Mula ng isingilang tayo hanggang sa nagkaroon tayo ng muwang sa mundo, ang ating ginagamit na wika ay ang wikang... Teka, alam mo talaga ang wika natin? Tagalog ba o Pilipino? Mga ate at kuya, samahan niyo akong tuklasin ang mga nakamanghang kaalaman dito sa Kaalamang Pangkalawakan.
Pasubscribe po muna. Para sa episode na ito, kilalanin natin ang ating sariling wika. Para sa kwentong ito, kailangan natin bumalik sa panahon ng ating mga ninuno.
Alam niyo ba, bago tayo sakupin ng mga Kastila at pangalanang Las Islas Filtinas, mayroon tayong higit kumulang sa 175 wika sa buong isla at wala tayong opisyal na wika. Paano nga ba tayo nagkaroon ng pagbansang wika? Saglit lang, huwag mo ko pangunahan.
Noong 1570, sinakop ng mga Kastila ang Maynila sa pamunguno ni Miguel Lopez de Legazpi. Ipinroklamaan de Legazpi ang lunsud ng Maynila bilang kapital ng pansa. At dito rin niya itinatag ang gobyerno ng kolonya.
Dahil ang pangunahing wika sa Maynila ay Tagalog, ito ang wikang inaral ng mga Kastila at ginawa ng diksyonaryo ng nagngangalang Vocabulario de la Lengua Tagala. Pero ang wikang Kastila pa rin ang ginawa ng opisyal na lenguahe. Lumipas sa 333 taon, in other words, 333 years, tayo ay ibinenta ng mga Kastila sa mga Amerikano.
Ibinenta tayo sa halagang $20 million. Kung i-adjust natin ito para sa inflation ngayong taong 2020, ito ay nasa mahigit kumulang $620 million. Natalo kasi ang mga Kastilan nung Spanish-American War kaya naging pakanswelo na lang yung 7,000 isla natin.
Ha, kainis na ako. The Republic of the Philippines, once an American possession, represents Cito's cornerstone on the east in Asia. Sa ilalim ng kolonya ng mga Amerikano, idinagdag ang Ingles sa ating opisyal na wika at naging Spanish at English na ang ating opisyal language.
Pero, wala pa rin ng Tagalog. Ha, noon pa lang konyo na tayo, no? Sa hinabahaba ng kasaysayan ng Pilipinas, noong 1937 lang, base sa rekomendasyon ng Institute of National Language, naginawa ang pambansang wika ang Tagalog. At bago matapos ang taong yun, inilathala ni Pangulong Manuel Quezon ang Executive Order No. 134 upang gawing pambansang wika ang Tagalog. 1937 lang, galing no?
Mas matanda po yung lola ko kaysa pambansang wika. Maraming dahilan kung bakit Tagalog ang napiling pambansang wika. Isa rito ay ang dahilang naganap ngang Tagalog sa mga rehyon ng Pilipinas.
Isa pa, Tagalog ang pangunahing wika sa Maynila, ang sentro ng politika at ekonomiya ng bansa. So ano nga, Tagalog ba o Pilipini? Saglit lang ate, saglit lang. Wait lang. Mula noong 1959, sa ujok ng Secretary of Education Jose Romero, ginawang Pilipino ang pambansang wika upang bigyan ito ng distingsyon mula sa mga taong Tagalog.
Kasi marami nagre-reklamo, lalo na yung mga Cebuano. Unfair daw na Tagalog ang pambansang wika, hindi naman kasi lahat marunong mag-Tagalog. Kaya noong 1973, itinakda sa konstitusyon na Pilipino ang pambansang wika.
Pero nakasaad din dito sa Article 15, Section 3, na ang batasang pambansa shall take steps to make Filipino na pambansang wika. Ay nungulit ko, Filipino, hindi Pilipino. Fast forward tayo ngayon pagkatapos ng martial law, noong 1987, lumabas na ang New and Improved Philippine Constitution. Sinabi sa Article 14, Section 6 na Filipino nga ang ating pambansang wika.
Bakit Filipino at hindi Pilipino? Ayon sa kanila, ito ay upang katawanin ang lahat ng wika sa Pilipinas. Pero hanggang ngayon, Tagalog pa rin ang masikat na taog sa ating pambansang wika. Ayon nga sa chair ng komisyon ng Wikang Filipino noong 2007 na si Ricardo Nolasco, sinabi niya na ang Tagalog at Filipino ay walang pinagkaiba.
Ha! Ang sukatat kasi ng pagkakaiba ng dialect ay ang pagkakaiba sa grammar at sa mga salitang ginagamit. Ngunit ang Filipino, Pilipino o Tagalog ay halos walang pinakaiba sa grammar at sa mga salitang ginagamit.
Ayun. So parehas lang pala ang Filipino at Tagalog. Ganon?
Yan ang sabi niya. Ayan o. Ganito yan.
Sa konstitusyon natin, ang pambansang wika ay Filipino. Pero pwede mo pa rin sabihin na Tagalog ang ating wika. Magulo no? So ano ba talaga, Kuya?
Paklaro natin yan sa isang linguist na may PhD. Now, ano ang pagkakaiba ng Filipino sa Tagalog? Ang Filipino ang opisyal na wikang pambansa ng Pilipinas na binase sa Tagalog. Ngunit ang kaibhan nito sa Tagalog ay may mga hiram na salita mula sa iba't ibang bansa.
Halimbawa ay driver, computer, teksto. May mga modernong salita na halaw sa Ingles at Espanyol. Halimbawa ay ang dictionary.
Sa Espanyol, ito ay diccionario. Sa Alog, talatigan. Sa Pilipino, ito ay diccionario.
So gets na? Ang Pilipino ay isang evolving language. language based from Tagalog and other languages.
Galing, no? So ngayon, mga ate, mga kuya, alam nyo na ako ang tawag sa ating pambansang wika. Ito ay Tagalog.
Ay, Filipino. Filipino. Bakit Filipino at hindi Pilisino?
Ay, mali.