Są niezwykle proste, tak jak mówili, a są trzy. Tak samo jak są trzy kości, które łączą się z kością udową. Więc mamy takie więzadło pokrywające całą tę przednią część.
Tutaj widzicie to więzadło, widzicie taką skośną. taśmę i tą są od kości biodrowej do kości udowej. I widzicie tutaj jeszcze taką taśmę jakby od góry bardziej taką poprzeczną, też od kości biodrowej do kości udowej.
Tu ją widać lepiej tą taśmę. Widzicie? Tutaj na tym zdjęciu od tyłu.
To jest wszystko więzadło biodrowo-udowe. Więzadło biodrowo-udowe jest więzadłem, które ma bardzo prostą nazwę, ale ma też inną nazwę. Więzadło Y-kształtne.
Dlaczego Y-kształtne? No bo zobaczcie, będzie się rozchodziło w kształcie Y tutaj w kierunku kości udowej. Więc ogólnie te wiązania są piekielnie proste, ale jedno wiązalno ma dwie nazwy, z którymi ta Y kształtne wiązalno... dość często spotyka się w literaturze, więc warto je znać. Jest jeszcze inna nazwa na to więzadło, też możecie się z nią spotkać, to jest więzadło Bingelow, od nazwiska Bingelow albo Bingelow, nie wiem jakiej narodowości był ten człowiek, ale chyba dobrze to, bo nigdy nie mogę zapamiętać tego nazwiska, więc to jest chyba Bingelow albo Bingelow.
Ale sprawdźcie jeszcze gdzieś tam sobie. po drodze. W każdym razie trzy nazwy są na to więzadło. Najważniejsze to jest więzadło biodrowo u dole, więc to jest to największe więzadło pokrywające tak naprawdę tutaj torebkę stawową, wzmacniające torebkę stawową od strony...
i ze strony góry. Ale jak wiecie, są jeszcze dwa pozostałe więzadła. Zobaczcie, zacznijmy sobie od tego z tyłu. Tutaj już na tym poziomie zaczyna się kość kulszowa.
Kość kulszowa na razie jeszcze Wam może nie być super znana, ale później już będzie. Kość kulszowa zasadniczo zajmuje się tyłem naszej miednicy. Tutaj guzy kulszowe to znacie.
Więc mamy teraz więzadło, które widzicie, tutaj tak jakby odcina się troszeczkę od tego więzadła, linią biodrowo-udowego i to jest jej zadło kuruszki. dolna część i tylna część naszej torebki stawowej, stawu biodrowego. Z kolei tutaj zobaczcie, mamy jeszcze takie więzadło, idące sobie od górnej gałęzi kości łonowej i ono będzie pokrywało dolną część i delikatnie przednio dolną, tylno dolną, ale głównie właśnie skupcie się na tym, że dolną część naszej torebki stawowej i stabilizowało w ten sposób nasz staw biodrowo-udowy, biodrowy. I to jest więzadło, jak się domyślacie.
łonowo-udowe. Czyli mamy biodrowo-udowe, kulszowo-udowe i łonowo-udowe. Biodrowo-udowe ma też nazwę y-kształtne i również bingelowe. Mamy sobie ten staw biodrowy omówiony. Jest to staw kulisty, staw, który jest dodatkowo jeszcze pogłębiony przez obrąbek stawowy, czyli analogia do stawu ramiennego.
Tutaj oczywiście, tak jak mówiłem, dużo analogicznych rzeczy jest, więc macie analogię do stawu biodrowego, pogłębienie przez obrąbek stawowy tego stawu również. Staw jest, jak widzicie, ta kula nie w pełni jest przez tą panewkę przykrojona. więc to jest, że dodatkowo właśnie ten obrąbek pogłębia powierzchnię stawową.
