzór sumaryczny wodorotlenków pozostaje bez zmian w przypadku litowców które zlokalizowane są w grupie pierwszej ich reaktywność rośnie w grupie w dół czyli frans będzie najbardziej reaktywny i teraz Dlaczego jeżeli pierwszy jest wodór a wodór wiemy tutaj z legendy że jest to niemetal i jeżeli mamy wodór na samej górze Który jest niemetalem to charakter metaliczny nie może rosnąć w kierunku tego niemetalu bo nie zgadzałoby nam się to wtedy dlatego na przykład Potas jest bardziej reaktywny niż sód i oczywiście Jest to związane z tym że strony walencyjne litu zlokalizowane są podpowłoce 2S sodu na 3s potasu na 4S Jeżeli mamy jądro wokół tego jądra krążą powłoki elektronowe No to im dalej elektron wzrok zlokalizowany jest od jądra tym słabiej jest on przyciągany przez jądro atomowe i tym łatwiej jest go odczepić a im łatwiej jest odczepić elektron walencyjny tym łatwiej zachodzić dana reakcja chemiczna i jak sobie jeszcze spojrzymy na układ okresowy litowce mają najmniejszą elektroujemność wśród pierwiastków układu okresowego jeżeli chodzi o właściwości fizyczne litowców to są to metale o budowie krystalicznej srebrzystobiałej barwie mają metaliczny połysk gęstość mniejszą od gęstości wody niską temperaturę topnienia bardzo dobre przewodnictwo elektryczne oraz są miękkie na przykład sód wiemy że bardzo łatwo da się pokroić nożem jeżeli chodzi o właściwości chemiczne litowców są one bardzo reaktywne reagują bardzo gwałtownie z powietrzem i dlatego musimy je przechowywać w cieczy która jest niereaktywna na przykład w nafcie jeżeli chodzi o reakcje litowców to litowce przede wszystkim ulegają spaleniu w tlenie i w tej reakcji metal reaguje z tlenem i powstaje tlenek metalu i tutaj Przypominam że tlenki litowców są tlenkami zasadowymi i tutaj bardzo ważna uwaga bardzo często spalanie prowadzimy w powietrzu oczywiście w powietrzu znajduje się tlen ale również inne gazy i tylko lit spalany w powietrzu będzie dawać prosty tlenek czyli li2o pozostałe metale będą tworzyć nadtlenki w powietrzu lub ponad tlenki i na przykład Jeżeli weźmiemy n a dodamy tlen z powietrza to powstanie nadtlenek sodu Natomiast w przypadku potasu jak połączymy go z tlenem z powietrza to powstanie ponadtlenek potasu inną reakcją jest reakcja kcja z wodą i w tej reakcji metal plus woda daje nam wodorotlenek i wodór kolejną reakcją jest reakcja z kwasami i w tej reakcji metal plus kwas daje sól i wodór i ostatnia reakcja to reakcja z wodorem i w tej reakcji mamy metal plus wodór i powstaje wodorek berylowce znajdują się w drugiej grupie układu okresowego i pierwszym berylowcem który rozpoczyna otwiera tą grupę No to jest oczywiście beryl berylowce mają dwa elektrony walencyjne zlokalizowane w podpowłoce NS i oczywiście tutaj znowu Jeżeli beryl znajduje się w drugim okresie to jego elektrony walencyjne są na dwa s jeżeli mamy okres trzeci to mamy 3s i tak dalej I tutaj ze względu na to że mamy w podpowłoce NS dwa elektrony to może nastąpić wzbudzenie takiego metalu i Przeskok jednego z tych dwóch elektronów na podpowłokę np berylowcy tworzą następujące związki chemiczne wodorki czyli tak jak litowce Natomiast tutaj pamiętamy o tym że w przypadku berylowców berylowce są dwuwartościowe ponieważ znajdują się drugiej grupie układu okresowego a wodór jest jednowartościowy no i przykładem wodorku może być wodorek berylu czyli beh2 inny przykład To ca H2 mgh2 i tak dalej oprócz wodorków berylowce też tworzą tlenki pierwszym tlenkiem otwierającym tą grupę jest tlenek berylu bpo no i oprócz tlenku berylu mamy też na przykład mgo Cao i tak dalej I teraz bardzo ważne jest to że tlenki berylowców mają charakter zasadowy czyli tak samo jak tlenki