Benim güzel ve biricik öğrencilerim, Coğrafyanın Kodları kanalına, YouTube'un en büyük coğrafya okuluna hepiniz hoş geldiniz. Ders söyledim ya. Yavaş giriş yapayım dedim bu sefer.
Çünkü soranlar oluyor. Hocam nasıl söylüyorsunuz? Ne söylüyorsunuz orada diye.
Yavaş giriş yapayım dedim. Yanlış söyledim. Coğrafyanın kodları okuluna YouTube'un en büyük coğrafya kanalına demem lazım. Yavaş söyleyince olmuyor. Demek ki hızlı.
Benim üzerimdeki coğrafyan okuluna YouTube'un en büyük coğrafya kanalına hepiniz hoş geldiniz. Hızlı deyince dile oturmuş demek. 39 günde TET coğrafya kampımızın bugün 11. videosundayız. 9 insansı coğrafya kampının da bugün 11. videosu. Bu günkü konumuz basınç ve rüzgarlar.
Aslında benim çok eğlendiğim, çok mantığa oturan bir konu ve günlük hayatla alakalı bir konu olduğu için ben çok seviyorum. Siz biraz sıkıntı yaşıyorsunuz hocam, biraz zor bir konu diye. Hiç merak etmeyin, mantığıyla beraber öğreneceğiz.
Şurada beğen butonuna basıp hazırlandıysan, ben de kalemimi aldım hazırım. O zaman ne diyoruz? Şöyle güzel bir gülümsemeyle beraber, enerjimizi yüksek tutarak, ne diyoruz? Yusuf Hocam'ı bir defa öğren, bir daha asla unutma. Gel şu dersin canına.
Bugün... Basınç ve rüzgarları öğreneceğiz seninle beraber. Gençler bakın basınç ve rüzgarlar konusu aslında çok basit ve çok eğlenceli bir konu.
Sadece bir nokta var. Burayı anlamanız lazım. Burayı kafanızda oturtursanız.
Yani sana bire yüksek basınç dediğinde aslında ne demek istiyor? Gazların fazla olması demek istiyor. Alçak basınç dediğinde az olması demek istiyor.
Mantığını oturtursanız her şey tamam olur. Bakın bir uyarı yapayım tekrar yapayım. Bu konularda bu uyarıları sık sık yapıyorum. Neden?
Bir TYT öğrencisine sesleniyorum. Şu an 9. sınıflara değil 9. sınıflara en ince ayrıntısına kadar öğreniyorlar. Çünkü yazılda öyle çıkıyor. Ama bir TYT öğrencisi olarak. Bak konuları zaten ayırmayan birisi olarak bunları işliyorsun sen büyük bir ihtimalle.
Yani konu seçmiyorsun. Konu seçmiyorsun ama çok da ayrıntılı öğrenme. Ben sana en ayrıntılı bir şekilde göstereceğim. Ama sen tutup...
bir yazılı sınavına hazırlanıyormuş gibi çünkü ben öyle hazırlanıyordum hatırlıyorum. Sanki bir yazılı sınavına hazırlanıyormuş gibi her maddeyi ezberleyeyim, her cümleyi ezberleyeyim, her şeyi yazayım, her şeyi not alayım. Yapma.
Senin stratejin ne olması lazım biliyor musun? Yunus Hoca'yı dinledin mi ya da herhangi bir hocanın? Kimi dinliyorsan dinle önemli değil.
En kaba hattını bilmen soruları çözmeni sağlayacak. Sıcaklığı öğrendik ya bundan önceki konuda. Bakı ne demek?
Bakı. Cevap verebildin mi buna? Bakı hocam güneşin baktığı taraf.
Türkiye'de bakı ne taraftır? Güneş neresi bakar güneşe? Hocam güneydeki cepheleri bakar, kuzey görmez.
Bak bunu söyleyebilmen yeterli oluyor. Yorum yapabilmen yeterli senin. Senden çok ayrıntılı bir bilgi istenmiyor. O yüzden sana tavsiye.
Konuyu böyle dinle bak. Can kulağıyla dinle. Anlamaya çalış. Anladın mı? Konuyu anladın böyle ayrıntısına kadar gitme.
Konuyu anladıysan genel hatlarıyla o zaman rahatlıkla yapacaksın sınavda çıkacak soruyu merak etme. OGM materyal sorularını da çöz. OGM materyal yazın internete.
Devletin sitesidir. Oradaki soruları da çöz. Tamam. Bir de bizim...
Eylüldeki soru çözüm kampımızı Bir de genel tekrar gibi yapacağım ben o kampı Soruları anlatacağım sana ama O sorular üzerinden bir genel tekrar gibi olacak Sanki bir konu anlatımı gibi Orada hatırlayacağız çok yararlı olacak göreceksiniz Mesela bu konu anlatım kampından ziyade O soru çözüm kampı sizin için daha faydalı olacak göreceksiniz Onunla da beraber pekiştirince Çok fazla burada ayrıntıya gerek kalmayacak senin için Çok ayrıntıya kapılıp Moralini bozma ezberlemeye kalkma atma coğrafyayı. Zaten 5 soru var. 5 soru için aşırı ayrıntıya girme.
Genel hatlarını soruyorlar bize. Benim söylediğim mantıkla ilerlerse sen hiç sıkıntı yaşamayacaksın. Büyük bir, bugün ayın kaçı? Bakayım şöyle. Büyük bir ihtimalle Ağustos'un 10'una kadar TT Soru Bankamız çıkmış olacak.
Bayağı hızlandı Soru Bankası. Güzel sorular oluyor. Sen, sen alırsın istersen çözersin. Eylül'de kampı başladığında güzel bir genel tekrar yapacağız üzerinde. Şimdi geldim.
Bugünkü konumuz basınç. Şimdi bakın. Ben ne yapıyorum?
Şuraya bakayım. Şöyle. Şu an buraya ne yapıyorum? Bir baskı uyguluyorum.
Burayı çok dikkatli dinle. Bundan sonra sonrakileri çok dikkatli dinleyin. Bana da gerek yok. Burası en önemlisi. Şimdi geldim ben.
Buraya bir baskı yapıyorum. Masaya bir baskı yapıyorum. Masaya ne yaptım?
Fazla bir baskı yaptım. Çok fazla yapmayayım da bir şey olmasın. Fazla bir baskı yaptım.
Yüksek bir baskı yaptım değil mi? Şu an yüksek bir baskı yapıyorum. Şu an bu çok fazla bir baskı yapmıyorum. Şöyle dokunuyorum sadece. Az baskı yaptım.