Ale jest to staw o bardzo dużej ruchomości, co zresztą możecie sobie łatwo zaobserwować. Jest to staw ruszający się w absolutnie każdym kierunku, to jest typowe dla stawów kulistych. Więc mamy więzadła stawu biodrowego omówione. Tu się nie ma co jakoś specjalnie rozwlekać, ani nie ma co specjalnie zawalniać tego co mówię, bo to jest bardzo proste. Więc zwolnienie tego zwykle i wyłącznie pozwoli Wam...
mam szybciej zapisać, a i tak, żeby to zapamiętać, tak będziecie musieli do tego wrócić, więc tak naprawdę nie ma powodu, dla którego miałbym specjalnie tutaj zwalniać i mam nadzieję, że nie potrzebujecie tego. Teraz trochę miejscami zwolnię, bo jeśli chodzi o staw kolanowy, to tu się trochę więcej dzieje. Zobaczcie. Mamy staw kolanowy, to jest już staw zawiasowy, czyli jaka jest charakterystyka stawu zawiasowego? To jedno płaszczyznowy staw, czyli będzie się on przede wszystkim skupiał na...
na zgięciu i na wyproście. Ten zawias będą tworzyły kłykcie kości udowej z kłykciami kości piszczelowej i zobaczcie, pięknie tutaj nam się będą wpasowały. We wgłębienie tutaj pomiędzy kłykciami kości udowej będzie się pięknie wpasowywało wyniosłość między kłykciowa stawu kolanowego. To wszystko już znacie.
Dodatkowo jeszcze na stawu kolanowego będzie należać staw rzadkowo udowy. który będzie się tutaj, jak widzicie również, widzicie tą wywiastłość między polami, będzie się pięknie wpasowywała tutaj. przestrzeń pomiędzy kłykciami i naftykciami kości udowej. Także staw rzepkowo-udowy, pierwszy staw, który będzie przechodził zwyrodnienie w stawie kolanowym i dosyć dużo problemów będzie stwarzał Wam w przyszłości w terapii, a pacjentom bólowo też będzie dość mocno tutaj sprawiał problemy. Dobrze, więc teraz coś jest charakterystyczne dla stawu kolanowego, to są łąkotki.
To zaraz je zobaczycie sobie, mamy dwie uchodzki, które co pozwalają. Pozwalają lepiej spasować ten staw, a tutaj nawet mamy, że poprawiają spasowanie stawu, ale nie tylko. Jak to typowo dla takich krążkowych elementów, podobnie jak w dyskach w kręgosłupie, dodatkową ważną funkcją łąkotek będzie po prostu amortyzacja. Czyli żebyśmy po prostu nie dostawali wstrząsu mózgu od każdego podskoczenia, musi nam coś to amortyzować. No oczywiście, każdy staw...
będzie tą amortyzację na siebie przyjmował, ale tak naprawdę to właśnie łąkotki. Później zobaczycie sobie specyficzne ułożenie tutaj właśnie naszego tego kąta szybki kości udowej w stosunku do trzonu. To ten będzie przenosiło inaczej te obciążenia. Dodatkowo zobaczcie pełno, o które później poznacie tutaj, krążków międzykręgowych na poziomie kręgosłupa i to wszystko będzie nam skutecznie amortyzowane.
właśnie wstrząsy, także jeśli ja podskoczę, to szanse na wstrząśnienie mózgu mam stosunkowo małe. Z tego względu, że ta amortyzacja jest tutaj dosyć duża. Więc amortyzacja, stabilizacja, też wspomaganie odżywienia stawu kolanowego, to są funkcje właśnie łąkotek. Dobrze.
Dobra, dobra, dobra. I teraz porozmawiajmy sobie troszeczkę więcej o więzadłach stawu kolanowego. Jak widzicie sobie więzadła stawu kolanowego jest ich całkiem sporo. Są te bardzo znane, czyli więzadła poboczne, z którymi część z Was mogła się już spotkać, szczególnie te osoby, które jakieś sport uprawiały, jakieś kontuzje miewały.
Więc więzadła poboczne strzałkowe, więzadła poboczne piszczelowe, to będzie w zależności od ich umiejscowienia. Zobaczcie sobie, że pomimo, że poboczne piszczelowe jest więzadłem przyśrodkowym, również nazywa się... popoczne z tego względu, że to utrzymujemy linię pośrodkową stanu kolanowego jako wyznacznik, więc tak naprawdę oba są po części z boku, a nie w stosunku do linii pośrodkowej ciała, bo gdybyśmy mówili o linii pośrodkowej ciała, mielibyśmy de facto sytuację, w której mamy coś, co jest przyśrodkowo, czyli bliżej linii pośrodkowej i dalej, czyli bocznie od linii pośrodkowej.
