Overview
Wykład obejmował rozwój sztuki egejskiej i greckiej – od epoki neolitu po okresy archaiczny, klasyczny i helleński, skupiając się na architekturze, rzeźbie i ceramice.
Sztuka egejska: podział i cechy
- Sztuka egejska dzieli się na kulturę cykladzką, minojską i mykeńską.
- Kultura cykladzka: idole cykladzkie – schematyczne, głównie kobiece figurki grobowe, często polichromowane.
- Kultura minojska: monumentalne pałace (Knossos, Fajstos), freski z motywami natury, brak scen wojennych.
- Pałace minojskie – nieregularny plan, kolumny z drewna, funkcje rezydencyjne, administracyjne i gospodarcze.
- Słynne przykłady minojskie: Skok przez byka (Tauro Machia), Paryżanka, Książę wśród lilii, freski z Akrotiri.
- Ceramika: styl Kamares, waz żniwiarzy, bogini węży związana z kultem płodności.
- Kultura mykeńska: mury cyklopowe, funkcje obronne, Lwia Brama, grobowce tolosowe (Grób Agamemnona), złota maska Agamemnona.
Sztuka grecka: okresy i ceramika
- Po wiekach ciemnych: okres protogeometryczny (dekoracje przy szyjce, brzuszcu), geometryczny (motywy na całej powierzchni naczynia, horror vacui).
- Okres orientalizujący: wpływy Bliskiego Wschodu, zwierzęta fantastyczne, układ pasowy.
- Okres archaiczny: czarnofigurowa ceramika, wazy panatenajskie jako nagrody, pierwsze próby perspektywy w malarstwie.
- Wazy dipylońskie – pogrzebowe, motywy schematyczne postaci.
Architektura i świątynie greckie
- Urbanistyka: system hippodamejski (regularna siatka miasta, agora jako centrum).
- Świątynia grecka: na planie megaronu, podział na naos, pronaos, opistodomos, adyton.
- Rodzaje świątyń: anty, prostylos, amphiprostylos, peripteros, dipteros, pseudoperipteros.
- Porządki architektoniczne: dorycki (bez bazy, tryglify i metopy), joński (baza, woluty, fryz ciągły).
Sztuka archaiczna i klasyczna
- Rzeźba archaiczna: kurosy (nagie, męskie), kory (ubrane, kobiece), schematyzacja, archaiczny uśmiech.
- Słynni artyści: Antenor (grupa tyranobójców), Fidiasz (Parthenon, Atena Parthenos).
- Akropol: Parthenon, Propyleje, Erechteion z kariatydami, świątynia Nike.
- Rozwój rzeźby: Myron (Dyskobol), Poliklet (kontrapost, proporcja 8:1), Praxyteles (Apollo z jaszczurką, Afrodyta z Knidos).
Okres hellenistyczny
- Rozwój monumentalnej architektury i rzeźby, nowe motywy (Nika z Samotraki, Wenus z Milo, grupa Laokoona).
- Ukazywanie emocji, dynamizmu, realizmu, postaci codzienne (stara pijaczka, umierający Gal).
- Ołtarz pergamoński – gigantomachia w rzeźbie reliefowej.
Key Terms & Definitions
- Idol cykladzki — prymitywna, schematyczna figurka z Wysp Cykladzkich.
- Pałac minojski — wielofunkcyjna rezydencja i centrum administracyjne na Krecie.
- Mury cyklopowe — masywne mury z dużych nieobrobionych kamieni w Mykenach.
- Kuros/Kora — archaiczne rzeźby młodzieńca/kobiety.
- Kontrapost — poza ciała z napięciem i rozluźnieniem partii mięśni.
- Porządek dorycki/joński — styl architektoniczny kolumn i świątyń starożytnej Grecji.
- Horror vacui — lęk przed pustą przestrzenią na naczyniach (całkowite wypełnienie dekoracją).
- Fryz tryglifowo-metopowy — ozdobny pas w architekturze doryckiej.
Action Items / Next Steps
- Przejrzeć ilustracje omawianych dzieł (freski, ceramika, rzeźby, plany świątyń).
- Zapamiętać cechy odróżniające poszczególne kultury egejskie.
- Przygotować fiszki z kluczowymi terminami i artystami.
- Utrwalić różnice między okresami greckimi i ich sztuką.