Alçak bir baskı yaptım değil mi? Gelelim şimdi. Bu normal masaya yaptığım baskı. Ama bize konuda sorulan atmosfer basıncı.
Yani atmosferde gazlar var. Bu gazlar da bizim üzerimizde baskı yapıyoruz. Şu an biz bunu fark etmesek bile çünkü biz de içeriden dışarı bir baskı yapıp onu dengeliyoruz.
Tansiyonla beraber, kan basıncıyla beraber. Bunu fark etmesek bile üzerimizde çok ciddi bir baskı var. İşte bu baskıyı yapan gazdır.
Şimdi şu adama dikkat etmenizi istiyorum sizden. Şöyle gözünü aç. Şöyle çok dikkatli bak. Şurayı kavrarsan her şeyi kavrayacaksın bu konuda. Bak şimdi diyor ki bana yüksek basınç alanı burası.
Neden böyle diyor? Adamın üstüne bakar mısınız mutsuz. Niye?
Üzerinde çok fazla gaz var. Çok fazla gaz olan birisi şöyle düşünün. Çok fazla gaz var. Çok fazla baskı var üzerinde. Çok fazla baskı.
Fazla baskı. Yüksek baskı var. Yüksek baskı demek yüksek basınç demek. Yani şu bak temelde şunu bir konu tamam. Bana biri yüksek basınç...
alanı diye sorduğunda yüksek basınç her şeyi bir kenara bırakacaksın. Başka hiçbir şey gelmeyecek aklına. Yüksek basınç dedi bana. Yüksek baskı varmış diyeceksin. Yüksek baskı.
Yüksek baskı nasıl olabilir? Hmm yüksek basınç var diyeceksin demek ki hocam. Yüksek basınç nasıl olabilir? Yüksek gaz var, çok gaz var yani diyeceksin. Yani bana yüksek basınç denildiğinde hemen çok gaz çizersem ben böyle nokta nokta çok gaz yaparsam bütün konuyu çözerim.
Anlaştık mı? Geldim şimdi. Biri bana alçak basınç dedi.
Alçak baskı, az baskı, az baskı var hocam. E az baskı nasıl olur? Gazlar, gazlar gittiğinde olur. O zaman biri bana alçak basınç dediğinde az gaz çizersem, az alçak basınç, az baskı, az gaz diyeceksin.
Az gaz çizersem bütün soruları yaparım. Bunun mantığı oturduysa tamam. Hocam niye böyle diyorsunuz?
Az sonra göreceksin. Bir de şurada bilmemiz gereken bir şey var. Ne bu? Hocam bu yüksek basınç, alçak basınç diyoruz da bunun bir tane normali olması lazım ki normalinin üstüne yüksek, normalinin altına alçak basınç diyelim. Normali basınç 1013. 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1013 10 Basınç diyeceksin ona.
Bar. Aynı zamanda barometre. Basıncı ölçen aletimizle bakın yine aynı.
Barometre. Barometre basıncı ölçen alet. Barlarda barometre. Barlarda aşırı bir baskı yok mu? Sürekli bir müzik sürekli bir baskı yok mu?
Basınç gelecek aklına. Barlardan ya da barometre basınç diyeceksin. Barometre basınç. 1013, 1013, 1013'e tekrar gelelim.
Ara ara tekrar ediyorum ki beyninde kalsın. 1013, 1013, 1013, 1013. Hocam bu 1013 niye değerli? 1013 normal basınç. O zaman 1013'ün üstündekiler yüksek basınç olacak.
1013'ün altındakiler alçak basınç olacak. 1013, 1013, 1013, 1013. 1020 dedim yüksek basınç. 1010 dedim alçak basınç.
Bu niye önemli hocam? Bize şöyle verildiği zaman bunun yüksek mi alçak mı basınç olduğunu... çıkartabilmen için. Mesela bakın 1020 demiş. 1013, 1013, 1013, 1013'ün üstü.
O zaman bu yüksek basınç. Bunu yazmasaydı da ben buranın yüksek basınç olduğunu anlardım hemen. Şurayı silelim hemen.
Görmediniz. 1010, 1010, 1013'ün altında hocam. O zaman bu alçak basınç.
E hocam tamam buranın yüksek, buranın alçak olduğunu öğrendim. Bu ne işime yarayacak? Ne işine yarayacak biliyor musun?
Rüzgarları göreceğiz. Az sonra seninle rüzgar yüksek basınçtan alçak basınca doğru eser. Yüksekten alçağa doğru eser.
O zaman sana böyle bir yer verildiğinde sen rüzgarın nereden nereye gittiğini de tespit edebileceksin. Tamam mıyız buraya kadar? 1013'ü öğrendik.
Barometreyi öğrendik. Atmosfer basıncı yüksek basınç dediğinde ne yapacağımızı öğrendik. Alçak basınç dediğimizde ne yapacağımızı öğrendik. Gelelim bir de izobarlar.
Mesela şunlar izobar çizgileri. Ne demek hocam? İzohips ler vardı. İzohips yükseltiydi. İzo...
termler vardı. Term, terlemek, termometre, sıcaklık. Eş sıcaklık eğrileriydi. Şimdi izobarlar var. İzobar basınç.
Basınç. İzo, bar, basınç diyeceksin buna. Bu da basınç eğrileri.
İzobar eğrileri izoipslere benziyor değil mi? Ama izoipslerdeki gibi burada herhangi bir izoips yorumu yapamazsın. Bunu unutma.
Böyle bir soru gelebilir. Burada burası dağdır. Burası böyle yüksek bir dağ vardır burada. Yüksek bir dağ vardır.
Yorumu yapamazsın. Bunlar izoips değil. Bunlar izo. barlar.
İso barı da öğrendik mi ne demek olduğunu? Tamam. Merak etmeyin notlarla aynı eş güdümle ilerliyorum. Ben anlatıyorum notları ben pek dikkat etmiyorum. Sadece başlığını söylüyorum.
Notlarla aynı. Ne demiş bakın? İso bar eğrilerine bakılarak yükselti yorumu yapılamaz. Onu söyledik az önce.
Şimdi geldim buraya. Basıncı etkileyen etmenler. Tamam. Basıncın ne olduğunu oturttuk şimdi kafamızda.
Oturduysa burayı da anlayacaksın. Ama basıncı etkileyen bazı etmenler var. Niye?
Çünkü basınç bazı yerlerde fazla. bazı yerlerde az. Niye böyle oluyor? Bazı yerlerde fazla, bazı yerlerde az oluyor. İşte bunu öğreneceğiz.
Birincisi, yer çekimi, basıncı nasıl etkiler? Hiç ezberlemeyeceksin. Bak şimdi.