A jeśli przyjmiemy za punkt wyjścia, a w przypadku nie za to pobocznych, przyjmiemy za punkt wyjścia linię pośrodkową biegnącą przez środek stanu kolanowego, Opa! więzadła już w tym momencie mają troszeczkę uargumentowaną swoją nazwę jako więzadła poboczne, choć jakby ktoś powie, że więzadło przyśrodkowe i opowie mi o tym, że to jest więzadło budowo-piszczelowe, to też jakoś to przejdzie, bo ja chcę wiedzieć, żeby wiecie, gdzie to jest, a nie, że umiecie mi to nazwać, a nie umiecie mi powiedzieć, gdzie ono jest i jaką funkcję pełni. To już wiecie z egzaminu, że nazwa nie jest kluczowa, kluczowe jest wiedzenie, o co chodzi.
Wiem, że... Więzadło krzyżowe mamy dwa, ACL i PCL, czyli tutaj to sytuacja też już Wam znana, może nie umiecie jeszcze w tych więzadłach umiejscowić, ale już po dzisiejszym dniu i po takiej mojej wizualnej prezentacji, którą Wam tutaj zrobię, będziecie już mieli to w głowach, jak to więzadło przebiega, jak ono wygląda i już Wam się nie będzie to wszystko chrzaniło. Jeszcze bardzo ważne więzadło, to jest takie, powiedziałbym, najważniejsze więzadła, to są tu, od góry, od kija, więc to jest więzadło.
w więzadło właściwe rzepki to jest to więzadło, które tutaj widzicie rzepka jak sobie wywalona została tutaj na kość piszczelową to to więzadło ją tutaj utrzymuje. Więzadło właściwe rzepki możecie też sobie zobaczyć tutaj i tu jest dosyć ciekawe przedstawienie więzadła właściwego rzepki, bo jest bardziej takie realistyczne. Zobaczcie sobie, że to mamy mięśni prosty udar i zobaczcie, że gdybyśmy chcieli teraz wyznaczyć więzadło właściwe rzepki to ciężko nam to zrobić z tego względu, że widzimy, że w Niezadom właściwie rzekki jest właściwie kontynuacja ścienna mięśnia prostego uda, czyli jednego z mięśni czworogłowych, jednej z głów mięśnia czworogłowego.
I zobaczcie sobie, że tak właściwie to właśnie więzanko, właśnie te rzepki jest kontynuacją właśnie tego mięśnia prostego uda. Jaką to ma istotność dla Was? Na razie musicie się tego nauczyć, ale później cyniczna istotność będzie dosyć duża. Z tego względu, żebyście rozumieli jak silny wpływ ma napięcie taśmy przedniej. Przede wszystkim przez mięsień prosty uda na właśnie sytuację związaną z dużym napięciem i ustabilizowaniem rzepki za pomocą...
...właściwego rzepki. Inna sytuacja, inna relacja tego mięśnia, którego jeszcze nie znacie, ale poznacie go już niedługo, właśnie z rzepką jest taka, że zobaczcie, to wypadło się tutaj rozdziela, to ściegło się tutaj rozdziela i tutaj będzie miało takie boczne swoje jakby... dojścia jeszcze do rzepki i ono będzie się nazywało troczki rzepki.
Czyli zobaczcie, niemalże cała stabilizacja mięśniowa rzepki polega na dobrej aktywności jednego mięśnia. A ta rzepka będzie Wam bardzo... bardzo często towarzyszyła w każdym etapie, więc musicie tą relację dobrze znać. Ale teraz już nigdy się nie pomylić.
Więc mamy, to są najważniejsze więzadła. Zaraz powiem, ja już na przykładzie o tych kolejnych więzadłach jeszcze jakieś tutaj dołożę, ale na razie zostajemy przy tym. Więc zobaczcie, skupmy się na tych więzadłach pobocznych na razie.
Mamy tutaj akurat pierwszy raz, od dawna mogę wykorzystać sobie fajnie ten nasz tutaj model. Nie. Więc wiecie, kość piszczelowa już teraz macie tą świadomość, że jest od strony przyśrodkowej, kość strzałkowa od strony bocznej. Czyli wiecie, że jeśli mamy więzadło poboczne piszczelowe, to to będzie więzadło, które od linii pośrodkowej naszego ciała będzie więzadłem przyśrodkowym, czyli tutaj więzadłem, które będzie bliżej tej linii pośrodkowej. Więc mamy sobie więzadło poboczne piszczelowe.
