Overview
Tinalakay sa lektura ang konsepto ng pambansang wika—lalo na ang Filipino—mula sa multilingwa na perspektiba at kung paano ito naiiba sa monolingwa na pananaw.
Perspektiba sa Wika
- Maraming paraan ng pagtingin sa wika; kadalasan galing sa Kanluran at monolingwa na pananaw.
- Ang Pilipinas ay multilingwa kaya’t iba ang konteksto ng wika dito kumpara sa monolingwa na bansa.
- Filipino ang pambansang wika, batay sa lingwa frangka ng kapuluan.
Batayang Konsepto ng Wika
- Wika ay sistema ng arbitraryong vocal symbol na ginagamit sa komunikasyon ng miyembro ng komunidad.
- Arbitraryo ang wika, walang lohika sa ugnayan ng salita at bagay (hal. "araw").
- Wika ay napagkasunduan ng grupo ng tao para magkaunawaan.
- Dinamiko ang wika—nagbabago ito at nagiging tagapagdala ng kultura.
Baryasyon ng Wika
- May baryasyon sa loob ng wika: dialekto at sosyolekto.
- Dialekto—pagkakaiba batay sa lugar (hal. Tagalog Laguna vs. Tagalog Batangas).
- Sinasaklaw ng baryasyon ang bokabularyo, punto, ekspresyon, at panlapi.
- Stereotype na mas mataas ang wika sa sentro; ang iba ay tinuturing na dialekto.
- Sosyolekto—pagkakaiba batay sa grupong panlipunan, edad, trabaho, kasarian, at antas ng edukasyon.
- Pantay-pantay ang lahat ng barayti ng wika; walang nakahihigit.
Pagkakaiba ng Wika at Dialekto
- Mutual intelligibility ang basehan ng pagkakaiba ng wika at dialekto.
- Kailangan ng dalawang grupo na parehong magkaunawaan para masabing iisa ang wika.
Multikultural at Multilingwa na Konteksto
- Pilipinas: Binubuo ng iba’t ibang etnolinguistikong grupo (Tagalog, Cebuano, Ilocano, atbp.).
- May 175-183 wika sa bansa, kasama ang di-katutubong wika.
- Lingwa franca—wikang nagsisilbing tulay sa komunikasyon ng iba’t ibang grupo.
- Halimbawa: Ilocano sa Norte, Cebuano sa Timog at Silangang Visayas, at Tagalog sa Timog Luzon.
Gampanin ng Wika sa Lipunan
- Wika bilang opisyal na wika: gamit sa transaksyon sa gobyerno, edukasyon, negosyo, relihiyon.
- Wika bilang wikang panturo: medium sa silid-aralan, libro, atbp.
- Standard at academicum variety—ginagamit sa opisyal at edukasyonal na konteksto, pero pantay sa iba pang barayti.
- Pambansang wika—simbolo ng pagkakaisa ng bansa.
Filipino Bilang Pambansang Wika
- Filipino: de jure (batas, ayon sa 1987 Konstitusyon) at de facto (ginagamit bilang pambansang lingwa franca).
- Ginagamit ng iba’t ibang grupo para magkaunawaan sa mga urban na lugar gaya ng Metro Manila.
- Walang iisang grupo ang nagmamay-ari ng Filipino; karapatan ng lahat na paunlarin ito.
Key Terms & Definitions
- Arbitraryo — walang lohikal na ugnayan ang salita at kahulugan nito.
- Dialekto — baryasyon ng wika ayon sa lugar.
- Sosyolekto — baryasyon ng wika ayon sa grupo sa lipunan.
- Mutual intelligibility — antas ng pagkakaunawaan ng dalawang grupo ng nagsasalita.
- Lingwa franca — wikang nagsisilbing tulay sa pagitan ng magkaibang grupo.
- Etnolinguistikong grupo — grupo batay sa wika at kultura.
Action Items / Next Steps
- Balikan at aralin ang kasaysayan ng pambansang wika sa Konstitusyon ng 1987.
- Ilista at tukuyin ang iba’t ibang etnolinguistikong grupo sa Pilipinas.
- Suriin ang sariling wika: ito ba ay dialekto, sosyolekto, o lingwa franca?