Hiç ezberlemeyeceksin. Şu işareti biliyorsun değil mi? Bu doğru orantı.
Matematikte görüyorsunuz bunu. Bu da ters orant. Hiç bunları ezberlemene gerek yok.
Ne yapacaksın sen? Yer çekimi dedi bana. Yer çekimi neydi? Çekirdeği düşünecektin.
Çekirdeği hemen çizeceksin kendine. Dünyanda çiz. Tabii bunu ben misal olarak kafanda somutlaman için veriyorum.
Bu net olarak böyle değil ama bunu böyle düşünebilirsin. Şimdi yer çekimi. Yer çekimi fazlaysa.
Yani ben çekirdeğe çok yakınsam. Şöyle dünyayı biraz daha böyle çizeyim. daha iyi anlayabilmen için.
Şimdi dünyaya ben çok çekirdeğe ben çok yakınsam ne olur? Gazlar ne olur? Çünkü basıncı soruyor ya bana gazları düşüneceksin. Gazlar çekirdeğe yakınsa ne olur?
Cevap ver. Cevap ver. Versene cevap. Duyamıyorum. Cevap ver.
Ha hocam yer çekimi fazlaysa gazlarında bir ağırlığı var. Çekilecekler. O zaman fazla gaz olur. Yaz buraya. Yaz göreyim.
Yazdın mı? Ne? Hocam fazla gaz.
Az önce öğrenmiştik. Yüksek gaz var burada. Yüksek baskı olur o zaman. Yüksek basınç olur.
Değil mi? Hocam yer çekimi ekvatorda azdı. O zaman az gaz çizdim. Alçak baskı oldu. Altyazı M.K. Heh işte bunu böyle yorumlayabiliyorsan sen bütün konuyu anlarsın.
Hocam yer çekiminin fazla olduğu yerlerde yüksek basınç olur, az olduğu yerlerde alçak basınç olur. Bak buradan çıkarttım. Kendim somutladım, somutlamayı öğren. Sonra devam edelim.
Peki bunların arasında nasıl bir ilişki vardır? Bunlara ilişkileri nasıl yapacaksın? Sana birisi böyle yer çekimiyle basınç arasındaki ilişkiyi sorduğunda hemen kendine yer çekimi yazacak.
Bir dakika ben şöyle. Hemen kendine yer, çok güzel yazdım değil mi? Yer, bir daha yavaş yazacağım.
Yer, şey. Yer çekimi. Yer çekimini arttırırsam.
Şurada bakın. Yer çekimini arttırdım. Hemen böyle yapacaksın. Yer çekimini arttırırsam basınç ne olur diyeceksin. Somutluyorum bak.
Ne olur basınç? Basınca bak. Yer çekimini arttırdım.
Gazlar fazlalaştı basınç da arttı. Biri arttı diğeri de arttı. O zaman ne diyeceğim ben buna?
Doğru orantı diyeceğim. Ezberlemeyeceğim buradaki çubukları, çizgileri. Aralarında ters orantı mı vardır, düz orantı mı vardır, doğru orantı mı vardır, düz orantı mı vardır. Doğru orantı mı?
Ezberlemeyeceğim. Aynı böyle yorumlayacağım. Yer çekimiyle basınç arasındaki ilişkiyi anladık mı? ezberlemedik.
Mantığımızla kendimiz bilgiyi üreteceğiz. Gençler bakın. Bilgiyi kendiniz üretmediğiniz sürece öğrenme faaliyeti gerçekleşmez. Yani ben sana yerçekimiyle basınç arasındaki ilişkiyi bana anlat dediğimde şu an. Eğer ki oturup yerçekimini çizip oradaki yüksek basınç, alçak basıncı yazabiliyorsan bilgiyi kendin üretebiliyorsan ezberlemezsin.
Bilgiyi üretirsen bana da sorulduğunda ben böyle bilgiyi üretiyorum. Kafadan ezbere bilmiyorum. Bana şimdi sorsan basınçla yükselti arasında nasıl bir ilişki var? Hayır bilmiyorum. Ama bana basınçla yükselti arasındaki ilişkiyi sorduğunda hemen şunu yaparım.
Kendime bir tane daha çizerim. Sonra derim ki, e dağın tepe üst noktalarında gazlar daha azdır. E çünkü gazların bir ağırlığı var.
Ama gazlar dağın alt kesimlerinde daha fazladır derim. E çünkü ağırlığı var. Aşağı çökecekler. E o zaman burada çok gaz varsa ne demiştim? Çok gaz, fazla gaz, fazla baskı, fazla basınç yani yüksek basınç oldu.
Burada olan adam ne olur? Fazla baskıdan yüksek basınca maruz kalır. Burada...
Hocam burada alçak basınç oluyor. O zaman yükselti. Yükselti.
Şöyle bir dakika. Yükselti artarsa. Bak şurada yükselti arttırdım.
Basınç. Basınç. Bak yüksek basınçtan alçak basınca düştü.
Hocam yükselti artarsa basınç azalır. O zaman bunun çizgi nasıldır grafiği? Böyledir. Ters orantıdır.
Bunlar arasındaki ilişki. Buradaki mantığı anladık mı? Evet. Bakın. Burada da ben aynısını yaptım size.
Yer çekimi artı basınç artı. Yükselti artı basınç azaldı. Bunu bilgiyi aynı böyle üreteceksin. Ürettin mi bilgiyi? Bit.
Bu kadar. Coğrafya bu kadar eğlenceli ve basit bir konu aslında. Geldim.
Aşağıya. En önemlileri buralar. Basıncı biz iki tane basınç türü göreceğiz.
Diyeceğiz ki şimdi yüksek basıncı gördük ya. Alçak basıncı gördük bir de. Bir tane daha yüksek basınç. Bir tane daha alçak basınç yazayım.
Bunların bazılarının kafasında şöyle yapayım. Hatta bunu kırmızıyla alalım. Termik yüksek basınç diyecek.
Termik alçak basınç diyecek. Bunlar bir grup. Bakın termik yüksek basınç, termik alçak basınç diyecek bize. Sonra bazılarının kafasında da dinamik yüksek basınç diyecek.
Dinamik alçak basınç diyecek. Böyle değişik basınç türleri şöyle yakınlaştırayım karşımıza çıkacak. Termik yüksek basınç, dinamik yüksek basınç. Bunlar arasındaki farklar ne?
Şimdi yüksek basınç dediğinde sen ne anlıyorsun şuradaki yüksek basınç dediğinde? Hocam yüksek basınç, ha hocam burada çok gaz var demek. Tamam çok gazımızı çizdim. Şuradaki yüksek basıncı duyduğunda ne geliyor aklına? Dinamik yüksek basınç.
