Witam cię w cyklu epoki literackie w 5 minut zasubskrybuj łapka w górę ten film zawiera istotne informacje o renesansie Jeśli chcesz dowiedzieć się jak najwięcej Zostań ze mną do końca nagrania a teraz zaczynamy Renesans inaczej nazywany odrodzeniem to epoka której początek datujemy na przełom XIV i X wieku zakończenie kultury średniowiecznej i wejście Europy na nowe tor jest związane z przełomowym sytuacjami ogromne znaczenie miało wynalezienie przez Jana Gutenberga ruchomej czcionki około 1450 roku co zdecydowanie przyspieszyło proces wydawania tekstów drukowanych również ważnym momentem stało się odkrycie przez Krzysztofa Kolumba Ameryki w 1492 roku otwierające Nowe Horyzonty przed Europejczykami na zmiany zachodzące w tamtym czasie wpływ miało również wystąpienie Marcina Lutra W 1517 roku rozpoczynający ruch reformacyjny stanowiący rozłam w chrześcijańskiej Europie w renesansowe zmiany wpisać również można pracę Mikołaja który w 1543 roku spisał teorię heliocentryczną ta pod wieloma względami przełomowa epoka trwała aż do X wieku synonimiczna dla renesansu nazwa odrodzenie związana jest z myślą kulturową tamtego okresu twórcy chcą sięgać do źródeł AD fontes których upatrują sztuce starożytnych Greków i Rzymian jednocześnie doświadczenia i fascynacje antyczne wprowadzać chcą w nowy kontekst tworząc teksty w językach narodowych i inspirując się wzorcami by realizować nowe dzieła zafascynowani starożytnością Ludzie renesansu czerpią stamtąd główne myśli przeprowadzające ich przez życie za terencjusz powtarzają hasło Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce sprzyja to wchodzeniu przez człowieka w różne doświadczenia życiowe bo właśnie człowiek zaczyna znajdować się w centrum zainteresowania renesansowej Kultury antropocentryzm zajmuje miejsce średniowiecznego teocentryzmu Człowiek jest miarą wszechrzeczy Jak mówił protagoras z abdery za którego myślą podążają przedstawiciele renesansowego humanizmu czyli kierunku w kulturze wskazującego na wszechstronny rozwój człowieka renesansowe zafascynowanie antykiem przyczynia się do ponownego sięgania do klasycznych wzorców zatem opisując sztukę renesansową mówić Możemy o stosowaniu zasady mimesis czyli odwzorowania rzeczywistości i dekorum czyli zgodności doboru środków wyrazu do przedstawianych w dziele treści ważnym dla twórców renesansu było też konstruowanie dzieł har i jednorodnych estetycznie w architekturze zwracano uwagę na proporcjonalność symetrię regularność stosowano antyczne rozwiązania architektoniczne pojawiają się kolumny i kopuły rzeźba tworzona z dbałością o harmonię i odpowiednie oddanie proporcji ciała pojawia się również dynamika rzeźbionych postaci malarstwo przechodzi rewolucyjną przemianę stosowana jest perspektywa więcej uwagi zaczyna być zwracane na rolę światła i odtwarzanie na obrazach rzeczywistości znana już z czasów średniowiecza tematyka religijna uzupełniona jest motywami mitologicznymi wśród renesansowych twórców szczególne miejsce w literaturze polskiej zajmuje Jan Kochanowski to przykład renesansowego polskiego humanisty człowiek wykształcony oczytany odwołujący się w swojej twórczości literackie Do starożytnych źródeł i wykorzystujący je nie naśladowcze ale w sposób twórczy inspirując się duchem antyku w dku kowskiego znaleźć możemy pieśni zawierające zapis jego filozofii życia odwołującej się do stoicyzmu i epikureizmu a konstrukcja tekstów inspirowana jest twórczością rzymskiego poety Horacego Kochanowski pisze również fraszki to nazwa przez niego wprowadzona do literatury często kojarzone z lekkimi utworami obrazującym między innymi życie