Nerw udowy pochodzi z segmentów L2–L4 rdzenia kręgowego.
Jest jednym z największych nerwów w tej okolicy.
Przebiega przez mięsień lędźwiowy większy, a następnie przez mięsień biodrowy, łącząc się w okolicy połączenia biodrowo-lędźwiowego.
Jego przebieg przez mięsień lędźwiowy większy jest istotny ze względu na relacje anatomiczne – zarówno mięśnie, jak i narządy czy naczynia krwionośne mogą wpływać na napięcie nerwu poprzez powięź.
Pod więzadłem pachwinowym nerw udowy dzieli się na swoje gałęzie.
W tej okolicy pojawia się pojęcie rozstępu mięśni, które jest kluczowe dla zrozumienia topografii nerwu.
Przestrzenie pod więzadłem pachwinowym
Pod więzadłem pachwinowym wyróżnia się dwa rozstępy: rozstęp mięśni (bocznie) i rozstęp naczyń (przyśrodkowo).
Obie przestrzenie są oddzielone błoną pachwinowo-grzebieniową (cienka powięź).
W rozstępie naczyń przebiegają: naczynia limfatyczne, żyła udowa oraz tętnica udowa.
W rozstępie mięśni przebiegają: mięsień lędźwiowy większy, mięsień biodrowy oraz nerw udowy.
Przestrzeń pod więzadłem pachwinowym znajduje się pomiędzy kolcem biodrowym przednim górnym a gałęzią kości łonowej.
Nerw skórny uda boczny przebiega bardziej bocznie, w rozstępie mięśni, ale jest oddzielony cienką błoną i nie należy do kompleksu głównych struktur rozstępu naczyń.
Lokalizacja i topografia struktur
Najłatwiej wyczuć tętnicę udową – jest to punkt orientacyjny do lokalizacji pozostałych struktur.
Nerw udowy leży bocznie od tętnicy udowej, a żyła udowa – przyśrodkowo.
Zasada: od tętnicy udowej „bocznie” znajdziemy nerw, „przyśrodkowo” żyłę.
W palpacji, jeśli znajdziesz tętnicę, to nerwu szukaj bocznie, a żyły – przyśrodkowo względem niej.
Nerw skórny uda boczny przebiega jeszcze bardziej bocznie, poza głównym układem, i nie jest wyczuwalny palpacyjnie z powodu oddzielającej go błony.
W rozstępie mięśni przebiegają głównie mięśnie i nerwy, natomiast w rozstępie naczyń – naczynia i naczynia limfatyczne.
Techniki zapamiętywania i praktyczne wskazówki
Akronimy IWAN i NAMI pomagają zapamiętać kolejność struktur w kanale pachwinowym:
IWAN/NAMI: Nerw (N), Tętnica (A), Żyła (V), Naczynia limfatyczne (I/L).
W każdym kanale anatomicznym, jeśli znajdziesz tętnicę, to nerw będzie bocznie, a żyła przyśrodkowo względem niej.
Zasada ta dotyczy większości kanałów i rozstępów, choć nerw skórny uda boczny jest wyjątkiem – przebiega bocznie i nie należy do głównego układu NAMI.
W praktyce klinicznej, podczas palpacji, najlepiej zacząć od tętnicy udowej, a następnie szukać nerwu bocznie i żyły przyśrodkowo.
Struktury anatomiczne mogą być trudne do wyczucia, dlatego warto korzystać z tych zasad, aby ułatwić lokalizację.
Kluczowe pojęcia i definicje
Nerw udowy – główny nerw przedniej części uda, pochodzi z segmentów L2–L4.
Rozstęp mięśni – przestrzeń pod więzadłem pachwinowym, przez którą przechodzą mięśnie (lędźwiowy większy, biodrowy) i nerwy.
Rozstęp naczyń – przestrzeń pod więzadłem pachwinowym, przez którą przechodzą naczynia (tętnica udowa, żyła udowa, naczynia limfatyczne).
Więzadło pachwinowe – włóknista struktura rozpięta między kolcem biodrowym przednim górnym a gałęzią kości łonowej.
IWAN/NAMI – akronimy ułatwiające zapamiętanie kolejności struktur anatomicznych w kanale pachwinowym: Nerw, Tętnica, Żyła, Naczynia limfatyczne.
Nerw skórny uda boczny – nerw przebiegający bocznie w rozstępie mięśni, oddzielony błoną, nie należy do głównego układu NAMI i nie jest wyczuwalny palpacyjnie.