Więc argoł poboczno-piszczelowy będzie się przyczepiało do nadkłykcia kości udowej i będzie biegło poniżej nas. Zobaczcie, kości piszczelowej będzie się wczywiało do przysiedlątkowo-przedniej części trzodu już właściwie, kości piszczelowej. To więzadło jest dość charakterystyczne, właśnie to więzadło odróżnia się od więzadła pobocznego strzałkowego jego kształtem.
Czyli więzadło poboczne strzałkowe, o którym zaraz powiem, będzie bardziej rurkowate, będzie łatwiejsze do wyczucia, będzie grubsze, ale cieńsze. Będzie grubsze, ale węższe. Będzie grubsze, ale węższe.
Z kolei więzadło poboczne, piszczelowe jest bardziej błoniaste. Jest bardziej cienkie, cieniusieńkie więzadło, ale z kolei dosyć szerokie. I jak się domyślacie, właśnie grubość więzadła jest bardzo istotna dla jego siły, jego mocy, jego wytrzymałości.
Więc więzadło poboczne piszczelowe będzie więzadłem dużo słabszym niż poboczne strzałkowe. Co za tym idzie? Jeszcze taka ciekawostka z więzadłem pobocznym piszczelowym. Więzadło poboczne piszczelowe będzie się łączyło.
Będzie się łączyło, zobaczcie, widzicie, jakby spośrednio jest związane z jakim elementem, co to jest? To jest właśnie nasza łąkotka przyśrodkowa, tak? Mamy łąkotkę przyśrodkową i zobaczcie, jeszcze jedną rzecz.
Przeglądka przyśrodkowa będzie się bezpośrednio łączyła z więzanym krzyżowym przedniem. Stąd bardzo często, jeśli macie jakichś sportowców, albo nawet nie sportowców, ale osób z uszkodzeniem kolana, to będziemy mieli... czyli sytuacja, w której uszkodzenie łąkotki będzie zazwyczaj szło poprzez swoje połączenie z więzadem pobocznym piszczelowym właśnie z uszkodzeniem więzadła pobocznego piszczelowego, a także poprzez swoją relację z więzadem krzyżowym przednim będzie szło z tutaj uszkodzeniem więzadła krzyżowego przedniego. Czyli zazwyczaj będziecie się spotykali, co jest bardzo często opisywane właśnie w literaturze, tak zwana nieszczęśliwa triada. Po angielsku nazywa się to dokładnie tak samo, nieszczęśliwa triada, czyli właśnie...
jeśli pacjenci zazwyczaj mają uszkodzenie więzadła pobocznego kiszczelnego, to można już spory pieniądz zdawać przed USG, że będzie raczej też uszkodzenie łąkotki, a także w jakimś stopniu uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego. Czyli to zazwyczaj idzie ze sobą w parze, gdyby były dwa trójce. Dobrze, więc zobaczcie, mamy właśnie tutaj nasze więzalno poboczne kiszczelowe. Więzalno poboczne strzałkowe będzie się przyczepiało do głowy strzałki, tutaj widzicie, i do nadkłykcia bocznego.
No i to więzalno będzie... Jak widzicie krótsze niż więzadło poboczne piszczerowe, ale też dużo, dużo grubsze, ale za to węższe. Czyli to jest takie rurkowate więzadło. Ono jest dużo silniejsze. No i zobaczcie to więzadło.
bo nie ma żadnych tutaj połączeń z elementami wewnątrzstawowymi, czyli nie ma żadnych połączeń ani z łąkotką boczną, ani z żadnym więzadem krzyżowym, ani z żadnym innym więzadem. Więc tak naprawdę, jeśli już będziemy spotykać coś dużo raczej uszkodzenie więzadna strzałkowego pobocznego, no to raczej będzie to wyizolowane uszkodzenie. Tak?
No, dobra. Z pozostałych więzadeł jeszcze, o których tam było wspomniane, ale które też... też jeszcze będę chciał rozszerzać, to jest więzak. poprzeczne tutaj kolana, czyli więzapo, które będzie łączyło ze sobą łąkotkę przyśrodkową z łąkotką boczną, no ona będzie przebiegać, no mamy te więzapo poprzeczne przednie i tylne, ale będziemy się skupiać na tym poprzednim, czyli będzie ono przebiegało od... od strony przedniej.