litowców natomiast wyjątkiem jest tlenek berylu który ma charakter amfoteryczny i ostatnia Grupa związków o których powiemy to są wodorotlenki tutaj również pamiętamy o wartościowości berylowców i pierwszym wodorotlenkiem będzie wodorotlenek berylu b eoh2 razy wzięte Innym przykładem może być caoh dwa razy wzięte i tutaj również pamiętamy o tym Jeżeli jakiś pierwiastek tworzy tlenek o charakterze amfoterycznym to ten sam pierwiastek będzie tworzył wodorotlenek również o charakterze amfoterycznym natomiast małe wodorotlenki będą wodorotlenkami o charakterze zasadowym tak jak w przypadku wodorotlenków litowców jeżeli chodzi o reaktywność berylowców to oczywiście w obszarze grupy również ta reaktywność rośnie w dół czyli rad jest najbardziej reaktywny z tych pierwiastków grupy drugiej układu okresowego Natomiast w porównaniu z litowcami na przykład bar jest mniej reaktywny niż cez a więc w okresie reaktywność będzie rosła w lewą stronę i to oczywiście również związane jest z elektronami Jeżeli mamy cez który ma liczbę atomową 55 oraz bar który ma liczbę atomową 56 No to wiemy że w skład każdego jądra atomowego wchodzą protony i neutrony protony mają ładunek dodatni a neutrony są elektrycznie obojętne więc możemy je na razie pominąć w związku z tym jeżeli chodzi o CS to będziemy mieli 55 protonów Natomiast w przypadku baru będziemy mieli tych protonów 56 w związku z tym w cezie mamy 55 siłaczy którzy będą mieli siły aby przyciągać powłoki elektronowe do siebie Natomiast pierwiastku bar mamy aż 56 siłaczy czyli o jednego więcej którzy będą do siebie przyciągać te powłoki elektronowe i co to znaczy i oczywiście wiemy że cez i bar mają tyle samo powłok elektronowych bo oba te atomy znajdują się w szóstym okresie w związku z tym tam gdzie będzie więcej siłaczy tamtą szóstą powłokę elektronową będą mieli więcej siły żeby do siebie przyciągać a więc trudniej będzie odczepić taki elektron walencyjny od dodatnio naładowanego jądra dlatego ces jest bardziej reaktywny ponieważ mamy tutaj mniej siłaczy a więc mniej siły i ostatni elektron jest słabiej przyciągany i łatwiej go jest odczepić od dodatnio naładowanego jądra dlatego reaktywność będzie rosła w stronę lewą w okresie układu okresowego jeżeli chodzi o berylowce i związki chemiczne jakie tworzą to będą to związki jonowe tak samo jak w przypadku litowców natomiast wyjątkiem jest tutaj beryl który tworzy związki z wiązaniem o charakterze kowalencyjnym natomiast wszystkie pozostałe związki czyli tlenki litowców i berylowców wodorotlenki litowców i berylowców wodorki litowców i berylowców z wyjątkiem berylu będą miały wiązanie jonowe właściwości fizyczne berylowców to metale o srebrzystobiałej barwie Mają małą gęstość łatwo się topią i są miękkie z wyjątkiem berylu dodatkowo możemy jeszcze powiedzieć żeby rylowce nie występują w stanie wolnym są zbyt reaktywne magnez i wapń występują na przykład w skorupie ziemskiej i reakcje berylowców pierwsza to będzie reakcja z tlenem czyli tak samo jak było to w przypadku litowców powstaje tlenek berylowca i tu warto wspomnieć że magnez w reakcji z tlenem pali się jasnym płomieniem i w odróżnieniu od litowców berylowce nie tworzą ponad tlenków druga reakcja czyli reakcja z wodorem i tak samo jak to było w przypadku litowców powstają wodorki kolejna reakcja to reakcja z wodą i w tej reakcji tak samo jak w przypadku litowców powstaje wodorotlenek jedyny jedyna różnica beryl który w reakcji z wodą nie powoduje żadnej reakcji więc taka reakcja nie zachodzi oprócz tego mamy jeszcze reakcję z kwasami i tak samo jak poprzednio metal z kwasem daje sól i wodór beryl jako Pierwiastek który tworzy związki amfoteryczne kwasie