Kenmerkend Aspect: Conflict in de Nederlanden en Stichting Nederlandse Staat

Inleiding

• Laatste kenmerkend aspect van tijdvak 5
• Oorzaak-gevolg relatie: conflict in de Nederlanden -> stichting Nederlandse staat
• Bekend als de Nederlandse Opstand of Tachtigjarige Oorlog

Ontstaan van het Conflict

• Tijdvak 5: 16e eeuw
• Nederlanden verdeeld in 17 gewesten (huidig Nederland, België, Luxemburg)
  • Elk gewest had eigen regels, bestuur, rechtspraak en belasting
• Opkomst protestantisme (Lutheranisme en later Calvinisme)

Rol van Karel V

• Machtige koning en keizer (koning van Spanje, keizer van Duitse Rijk, landsheer van de Nederlanden)
• Streven naar centralisatie:
  • Brussel als hoofdstad
  • Centrale wetgeving, rechtspraak en belastingen
  • Strenge vervolging van protestanten

Philips II

• Zoon van Karel V, zet beleid voort
• Steeds meer onvrede door centralisatie en protestantenvervolging

Smeekschrift der Edelen (1566)

• 200 Nederlandse edellieden vragen om stopzetting van kettervervolgingen
• Landvoogdes Margaretha matigt vervolgingen tijdelijk
• Gevolg: protestanten komen meer in openbaar samen

Beeldenstorm

• Aanval op katholieke kloosters en kerken
• Voornamelijk door onvrede over religieuze vervolging en slechte economische omstandigheden
• Reactie van Philips II: hertog van Alva aangesteld om orde te herstellen

Begin van de Nederlandse Opstand

• Strenge optreden van Alva en hoge belastingen leiden tot verzet
• Willem van Oranje leidt de opstand vanuit Duitsland
• Conflict tussen Spaanse leger en opstandige gewesten

Kern van het Conflict

• Centralisatie en godsdienstvervolging vs. decentrale macht en godsdienstvrijheid

Stichting van de Nederlandse Staat

• Aanvankelijk geen opstand tegen Spaanse koning zelf
• Na vogelvrijverklaring van Willem van Oranje: afzwering van Philips II (1581)
• Plakkaat van Verlatinghe: basis voor afzwering
• Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gesticht in 1588

Gevolgen en Betekenis

• Scheiding tussen noordelijke en zuidelijke Nederlanden (Nederland en België)
• Basis voor latere Gouden Eeuw
• Verbonden met: streven naar centralisatie (tijdvak 4) en protestantse reformatie (tijdvak 5)

Conclusie

• Hoofdlijnen van het conflict behandeld
• Belangrijke oorzaken: centralisatie en protestantse vervolgingen
• Link naar verdere video's en succes met verdere studie