na królewskim dworze warto jednak pamiętać że Wśród tekstów o lekkiej tematyce pojawiają się również utwory filozoficzne na przykład Na dom w Czarnolesie czy na lipę twórca z czarnolasu jest również zaangażowanym obywatelem dlatego zwraca uwagę na istotne sprawy państwa próbuje poruszyć opinią publiczną pisząc na przykład Pieśń o spustoszeniu Podola czy też odwołując się do antycznego mitologicznego motywu w dramacie Odprawa posłów greckich który pod mitologiczną maską ukrywa bieżące sprawy Rzeczypospolitej w której coraz intensywniej do głosu dochodzi szlachta domagająca się dla siebie praw a odrzucająca bezpieczeństwo i dobro ojczyzny niezwykłym dziełem Kochanowskiego jest cykl 19 trenów jest to inspirowany antycznym gatunkiem zapis wzrastania w cierpien i utraty fundamentu filozoficznego i religijnego artysty dotkniętego śmiercią córeczki głównym bohaterem cyklu staje się sam Kochanowski ukazujący prawdę o tym że serce nie może pozostać nieporuszone na doświadczenia trudu w życiu i jedynym ratunkiem dla człowieka jest przeżywać po ludzku okazując emocje wszystkie życiowe doświadczenia wspomniana wcześniej Odprawa posłów greckich wpisuje się w nurt społeczno-politycznego zaangażowania twórców renesansowych w tej grupie tekstów wymienić również możemy publicystykę tamtego czasu ważnym tekstem jest Filozoficzny traktat Andrzeja Frycza Modrzewskiego o poprawie Rzeczypospolitej próbujący nakreślić drogi rozwoju dla Polski polepszające byt obywateli i funkcjonowanie państwa który to jednak tekst w zestawieniu z realiami tamtego czasu wyraźnie wpisać możemy w nurt egalitaryzmu czyli wizji państwa idealnego lecz nierealnego popularnie nazywanego utopią sprawy publiczne tamtego czasu podejmował również Piotr Skarga którego postawa i działanie już rodzenie się nowych nurtów w kulturze bo łączyć możemy autora Kazań sejmowych z ruchem kontrreformacyjne Polski wymienia choroby które dotykają rzeczy pospolitej z której najpoważniejszą wydaje się być brak miłości obywateli do ojczyzny którą Skarga metaforycznie określa matką porzucono przez dzieci a w innym miejscu porównuje do okrętu zmagające się z burzą którego jednak będący na nim ludzie nie chcą zajęci zbieraniem swoich dóbr warto wspomnieć jeszcze jednego twórcę będącego reprezentantem okresu przełomu jego dzieła łączą renesans kolejną epoką barokiem dlatego trudno jest mówić o rzeczywistej przynależności do jednej lub drugiej epoki autora Roma Juli Williama Szekspira angielski twórca wprowadził w sztukę Europejską nową koncepcję dramatu mówimy o dramacie szekspirowskim który porzuca klasyczne zasady narzucane przez dramaturgię antyczną jego sztuki tragedie i komedie opiewają miłość ale też intensywnie przyglądają się człowiekowi rząd nemu władzy O czym możemy czytać między innymi w Makbecie motywy o których możemy mówić odwołując się do literatury renesansowej związane są z człowiekiem jego Reakcją na rzeczywistość doświadczeniem filozoficznego szczęścia i spokoju a jednocześnie ukazującego tragizm serca poruszanego trudnymi doświadczeniami to też literatura o władzy o zdobywaniu jej w sposób etyczny i nieetyczny jak również o relacjach między obywatelem a państwem też powinnościach wobec ojczyzny pomimo tego że renesans to nie czas nastawiony na Boga lecz na człowieka Wśród tekstów tego okresu znajdziemy obok dzieł mówiących o emocjach rodzących się z bliskości natury również takie które ukazują relacje ludzi ze stwórcą więcej informacji o lekturach oraz istotnych maturalnych zagadnieniach znajdziesz na naszym kanale i na naszej platformie kursowej natura na maksa pl To co widzimy się i