azotowym 5 czyli w kwasie utleniającym na zimno ulega pasywacji natomiast z kwasem siarkowym VI i kwasem chlorowodorowym normalnie reaguje już w temperaturze pokojowej i teraz z racji tego że beryl jest takim wyjątkowym pierwiastkiem to napiszemy jego reakcję z kwasem solnym czyli be+ HCl i on tak samo jak w przypadku innych metali w reakcji z kwasem daje sól oraz wodór czyli powstaje becl2 + H2 reakcje Oczywiście musimy uzupełnić możemy jeszcze napisać równanie reakcji berylu z zasadą Na przykład z zasadą sodową tej reakcji musi pojawić się również trzeci substrat czyli woda i w tej reakcji powstaje związek kompleksowy i w tym przypadku będzie to na2be oh 4 razy wzięte oraz oprócz tego będzie wodór No i reakcje musimy uzupełnić Wiemy już że litowce i berylowce tworzą tlenki zasadowe z wyjątkiem berylu w związku z tym reakcje tlenków zasadowych wyglądają następująco tlenek zasadowy plus zasada taka reakcja nie zachodzi tlenek zasadowy plus woda daje nam zasadę jeżeli dany tlenek reaguje z wodą tworząc zasadę to taki tlenek zasadowy możemy nazwać bezwodnikiem zasadowym oprócz tego mamy jeszcze reakcję tlenku zasadowego z kwasem powstaje sól i woda oraz tlenek zasadowy plus tlenek kwasowy daje nam Sól takie kwasowe to są takie Tlenki które w połączeniu z wodą dają nam kwas w przypadku wodorotlenków zasadowych mamy po pierwsze dysocjację wodorotlenek dysocjuje na kation metalu oraz anion wodorotlenkowy oh- oprócz tego wodorotlenki zasadowe mogą reagować z kwasami powstaje sól i woda wodorotlenki zasadowe z zasadami nie reagują i w tym temacie pojawia się jeszcze elektroliza elektroliza czyli dostarczamy prąd elektryczny i wymuszamy procesy elektrodowe reakcje elektrodowe i tutaj niezależnie od tego czy jest ogniwo czy elektroliza na anodzie jest zawsze utlenianie a na katodzie jest zawsze redukcja i teraz mamy kilka możliwości elektroliza stopionych tlenków tlenek czyli na przykład na2o na katodzie która w elektrolizie jest ujemna mamy redukcję i będzie to redukcja metalu tworzącego tlenek metalem który tworzy ten tlenek to jest na i będzie redukcja czyli zmniejszamy stopień utlenienia czyli z na plus przechodzimy do na oczywiście gdybyśmy napisali na odwrót czyli z na byśmy przyszli do na+ No to tutaj mamy metaliczny sód i jego stopień utlenienia jest równy 0 a tutaj mamy ją dodatni i jego stopień utlenienia jest równy plus 1 czyli 0 przechodzimy na plus jeden czyli zwiększamy stopień utlenienia i jest to po prostu utlenianie ani redukcja Natomiast tutaj z plus jeden przechodzimy do 0 Czyli redukujemy stopień utlenienia jeżeli chodzi o to w którym miejscu wpisać elektrony to jeżeli wiemy że stopień utlenienia na plus wynosi plus 1 a n a czyli metalicznego sodu wynosi 0 to tutaj ładunek tego na to jest po prostu +1 Natomiast ten sód metaliczny sód ma stopień utlenienia równy 0 jest elektrycznie obojętny i jego Ładunek jest równy 0 w chemii to co jest po lewej musi zgadzać się z tym co jest po prawej w związku z tym ładunki również muszą się zgadzać jedyne czym możemy wyrównywać ładunki w chemii to są elektrony ujemnie naładowane i w związku z tym jeżeli ja do ładunku dodatniego plus 1 dodam jeden elektron który ma ładunek ujemny No to z plus jeden i minus 1 zrobi mi się zero i teraz mam takie same ładunki na anodzie będzie utlenianie anoda w elektrolizie jest dodatnia no i oprócz na mamy tylko tlen w związku z tym tlen o 2 minus przejdzie do tlenu będzie utlenianie o 2 minus do O2 i teraz zanim dodamy elektrony to najpierw musimy reakcję uzupełnić ponieważ tutaj mamy dwa tleny a tutaj jest tylko jeden więc dopisujemy dwójkę i teraz tutaj mamy dwa plany z których każdy ma ładunek dwa minus