Zobaczcie to, co tutaj widzicie, to jest guzowatość piszczeli, co nas informuje zresztą, tutaj również napis, że jest to widok od przodu. Więc to więzapo będzie łączyło oba błokotki od przodu. Z drugiej strony, patrząc od tyłu, będziemy... Tutaj widoczne wewnątrzstawowe więzadła krzyżowe, ale także będzie tutaj dosyć wyraźnie zaznaczone jeszcze jedno więzadło wewnątrzstawowe, czyli więzadło, którego nie wspomniałem w tej liście wcześniejszej, ale więzadło łąkotkowo-udowe.
i ona będzie łączyła łąkotkę boczną z kością do dołu. Oczywiście tymię zadła teraz też znowu szybko dosyć mówię. Dlaczego? Z tego względu, że i tak tego nie zapamiętacie i tak będziecie musieli sobie to jeszcze...
jeszcze przerobić im to, bo w tym momencie nie wpukę w Was 20 gwięzadeł tak, żebyście mógł więcej nie musieli do nich wracać. Chcę po prostu tylko powiedzieć, których gwięzadeł będę wymagał i w jaki sposób one przebiegają. A że macie to na filmie, to wrócę sobie i zrobię niespobojenie o do 0,75, nie będzie raczej takie trudne, tak?
A umówmy się, wymieniając w tym momencie i pokazując w ten sposób, nikt się z Was tego nie nauczy, co już chyba o tym się Przekonaliście? Więc trzeba się uczyć. Uczyć, uczyć, uczyć. Jedyne co pokażę, bo to wszystko jest dosyć proste, wystarczy zapamiętać co się gdzie przyczepia.
Jedyną trudność wizualną będzie sprawiało właśnie Wam więzadło krzyżowe. To może być trudne do wyobrażenia, ale ja zaraz zrobię prezentację, dzięki której nie będziecie mieli tego problemu. Ale to zaraz i tutaj troszeczkę spowolnie. Czyli to są wszystko więzadła, które przebiegają, zobaczcie, wewnątrz stawu kolanowego.
Ale będziemy mieli również więzadła zewnętrzne. Nie zadbać o te miecze, które będą wstawiane... Zobaczcie, obudowana torebka stawowa i tak naprawdę wyszczególniamy w tej torebce stawowej więzadła.
Te więzadła są pięknie przedstawione, to być może jest jakiś netel, przynajmniej tak wygląda. Niech będzie, że to jest metem. Ale zobaczcie, to przedstawienie to jest jedno wielkie kłamstwo. Znowu was odwołuję do... do jakichś atlasów typu magmin, które są atlasami sekcyjnymi.
Bo jak sobie zobaczycie w atlasie sekcyjnym, to absolutnie żadnego z tych więzadenów łącznie z więzadenami pobocznymi nie będziecie w stanie znaleźć. Ich tam nie ma. Ich tam po prostu nie ma.
Dlaczego nie ma tych więzadeł? Bo większość więzadeł, które znamy, tak naprawdę są zgrubieniem powięzi. Powięź to jest błona okrywająca całe nasze ciało.
Wielowymiarowa błona. Jeśli chodzi o anatomię, nie ma nic trudniejszego niż anatomia powięzi. Wymagana jest naprawdę niemalże tutaj może architekci z dużym doświadczeniem, z niesamowitą wyobraźni przestrzenno posiadający będą w stanie łatwo nauczyć się anatomii powięzi.
Wszyscy inni, którzy mają słabszą wyobraźnię przestrzenną, niewytrenowany mózg w ten sposób, będą mieli kosmiczny problem z tego względu, że jest to niezwykle skomplikowana, wielopoziomowa, rozczłonkowująca się na wiele warstw powięź, która biegnie tak naprawdę od czubka głowy do małego palca u nogi jako jedno kontinuum, jedna ciągłość. Nie da się wyszczególnić osobnych elementów powięziowych. Nazywamy je, wyszczególniamy je, oczywiście. W jakiś sposób można gdzieś tam się dopatrzeć.
przejść między różnymi warstwami, ale de facto jest to cały czas ta sama struktura. I w ten sposób, i na to zwracam Wam szczególną uwagę, bo to będzie największa podstawa Wasza pod później rozumowanie anatomiczne, czyli pod linkik anatomiczny, pod zrozumienie zależności, dlaczego na przykład wątroba będzie oddziaływała z prawym barkiem, albo dlaczego na przykład czepiec ścięgnisty, napięcie czepca ścięgnistego będzie miało wpływ na pozycję kości krzyżowej. A przez to... na napięcie na poziomie kości udowej i mięśni wszystkich grupy tylnej chociażby, tak? W jaki sposób zaburzenie stawów skroniowo-żuchwowych będzie wpływało na koszlawość kolan, a będzie wpływało bardzo, bardzo mocno.