Dinamiği bilmiyorsun ama yüksek basıncı biliyorsun. Yüksek basınç, yüksek baskı, yüksek fazla gaz. Hocam burada da fazla gaz.
Tamam. Bunların ikisinde de fazla gaz var anlamına geliyor bu yüksek basınçlarda. Peki tepelerindeki termik ve dinamik ne anlama geliyor?
Şu anlama geliyor. Bu basınçların nasıl oluştuğunu gösteriyor bize. Bak aslında sen termiği duyduğunda kafanda bir şey canlandı değil mi?
Ne canlandı? Bak termik yüksek basınç. Termik, termometre, termostat, terlemek.
Hocam bu sıcaklık soğuklukla alakalı bir şey dedin mi kafanda? Bu gazlar buradaki basınçlar termik yüksek basınç. Termik alçak basınç sıcaklık soğuklukla alakalı. İşte bizim basıncımızı sıcaklık böyle oluşturuyor. Sıcaklık termik basınçı yani.
Bizim termik yüksek basınç ve termik alçak basınç alanlarımızın oluşmasına neden oluyor. Sıcaklık basıncı etkiliyor yani. Peki nasıl etkiliyor?
Şöyle bakalım. Bak şimdi şöyle. Ha şurada.
Burada varmış. Şimdi gel soğuk yerleri düşünüyorum. Kutuplardayım. Soğuk yerlerdeyim.
Soğuk yerlerde ne yaparız? Büzüşürüz. çökeriz değil mi?
Gazlar ne yapar? Gazlar da büzüşür çöker. O zaman soğuk yerlerde gazlar ne kadardır? Çok fazladır. Gazlar çok fazlaysa yüksek basınçtır soğuk yerler.
Peki bunlar soğuk ya da sıcak olduğu için mi böyle bir baskı basınç oluşmuş burada? Evet. Soğukluk ya da sıcaklıktan dolayı oluşmuşsa bu baskı başına termik koyarız.
Yani bizim karşımıza termik yüksek basınç. Termik alçak basınç diye bir kavram çıktığında termik yüksek basınç. Tamam hocam bu sıcaklık soğukluktan dolayı oluşmuş diyeceksin. Geldik bu tarafa şimdi. Sıcak bir yerdeyiz.
Ekvatordayız. Ekvatorda gazlar rahat rahat genleşti gittiler. Gazlar az.
O zaman az gaz var. Az baskı var. Alçak basınç var.
Peki bu alçak basınç sıcaklık soğukluktan dolayı oluşmuş. Evet o zaman başına T harfi koyarsın. Yani bana termik alçak basınç denildiğinde işte böyle yorumlarım.
Termik yüksek basınç denildiğinde böyle yorumlarım. Ya da sileyim. Şimdi size bir termik yüksek basınç alalım.
...hakkında bana bilgi verdiğim. Termik yüksek basınç dedi. Ne yapacaksın?
Hocam yüksek basınç. Hımm bir dakika. Termik yüksek basınç. Yüksek basınç. Hocam burada yüksek baskı var.
Yüksek gaz var. Fazla gaz var yani hocam demek. Tamam öğrencim güzel öğrencim. Fazla gaz var burada.
Peki sen buranın soğukluk ya da sıcaklığıyla alakalı yorum yapabilir misin? Yapabilirim hocam. Neden?
Termik yüksek basınç diyor. Sıcaklık... Ya da soğukluktan dolayı oluşmuş.
Peki burası sıcak mıdır soğuk mudur evladım? Bak şimdi çok fazla gaz var hocam. Bir yer sıcak. Sıcakken bu kadar çok fazla gaz olamaz. Soğuk burası büzüşmüş.
Çok gaz olmuş hocam. Burası soğuktur demek. Demek ki burası termik yüksek basıcı alanı ile alakalı. Bakın birçok yorum yaptık mı?
Ekvatorda olabilir mi bu? Olamaz. Nerede göreceğim ben bunu? Kutuplara doğru görürüm hocam.
Soğuk yerlerde görürüm dedim. Sibirya'nın iç kesimlerinde görürüm. Bakın mantığını oturttuk mu hepsi çıkacak.
Burayı anladık mı? Termik yüksek basınç alanını anladık mı? Termik demek ki sıcaklık bizim basıncımızı etkiliyor mu?
Evet. Termik yüksek basınç, termik alçak basıncı anladıysak siliyorum şimdi burayı. Peki hocam tamam dinamiği, termiği anladık. Dinamik ne? Dinamik dediğinde birisi sana dünya döndüğü için oluşuyor diyeceksin.
Dinamik basınç dediğinde birisi sana dinamik basınçlar dünya döndüğü için oluşan basınçlar. Dinamik basınçlar, dünya döndüğü için oluşan basınçlar. Dinamik basınç, dünya döndüğü için oluşan basınç diyeceksin. Hocam bunlara peki sıcaktır ya da soğuktur yorumu yapabiliyor muyum?
Hayır. Ne demek hocam? Dünya kendi eksenin etrafında dönüyordu ya.
Dünya kendi eksenin etrafında dönerken bazı yerlerde gazları aşağıya doğru itiyor. Bazı yerlerde gazları... yukarı doğruydu.
Ama burada gazların yukarı çıkması, gazların aşağı inmesi sıcaklık ya da soğuklukla alakalı değil. Tamamen neyle alakalı? Dünyanın dönmesi ve o gazları itmesiyle alakalı.
O yüzden biz dinamik basınçlara sıcaktır ya da soğuktur yorumu yapamıyoruz. Biri bana dinamik yüksek basınç alanı hakkında yorum yap derse yüksek basınç, yüksek baskı, yüksek gaz, fazla gaz. O zaman kendime bir fazla gaz çizerim. Fazla gazı çizdim mi?
Tamam. Hocam burada fazla bir gaz vardır derim. Ama bu fazlalık sıcaklık ya da soğukluk. ...dolayı oluşmuştur diyemem. Anlaştık mı?
Dinamik alçak basıncı yorumla bana......az gaz var, gazlar gitmiş hocam. Ama bu gazlar niye gitmiş? Sıcaklık ya da......soğukluktan mı? Hayır.
Dünya......onları ittiği için gitmiş diyeceksin. Dinamik basınçla termik basınç arasındaki......fark bu iş. Tamam mı?
Şimdi......bir de yoğunluk basıncı nasıl etkiler? Bundan da bahsedelim. Yoğunluk. Yoğunluk ne? Yoğunluk aslında az önce......yükseltideki dediğimiz gibi.