czyli całkowity ładunek tych dwóch atomów tlenu to będzie -4 ponieważ jeden tlen ma -2 i drugi ma -2 co daje łącznie -4 o 2 ma ładunek 0 w związku z tym oczywiście dysponuje tylko elektronami ja muszę dodać tutaj cztery jakieś ujemne ładunki czyli cztery elektrony żeby zgadzały mi się ładunki po lewej i prawej stronie i teraz Jeżeli chodzi o stopione tlenki No to na anodzie w każdym przypadku będzie właśnie to czyli będzie się wydzielał tlen natomiast na katodzie będzie redukcja tego metalu który tworzy dany tlenek jeżeli mielibyśmy K2O to będzie k plus plus elektron daje nam k teraz stopione wodorki na przykład nah i tutaj tak samo na katodzie będzie redukcja metalu tutaj użyłam ten sam metal co wyżej więc piszę że to jest na plus plus elektron daje na natomiast na anodzie wcześniej wydzielał się tlen ponieważ tutaj Mieliśmy tlen a tutaj będzie się wydzielał po prostu wodór wodór normalnie nam się kojarzy z jonem h+ Natomiast w tym przypadku to na jest dodatni w związku z tym h musimy musi być jonem ujemnym a więc mamy h minus było o 2 - więc tutaj mamy h minus tak samo na pewno wydzieli się wodór Nowodwór wydziela się tylko w postaci cząsteczki dwuatomowej oczywiście liczba wodoru musi się zgadzać więc dopisujemy dwa przedminus no i ładunki też muszą się zgadzać więc dwa elektrony i na koniec stopione wodorotlenki przykład na na katodzie tak jak to było do tej pory będzie redukcja metalu czyli na plus plus elektron daje n a a na anodzie widzimy że mamy grupę oh i reakcja elektrodowa na anodzie to jest 4 oh minus tej O2 + 2h2o + 4 elektrony tą reakcję macie zapisaną w tablicach maturalnych także można sobie z niej skorzystać wodorotlenek sodu czyli NaOH to to wiemy że jest główny składnik kreta do udrażniania rur i to są takie białe kuleczki więc wiemy że występuje to w postaci ciała stałego natomiast wodorotlenki bardzo łatwo rozpuszczają się w wodzie i wtedy mamy wodne roztwory wodorotlenków w przypadku wodnych roztworów zasad na anodzie mamy taką samą reakcję jak w przypadku stopionych wodorotlenków czyli 4 oh- zdaję o 2 plus 2 H2O + 4 elektrony Natomiast jeżeli chodzi o katodę to tutaj Mamy dwie możliwości pierwsza możliwość jest taka że będzie się po prostu redukować metal Natomiast tutaj musi być spełniony pewien warunek potencjał standardowy redukcji Który odczytujemy z tablic musi być większy niż -1,676v czyli redukcja kationu metalu No i to jest taka sama reakcja jak w przypadku elektrolizy stopionych wodorotlenków stopionych wodorków i stopionych tlenków Przykładem może być miedź potencjał standardowy miedzi wynosi dokładnie 0,342 A więc jest to więcej niż minus 1,676 swoją drogą ta wartość to jest potencjał standardowy redukcji glinu no i w tej reakcji po prostu mielibyśmy na katodzie cu2++, 2 elektrony daje nam cu Natomiast jeżeli potencjał standardowy redukcji jest mniejszy lub równy -1,676 wówczas na katodzie będzie zachodzić następująca reakcja oczywiście pamiętamy o tym że liczba elektronów musi się zgadzać także takie równanie musielibyśmy pomnożyć razy 2 No i gdybyśmy sobie sumarycznie zapisali te dwa równania to otrzymalibyśmy dokładnie coś takiego 4 oh- nam się skróci oraz tutaj ta woda się skróci a tutaj zamiast 4 zostanie 2 Czyli będzie 2h2o rozkłada się na O2 i 2 H2 Także widzimy że w tej reakcji mamy rozkład wody czyli roztwór można powiedzieć że się zatęża ponieważ woda ulega rozkładowi na tlen oraz wodór tlen i wodór to są oczywiście gazy w związku z tym stężenie takiego roztworu będzie rosnąć No i oczywiście w związku z tym że stężenie zasady rośnie No to pH również rośnie bo im wyższe pH tym bardziej zasadowy jest roztwór to wszystko w tym filmie Dzięki za oglądanie