Więc żeby to zrozumieć, potrzebne jest jednak mimo wszystko już na tym etapie, już na pierwszym roku wpojona właśnie rozumienie tego, że ciało nie wygląda tak jak netterze, ciało nie wygląda tak jak w Prometeuszu. Na razie chcę to tylko podkreślić, że to wszystko to jest i wszystko to jest jedno... wielkie kłamstwo, które uproszczone ma wam pomóc w ogóle jakkolwiek zacząć naukę anatomii.
Bo w innym przypadku to od razu byście wszyscy wysiedli. Dwóje prawdopodobnie zniknęłyby, gdybyś tutaj dzisiaj nie siedział. Bo tak by to wyglądało. Ale wszystko...
Połączone jest wszystkim, a największym łącznikiem mamy dwa wielkie łączniki, trzy wielkie łączniki. Układ powięziowy, układ naczyniowy i układ nerwowy. Przecież układ powięziowy wyciągnąłbym tutaj jako najważniejszy układ łączący.
Więc zrozumcie to, że to na co patrzycie tu, tu, w waszych metera, w waszych prometeuszy, to wszystko to jest kłamstwo i fikcja. Tylko i wyłącznie upraszczająca nauka. Zresztą jak sobie zobaczycie, każde następne wydanie książek anatomicznych, o tym już mówiłem, każde następne wydanie atlasów jest coraz cieńsze, cieńsze, cieńsze, cieńsze.
Dlaczego? Bo ludzie są coraz... ...
Ale tak was traktują, jakbyście byli coraz głupsi, głupsi, głupsi, głupsi. Tak was traktują. I tak, że anatomia była coraz mniej potrzebna. Nie zrozumiałem. Zobaczycie sobie atlasy anatomiczne sprzed I wojny, albo nawet z czasów II wojny światowej.
To jest jakiś tam Niemiec, ale to tam bardzo kompleksowy syny atlas, bo on chorzy go wałszwicki. Tym niemniej, jak zobaczycie sobie... poziom złożoności, poziom skomplikowania tego atlasu, to on po prostu wtapia podłogę. I szczerze powiedziawszy, on jest zabroniony w tym momencie, użytkowany tego atlasu, z tego względu, jeśli chodzi o historię jego powstania, co uważam, że jest skrajną głupotą, jeśli chodzi o zabronienie tego atlasu.
Owszem, historia powstania tego atlasu to jest historia po prostu zabijania i rozcinania ludzi w obozach koncentracyjnych. Tak? To się zgadza.
Ale ci ludzie już nie żyją. Zna coś, co... mogłyby nagle...
mogłyby w tym momencie już ich opisali już ich rozczelkowali, już ich napisowali to w tym momencie jeśli wyeliminujemy ten Atlas w ogóle co? słuchajcie ja mówię tak naprawdę w obronie niemalże tych ludzi skoro oni już zginęli to niech chociaż będzie po tym jakaś jakaś nauka To normalne no co? Tak! żeby nie poszło to na marnie, moim zdaniem.
To jest kontrowersyjne i oczywiście nie dziwię się, że niektórzy mają obiekcje, ale na przykład spotkałem się z taką historią, gdzie ktoś sprowadzał, jakiś chirurg sprowadzał ten atlas w nie wiadomo kąd, tylko po co, żeby zaplanować bardzo skomplikowaną operację. Z tego co historia, w ogóle tam był jakiś pozew wobec tej pani chirurg złożony, bo ona po prostu nabywała ten atlas gdzieś od kogoś pochorznymi drogami. I to taka historia właśnie.
że tam były duże problemy prawne, ale potrzebowałem go do tego, żeby zaplanować niezwykle skomplikowaną operację, jakąś pionierską.