Hi! Magandang araw! For today's video, ang pag-aaralan natin ay ang wastong paggamit ng gitling or hyphen in English. Minsan, habang nag-scroll tayo sa Facebook, may mga memes tayo nakikita kung saan may mga salitang nilalagyan ng gitling kahit hindi naman kailangan.
O kaya naman kapag kailangan lagyan ng gitling, tsaka naman hindi nilalagyan ng gitling. So, kailan nga ba ginagamit ang gitling? Kailan ba tayo dapat maglagay ng gitling?
ng salitang ugat, ang mga madalas na ginagamit na unlapi ay yung mag, nag, pag, tag, at iba pa. Kailangan, isa sa salita na lalagyan natin ng gitling ay buong salita. Imbawa, pag-ibig. Ang pag ay unlapi na nagtatapos sa katinig.
Ang ibig ay isang buong salita na nagsisimula sa patinig na letter I. Kaya gagamitan natin siya ng gitling. Pag, gitling, ibig, pag-ibig. Ganon din sa nag-aral, tag-araw, mag-isa. Tandaan.
Huwag maglalagay ng gitling kapag ang onlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula rin sa katinig. Halimbawa, magmahal. So ang mag ay isang onlapi na nagtatapos sa katinig.
Ang mahal ay salitang nagsisimula sa katinig. So hindi natin siya kagamitan ng gitling. Ganun din sa nagsulat, magdasal. Next.
Pangalawa. Kapag ang salita ay inuulit. Halimbawa, araw-araw. Ang araw ay isang buong salita.
So, araw, gitling, araw. Araw-araw. Ganon din yung ihaw-ihaw.
Isa-isa. Iba-iba. Tandaan, hindi nilalagyan ng gitling kapag walang buong salita. Katulad ng paru-paro. Walang salitang paru at walang salitang paro.
Kaya magkadugtong siya, paru-paro. Hindi tayo gagamit ng gitling. Yung halimbawa natin kanina na iba-iba. Iba, gitling, iba.
May gitling siya. Ngunit, kapag ang gagamitin natin ay iba, aphostropity, iba, hindi na natin ito gigitlingan. Ibat, space, iba.
Okay? Next. Pangatlo, unlapi plus salitang banyaga.
Halimbawa, nag-jogging. Ang nag ay unlapi, ang jogging ay salitang banyaga, kaya nag-gitling jogging, nag-jogging. Ganun din sa paselfie, na-realize.
Pang-apat, unlapi plus pangalang pantangi. Sa English, ito yung proper noun. Ito yung may specific name for a particular person or place.
At nagsisimula ito sa capital letters. Halimbawa, taga Cebu. Ang taga ay unlapi, ang Cebu ay pangalang pantangi.
So, taga, gitling, Cebu. Taga Cebu. Ganon din yung maka-Diyos, maka-Rizal. Tandaan, walang gitling yung makabayan, makatao, tagalawigan, at iba pa.
Kasi, hindi naman pangalang pantangi. Yung bayan, yung tao, yung lalawigan, kaya diretso lamang siya at hindi ginagamitan ng gitling. Next. Panglima, tambilang na binabaybay, or ito yung mga fractions na sinalin sa wika Filipino.
Halimbawa, nine and one-fourth. So magiging siyam at isang kapat. Isang gitling kapat. Ganon din sa two-thirds. Dalawang gitling katlo.
Dalawang katlo. Ang anim, unlapi plus simbolo ng bilang. So yung mismong number yung isusulat natin.
Halimbawa, ikasyam ng umaga. Ika gitling number nine ng umaga. Ikasyam ng umaga.
Ganyan din sa ikalabing anim ng September. Tig dalawa. Tig gitling dalawa. Tig...
Tatlumput isa. Pangpito, kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelido ng babae at ng kanyang asawa. Halimbawa, Miriam Defensor Santiago. Miriam, so yung Defensor, yung apelido ng babae, to si Santiago, yung apelido ng kanyang asawa. So, Defensor Guitling Santiago.
Miriam Defensor Santiago. Corazon, Kuwang. Pangwalo, tambalang salita.
Binubuo ng dalawang payak na salita na bumubuo ng panibagong salita. O kaya naman, ginagamit ito kapag may nawalang kataga sa gitna. Halimbawa, karatig bayan. So, alam natin ang karatig na bayan. Tinanggal yung na, pinalitan ng gitling.
Karatig, gitling bayan. Karatig bayan. Ingat yaman. Away bati.
Away at bati. Tinanggal lang. at pinalitan ng gitling, away gitling, bati.
Away bati, pamatay insekto. Pamatay ng insekto. Tinanggal ang katagang ng pinalitan ng gitling, kaya pamatay insekto.
Ngayon nalaman na natin ang wastong paggamit ng gitling or hyphen in English. Magkakaroon tayo ng five item quiz kung saan isusulat niyo lang yung itatama niyo yung mga salita. Kung nalagyan ba siya dapat ng hitling o hindi. Maaari kayong mag-comment ang mga nakamunin niyo scores if 5 out of 5 ba, 4 out of 5, and so on. So, let's start!
5, 4, 3, 2, 1! Naway na, tuto kayo sa relin natin ngayong araw. Meron ako mga previous videos about baybayin, Filipino lessons din at rin, daw at raw, dito at rito. Sila at nila, sina at nina.
So you can check it on my YouTube channel. Maraming salamat sa panonood at pakikinig. Pagkakalimutan, mag-like, mag-comment, at mag-subscribe.
Paalam! See you sa aking next video.