Bir yerde......çok fazla gaz varsa......yoğun gaz varsa......burası yüksek basınç olur. Yoğunluk arttı mı? Yoğunluk bakın burada arttı. O zaman basınç da artmış olur.
Yoğunluk mesela dağın tepesi olmasın, yoğunluk burada azaldı. Yoğun değil artık burası. Az gaz var, alçak baskı var, alçak basınç var. Yoğunluk azalırsa basıncımız da azalır.
Yani burada doğru orantı olmuş oluyor. Tamam. Sıcaklıkla hocam ters orantı ilişkisini yorumlayalım.
Yapalım hadi gelin. Sıcaklık. Sıcaklığı arttırdım.
Bakın sıcaklığı arttırdım. Arttırdım sıcaklığı çok fazla. Gazlar gitti o zaman.
Az gaz var. alçak basınç olacak o zaman. Sıcaklığı arttırınca alçak basınç oldu.
Basıncım azaldı. Sıcaklıkla basınç arasındaki orantıyla böyle yapıyoruz. Yani ters oran. Bakın hiçbir tanesini ezberlemiyorsun.
Şu ana kadar birçok bilgi öğrendik hocam. Kafamda bunların hiçbiri durmadı. Ne yapacağız falan.
Ya bırak! Uğraşma! Sana biri yüksek basınç dedi mi?
Hemen ne yap? Bunu yorumlayabilmen yeterli. Yüksek basınç hocam. Yüksek baskı.
Fazla baskı var burada. Bu kadar. Bu kadar. E hocam başına bir tane de T koyarsam termik bu hocam.
Sıcaklık soğuklukla alakalı hocam. Dedin mi? Bitti.
Bakın bunlar neye neden oluyor? Neye neden oluyor? Bak şurada termik basıncı öğrettim şimdi ben sana.
Bir de dinamik basıncı öğrettim sana. Bunlar dünyamızın belirli yerlerinde sürekli basınçları oluşturuyorlar. Bunlar sürekli basınçlar.
Bak sürekli basınçları göreceğiz şimdi seninle beraber. Bunu çizmeyi bilmen lazım. Neden bilmen lazım?
Çünkü rüzgarları oluşturacak bunlar. Sen yüksek basıncın, alçak basıncın nerede olduğunu bilirsen rüzgarların nereden nereye estiğini de göreceksin az sonra. Bakın, dünyada sürekli basınç alanları var.
Şuradaki konuyu anlatıyorum şimdi sana. Şunu üzerinden anlatacağım. Dünyada sürekli basınç alanları var. Burayı sileyim.
Şöyle beyazla buradaki şu basınç alanlarını sileceğim. Seninle beraber bu basınç alanlarını dolduracağız tamam mı? Şimdi sildim burayı. Biri bize dünyadaki sürekli basınç alanlarını yaz dediği zaman, dünyadaki dinamik, dinamik, dünyadaki termik basınçları, dinamik basınçları yaz dediği zaman hiç uğraşmıyor. Olayın çok basit bir yöntemi var.
Bakın size ipucunu gösteriyorum. Bir dinamik basınçları yaz dedim. Hemen ne yapacaksın biliyor musun? Kutuplardan başlayacaksın. Kutuplara geldim.
Ha şöyle bir dünyanı çiz ilk önce tamam. Şöyle hemen 0, 30, 60, 90. 30, 60, 90'ı yazdın mı? Yazdın.
Şimdi yapacağın tek şey şu. Kutuplara geleceksin. Kutupları düşüneceksin.
Kutuplarda hava nasıl? Kutuplarda hava soğuk diyeceksin. Kutuplarda hocam hava soğuksa... Hocam burada çok fazla gaz var.
Gazlar büzüşür çöker diyeceksin. Hocam gazlar büzüşür çökerse çok fazla gaz varsa hocam burada yüksek basınç vardır diyeceksin. Tüh ya şunları silmiştik bir daha gitti bir daha silmiştik.
Biliyorum ya olmaz öyle. Gel yüksek basınç dedik mi? Tamam.
Peki yüksek basınç dedik ya buraya şimdi. Şimdi yüksek basınç dedik ya buraya. Burası yüksekse sırayla aşağıya doğru yazacaksın. Yüksek alçak yüksek alçak yüksek.
Basınç, alçak basınç, yüksek basınç. Bakın dünyadaki sürekli basınçların nereden nereye gittiğini rahatlıkla kendim yazdım. Demek ki 30. enlemler çevresinde yüksek basınç var. Ekvatorda alçak basınç var. Kutuplarda yüksek basınç varmış.
Hepsini belirledim. Şimdi bunların hangilerinin termik, hangilerinin dinamik olduğunu belirleyelim. Bu da çok basit. Kutuplar soğuk, soğukluk sıcaklıklı oluşanlar termikti değil mi? Kutuplar soğuk mu?
Evet. O zaman bunlar ne? Termik. O zaman kutuplar... Kutulara geldim.
Termik yazdım. E hocam tamam. Ekvator ne? Ekvator da sıcak.
E o zaman o da termik. Çünkü sıcaktan dolayı oluşmuş. Termik.
Şu arada kalanlara da dinamik yazıyor. Bakın. Dünyadaki bütün basınç sistemlerinin yerlerini bulduk.
Rüzgarları göreceğiz az sonra. Bu çok işimize yarayacak. Niye?
Rüzgar yüksek basınçtan alçak basınca eser diyeceğiz. İşte bunu kullanacağız. Anlaştık mı buraya kadar? Tamam. Geldim.
Bunları nasıl yazdığımızı öğrendik. Bakın burada size bir şey daha göstereyim gençler. Şurası çöller görüyor musunuz? Şurası çöller.
Şurası çöl. Öğrenmiştik ya haritalarda. Bakın şuranın geçtiği Namib Kalahari çölleri, Atakama çölü var burada. Burası çöl.
Tesadüf mü burası çöl olması? Hiçbir şekilde tesadüf değil. Niye tesadüf değil biliyor musunuz? Bakın burası yüksek basınç alanı.
Burası yüksek basınç alanı. Aynı zamanda kutuplar da çöldür. Nasıl? Soğuk çöller.
Bakın yüksek basınç alanları bunlar. Yüksek basınç alanlarında ben size ne demiştim? Gazlar fazladır demiştim değil mi? Gazlar yağmur oluşturabilmesi için yükselmesi lazım.
