Coconote
AI notes
AI voice & video notes
Export note
Try for free
Rozbiory Polski: Przyczyny i Refleksje
Sep 11, 2024
Notatki z wykładu o 250. rocznicy rozbiorów Polski
Wprowadzenie
5 sierpnia 1772 roku - podpisanie traktatów rozbiorowych w Petersburgu.
Zainteresowanie przyczynami rozbiorów od wczesnej młodości, refleksja u schyłku życia.
Rzeczpospolita, potężne państwo, które przestało istnieć.
Stanowiska w historiografii
1. Stanowisko pesymistyczne
Główne przyczyny wewnętrzne.
Reprezentowane przez konserwatystów krakowskich (Kalinka, Sujski, Bobrzyński).
Ksiądz Walerian Kalinka (1826-1886)
Udział w powstaniu krakowskim 1846 r.
Praca: "Ostatnie lata panowania Stanisława Augusta".
Wina za upadek Rzeczypospolitej - Polacy.
Stwierdzenie, że "nieszczęścia to zasłużona przez naród pokuta".
Krytyka magnaterii i szlachty za pychę i anarchię.
Józef Szuński (1835-1883)
Wskazanie trzech czynników upadku:
Liberum Veto
Niedojrzałość cywilizacyjna Polski
Unia Polska z Litwą
Michał Bobrzyński (1849-1935)
Krytyka Polaków za upadek.
Cztery czynniki przyczyniające się do upadku:
Słabość organizmu prawnego i posłuszeństwa.
Negatywny wpływ Unii z Litwą.
Degeneracja moralno-etyczna magnaterii.
Anarchia z liberum veto.
2. Stanowisko optymistyczne
Wpływ czynników zewnętrznych, zwłaszcza Rosji.
Szkoła Warszawska (Tadeusz Korzon, Władysław Smoleński).
Tadeusz Korzon
Praca: "Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta".
Proces odrodzenia po 1. rozbiorze - reforma aparatu państwowego.
Ksiądz Hugon Kołłątaj (1750-1812)
Reformy: opodatkowanie szlachty, upaństwowienie dóbr, przyznanie praw politycznych miastom królewskim.
Joachim Lelewel (1786-1861)
Analiza stagnacji w Hiszpanii jako kontrast do Polski.
Wskazanie na geopolityczne położenie Polski.
Refleksje na temat reform
Wewnętrzny rozkład Rzeczpospolitej jako źródło zniknięcia z mapy.
Konstytucja 3 maja jako niewystarczająca reforma polityczna.
Nierówność praw obywatelskich: 7-9% społeczeństwa posiadało prawa, reszta nie.
Podsumowanie
Kluczowe czynniki prowadzące do rozbiorów to:
Wewnętrzne problemy polityczne i społeczne.
Zewnętrzna ingerencja mocarstw.
Zrozumienie historii jako narzędzie do refleksji nad współczesnością.
📄
Full transcript