Gazlar fazlaysa aşağıya çöküyor demek. Aşağıya çöken gazlar yağmur oluşturabilir mi? Oluşturamaz. Dünya döndüğü için gazları bu termik dinamik alanlarında, dönenceler çevresinde aşağıya doğru itiyor. Gazlar aşağıya indiği için yükselip yağmur oluşturamıyorlar ve çöller burada bu yüzden oluşuyor.
Dünyanın dengesine bakar mısın? Gazlar orada sürekli aşağıya indiği için çöl ortamında çok ciddi sıcaklıklar olsa da yağmur yağmıyor. Denizin kenarı bile olsa burası yağmur yağmıyor. Neden?
Denizin kenarında nem belki var orada ama gazlar yukarı çıkamadığı için burası çölleşiyor. Yüksek basınç alanları işte. Gazlar orada çökmüş olduğu için yükseğe çıkamadıkları için çöl alanlarını oluşturuyor. Soğuk çöller ve sıcak çöller. Muazzam bir bağlantı değil mi?
Dünya sistemi için. Buraya kadar tamam mıyız? Dinamik basıncın ne olduğunu, dünyanın neresinde yüksek basınç, neresinde dinamik alçak basınç, termik basıncın ne olduğunu.
Aslında çok gibi zor gibi görünen ama rahatlıkla mantığıyla öğrendiğimiz bir konu oldu. Hiçbir kelimesini ezberlettim mi sana? Hayır. Şimdi... sürekli özellikle o gemi materyalde bununla alakalı soru da var.
Dikkat edeceksin. Bu okları nasıl yorumlaman gerektiğini öğreteceğim şimdi sana. Alçak basınç alanının özellikleri, yüksek basınç alanının özellikleri. Hiçbir şekilde ezberlemene gerek yok.
Geldim şimdi şuraya. Bana şöyle bir şekil veriyor ve bana diyor ki bu alan nedir? Şurayı da silelim hatta şöyle silelim. Bu alan nedir? Bu alanın özellikleri nelerdir diye test sorusu soruyor.
Ya da sınavda 9. sınıftan izliyorsanız böyle bir soru soruyorsa Ogema materyalde de TET öğrencileri için böyle sorular gördüm. Dikkat. Şimdi geldim.
Bana böyle bir şey verildiğinde nasıl somutlayacağını gösteriyorum sana. Bana böyle bir ok işareti verildiğinde şunu yapacaksın. Bu oklar nereye gitmiş? Bu oklar nereye gitmiş? İçeri gitmiş değil mi?
Hemen kendine geleceksin. İçeri doğru giden bir ok çizeceksin. Bak içeri gitmemiş mi?
İçeri giden oku ne yapar? İçeri gitti. Çarpışıp yükselecek değil mi?
Şunu şunu çizmeye çalışıyorum size bak. Oku içeri git. Çarpıştı yükseldi. E yükselirse ne olur? Gazlar gitmiş olur.
Gazlar giderse ben buraya az gaz var. Alçak basınç yazarım değil mi? Alçak basınç yazarım.
E bu gazlar yukarı çıkarsa yağmur oluşturmazlar mı? Yağmur da oluştururlar. İşte alçak basınç alanı olduğunu buldum. O zaman bu yerin bütün özellikleriyle alakalı ben artık yorum yapabilirim.
Bakın, alçak basınç alanının özellikleri. Hiç ezberlemene gerek yok. Bak şimdi, sadece şuradaki, bu şekli biraz daha büyüteyim. Şu şeklin büyük hali burası değil mi? Tamam, burası gibi düşün bunu.
Bak, aynısını çizdim. Yukarı çıktı. Şimdi buna bakarak yorum yapalım.
Bak, yükselici hava hareketi görülür. Bak, yüksek basınç demiyor. Ne diyor? Alçak basınç alanında yükselici hava hareketi görülür.
Yükselici hava hareketi ne demek? Bu işte, yükselen hava. Çizdik ya, çizdik zaten. Buraya bakarak çıkartıyoruz bilgiyi, bak. Bak hava hareketi çevreden merkezedir.
Hava hareketi bakın çevreden merkezedir. Merkeze doğru geliyor değil mi? Merkeze.
Buraya bakarak çıkartıyorum zaten. Ne kadar kolaymış değil mi? Geldim.
Rüzgar alır. Bu ne demek? E şimdi şuraya bakın.
Şurası çevreden. Şu an gazlar nereye geliyor? Merkeze geliyor. Rüzgarı ne yapıyor? Rüzgarı merkez alıyor rüzgar.
Rüzgar alır. Hava bulutlu ve kapalıdır. E yukarı çıkarsa hava bulutlu ve kapalı olur. Bakın ne yaptık? Şu bilgileri ezberlemekle uğraşma.
Bunlar sana testle sorulduğu zaman... Hemen bakacaksın. Test şıkları gibi düşün bunları. Rüzgar alır bakıyorum. Çizdim ben bunu şimdi testin kenarına.
Evet rüzgar alır. Hava bulutlu kapalıdır bakıyorum. Şimdi ben bunu çizmiştim az önce testin kenarına.
Evet bulutlu ve kapalıdır. Ayaz olma ihtimali azdır. Ayaz ne demek?
Ayaz böyle bulutun olmadığı zamanlarda dünya sıcaklık kaybeder. Sıcaklık kaybedince çok ciddi derecede soğuklar olur. Ayaz olma ihtimali niye az?
Çünkü bakın burada bulutlar var. Burada yağmur yağma ihtimali... Bak hava bulutlu ve kapalıdır.
Yağmur yağma ihtimali biraz daha vardır çünkü. bulut var değil mi? Evet.
Diğerine bakalım şimdi. Bana sordu. Yine böyle bir tane ok verdi bana şöyle. Bununla alakalı Yakalı yorum yap dedi bana.
Bakıyorum. Nereye gitmiş oklar? Oklar dışarı gitmiş değil mi?
O zaman kendime ne yapacağım? Dışarı giden ok çizeceğim. Dışarı giden ok çizdim.
E bunlar nereden? Bir yerden gelecek de dışarı gelecek değil mi? E şurası yeryüzü olduğuna göre şöyle bunlar yukarıdan gelip yere çarpacak, şöyle yere çarpacak, dışarı gidecek. Yere çarpacak ne demek? Yukarıdaki gazları getirip buraya biriktirecek demek.
Yani yüksek basınç olacak burası demek. Yani bu gazları buraya biriktirince, yere çarpınca bu gazlar... Çevreye doğru gitmeye başlayacak demek.
Bak sadece şuna bakarak bir sürü yorum çıkartabiliriz. Alçalan hava hareketi görülür. Bak alçalan hava hareketi var.
Yüksek basınç alanıdır. Evet çevreden şey pardon merkezden çevreye doğru akışı vardır. Yatay hava hareketi merkezden çevreye doğrudur. Evet rüzgar alır mı verir mi? Rüzgar verir bakın rüzgar verir.
Burada hava açık güneşlidir ama burada hava nasıldır? Güneşlidir bulut olmaz burada bulut olacak mı? Hava burada. güneşlidir bak hava açıktır.
Açık olunca güneş var. Tabii soğuk da olabilir burası. Ayaz da olabilir onu bilemezsin tamam.
Bak ayaz olma ihtimali yüksektir. Burayı anladık mı? Buraya kadar anladık mı? Tamam.
Demek ki bana böyle sorular verildiğinde yani biri bana yüksek basınç alanının özelliklerini söyle dediğinde kendime hemen bir gaz çizeceğim. Yüksek gaz çizeceğim. Şöyle yüksek gaz.
Hemen yukarıdan oklarımı çizeceğim. Çevreye gider bunlar diyeceğim. Yüksek basınç alanını buna göre yorum yapacağım. Bir yorum daha göstereyim size. Bu okların hangi yarım kürede olduğunu bulabiliyoruz.
Nasıl buluyoruz? Karşılıklı iki tane oku bulacaksın. İki tane ok var karşılıklı.
Bu iki oku birleştireceksin. Uçlarını biraz daha uzat geldiği yöne doğru. S çıktı.
S harfi çıktı. Düz bir S çıktı. Biz kuzey yarım küre her şeyin düzünü yaşıyorduk değil mi?
Bizim tersimizi yaşayan güney yarım küre. Biz düzünü yaşıyoruz. O zaman normal S çıktıysa bu kuzey yarım küreye ait bir yerdir. Bakın altında da yazıyor. Buraya geldim.
İki tane oku birleştiriyorum. İki karşılıklı oku birleştirdim. Oklarını biraz daha uzat.
Ters S var. Olayın içerisinde ters bir şey varsa o güney yarım küreli. O zaman bu güney yarım küreli de diyor.
Böyle bir yorumda yapabiliyorsun. Test sorularını çözerken bununla alakalı çok güzel sorularımız var. Buraya kadar tamam mıyız?
Tamam. Şimdi geldik izobar haritalarına. Hani sıcaklığı öğrendikten sonra izohips haritalarımız vardı ya. Aynı mantıkla izobar haritalarımız da var. Peki hocam şimdi bakın.
Şurada dünya haritasında sürekli basınçları öğrenmiştik ya biz. Termik, dinamik diye yazmıştık. Onlar sürekli basınçlar. O sürekli basınçlar... dünyada her zaman varlar ama onları bazen bozan bazı durumlar oluyor.
Mesela şurada kara kütlesinin çok geniş yer kaplaması kış mevsiminde buranın daha soğuk olmasına neden oluyor. Bu sefer sürekli basınçlardan ziyade mevsimlik basınçlar da ortaya çıkabiliyor. Sürekli basınçları az önce görmüştük.
Dünyaya 60-90 diye yazmıştık. Bir de mevsimlik basınçlar oluşuyor. Bu mevsimlik basınçları okuyabilmek lazım bu harita üzerinde.
Mesela bak bu haritaya baktığımda ben bu haritanın kış haritası mı, ocak haritası mı, temmuz haritası mı olduğunu bulabiliyorum. Neden? Şimdi geldim şuraya. Sibirya'nın ortasına bak.
Sibirya'nın ortası. Sibirya'nın ortasında yüksek basınç yazıyor. Sibirya soğuk bir yer.
Yüksek basınç demek çok gaz var demek. Yani burada çok gaz çökmüş. Yani burası soğumuş, yüksek basınç olmuş. Sibirya, Kuzey Yarımküredeki Sibirya ne zaman soğur?
Kış mevsiminde soğur değil mi? Demek ki şu an burası kış mevsimi yaşıyor. Şu an Kuzey Yarımküre kış mevsimi yaşıyor demek. Demek ki bu ocak. ayı izobar haritası.
Hocam tamam. Burayı anladık mı? Niye Sibirya'nın ortasının yüksek basınç olduğunu? Peki hocam Sibirya'nın ortası yüksek basınç.
Peki hocam şuradakiler niye yüksek basınç değil? Kutuplara gittik. Soğuk havalar buralar. Kutuplara yakın yerler burası.
Niye yüksek basınç değil de alçak basınç? Neden? Çünkü burası... 60. enlemlerdeki dinamik alçak basınç alanına denk geliyor. Dinamik alçak basınç alanının sürekli alçak basınçtı orada.
Ve dünya oradaki gazları yukarı ittiği için alçak basınçtı. O yüzden dinamik basınçlara soğuktur, sıcaktır yorumu yapamazsın. Yapmayacaksın.
Orada dünyanın dönmesiyle alakalı bir durum var. Ama bakın burada karanın çok fazla yer kaplaması. Bakın yine burada karanın. Ama bakın burada karanın yüksek yer kaplaması. Burada fazla yer kaplaması.
Orada Sibirya'nın ortasında soğuktan dolayı yüksek bir basınç alanı oluştu. Burasının. Burasının ben hemen Ocak ayı olduğunu anlıyorum. Bakın Ocak ayı basınç dağılışı. Dikkat edin şimdi buraya.
Güney yarım küreye bakın. Güney yarım küredeki 60. enlemlerdeki alçak basınç sürekli alanımız. Hocam burada denizlerde yüksek basınç olmuş güney yarım kürede.
Neden? Çünkü güney yarım küre. Biz şimdi kış yaşıyoruz.
Güney yarım küre yaz yaşıyor. Güney yarım küre yaz yaşadığında bakın karaların ortasında alçak basınç var. Yani az gaz var sıcak demek.
Karalar sıcak. Denizler daha geç soğuyordu. O zaman denizler daha soğuk oluyor. Denizler daha soğuk olduğu için daha soğuk yaz yaşasalarda.
Daha soğuk olduğu için yüksek basınç alanı oluyor denizler. Bunun mantığı da bu. Anlaştık mı? Bu Ocak ayı. Bakın buraya gelelim şimdi.
Burada bu da Temmuz ayı. Nereden anladım? Kuzey Yarımküre'ye bakar mısınız?
Alçak basınç alanı. Bütün Sibirya, Basra her tarafı etkisi altına almış. Her tarafı alçak basınç alanı olmuş. Alçak basınç ne demek? Az gaz demek.
Demek ki az gaz olmuş bu kara kütlesinin içerisinde. Az gaz yükselmiş gitmiş. Yükselip gidebilmesi için havanın sıcak olması lazım. Sıcak hava demek ki burası.
Sıcak hava olduğu için burası. Demek ki Temmuz ayındayız. Güney Yarımküre'ye bakın. Biz Temmuzken onlar kış.
Bakın Güney Yarımküre her taraf yüksek basınç alanına girmiş. Ne demek bu yüksek basınç alanı? Çok gaz var demek. E çok gaz hava soğuk olacak çökecek.
Yüksek basınç olacak. Neden? Güney Yarımküre kış yaşıyor. Biz Temmuz'da yaz yaşarken.
İşte bu yüzden Güney Yarımküre'de yüksek basınç alan. Anlaştık mı? Evet. Bunlar bizim basınçlarımızı oluşturuyordu.
Temmuz ve Ocak ayı basınçlarını gördük. Şimdi geliyoruz rüzgarları öğreneceğiz seninle beraber. Rüzgarlar! Rüzgar dediğimiz şey aslında o kadar basit bir şey ki.
Bakın az önce biz ne öğrendik? Burada çok fazla gaz var öğrendik değil mi? Yüksek basınçta çok gaz var.
Burada da az gaz var dedik. E ne olacak? Sayısalcılar ne olacak?
Burada çok gaz alanında anı az gaz alanına doğru bu gazlar hareket etmeye başlayacak. Gazlar soğuk yerlerden eğer termikse bu basınç sıcak yerlere doğru hareket etmeye başlayacak. Gazlar yüksek basınçtan alçak basınçtan...
basınca doğru hareket edecek. İşte bu gazların hareket etmesine biz rüzgar diyoruz. İşte rüzgarı oluşturan temel etken bu.
Demek ki sen rüzgar geliyorsa sana doğru. Bir yerden rüzgar geliyorsa demek ki sen başka bir yerden daha sıcak bir yerdesin. Ben sıcak bir yerdeyim. Alçak basınç alanındayım. Başka bir yerde de soğuk bir yer var.
Yüksek basınç alanı var. Oradan bize doğru rüzgar geliyor anlamına geliyor. Anlaştık mı? Rüzgarların yönünü belirleyen bazı etmenler var şimdi. Bunlara bakacağız.
Yani rüzgarı biz görüyoruz değil mi? Rüzgar niye buradan o tarafa esmiyor da buradan o tarafa esiyor? Rüzgarın yönünü belirleyen etmenler ne?
Bunları yine ezberlemiyorsun. Mantıken öğreneceğiz. Mesela biri bana dedi. Hocam bak ezberleme Allah aşkına şunları ezberleme. Bana sorsan desen ki hocam rüzgarın yönünü belirleyen etmenleri söyle bana desen.
Böyle sorsan bana. Ben sana ya düşünsem derim ki basınç merkezlerinin konumu derim. Dünyanın dönmesi derim.
Ama hepsini ben sana böyle madde madde sayamam. Böyle bir mantık yok. Eğer öğretmen arkadaşlarım izliyorsanız biliyorum. izliyorsunuz.
Öğretmen arkadaşlarım izliyorsanız böyle bir soru sormayın öğrencilere sınavlarda. Böyle bir soru mantığımız yok. Bir öğretmen ezbere dayalı bir soru sormaması lazım.
Öğrencisini ezbere iten öğretmenlerdir. Bakın burada iki tip öğretmen var. İki tip. Rüzgarın yönünü etkileyen öğretmenleri yazınız. Bu tip öğretmen tamamıyla ezbere iten bir öğretmen.
Öğrenciye hiçbir şey katmayan bir öğretmen. Öğrenciyi ezbere iten, ezberlenmesi gerektiği anlamına gelen bir öğretmen tipidir. Bu öğretmen tipinden olmayın.
Gerçek bir öğretmen yorumlama gücünü sorar öğrenciye. Öğrenciye rüzgarın yönünü etkileyen etmenleri yazınız maddi halinde demez. Öğrenciye basınç merkezlerinin konumu rüzgarın yönünü nasıl etkiler diye bir yorum sorusu sorar.
Öğrenci de o konuyu yorumlar. Sizlerden istediğim güzel öğrencilerim konuyu öğretmenlerin her ne kadar öyle soruyor olsa da o şekilde ezbere dayalı öğrenmeyin. Ne size faydası var ne sınavlarda böyle çıkar hiçbir işinize yaramaz.
Konuyu şu an yorumlamayı öğreteceğim sana. yorumlamayı öğren. Bakın basınç merkezlerinin konumu, rüzgarın yönünü nasıl etkiliyor? Basınç merkezinin konumu ne demek istiyor?
Basınç merkezi değil mi burası? Bakın 1013 1013 1013 1013 1013 1013 1050. 1013'ün üstünde o zaman burası yüksek basınç. Doğru mu? Doğru.
Doğru yazılmış. Demek ki bir hata yok bu kilapta. Burasında yok yani.
Geldim. 1000. 1013, 1013, 1013'ün altında. O zaman alçak basınç.
Doğru mu? Doğru. E şimdi biz ne öğrenmiştik?
Rüzgar yüksekten alçağa eser. O zaman rüzgar burada yüksekten alçağa doğru esecek. Basınç merkezinin bulunduğu konum burada. Basınç merkezinin bulunduğu konum burada.
İşte basınç merkezinin konumuna göre mi rüzgarın yönü belli oldu? Evet. Demek ki basınç merkezinin konumu rüzgarın yönünü etkiliyor. Bakın buradaki basınç merkezi burada. Konumu.
Buradaki basınç merkezi, alçak basınç merkezin konumu da burada. Bakın. rüzgarımın yönünü etkiliyor muymuş basınç merkezimin konumu?
Burada değil alçak basınçta. Alçak basınç burada olsaydı o zaman rüzgar bu tarafa doğru esicekti. İşte basınç merkezinin konumu, bulunduğu konum benim rüzgarımın yönünü etkiliyor muymuş? Bu şekilde etkiliyormuş.
Ezberlemiyorsun. Yeri, yer şekilleri. Rüzgarımın yönünü etkiler mi?
Düşün. E hocam yer şekilleri engebeli. Yer şekilleri engebeliyse ben gideceğim, dağa çarpacağım. Rüzgarım yöndeştirecek. E bakın.
yer şekilleri de benim rüzgarımın yönünü etkileyebilir mi? Evet. Aşağıdakilerden hangisi rüzgarın yönünü etkilemez diye sorulduğunda işte madde madde böyle yorumlayacaksın. Merak etmeyin test sorularını çözerken hem gene tekrar yapacağız elinde hem de böyle yorumlamayı pekiştireceğiz, öğreteceğim sana.
Şimdi yer şekillerinin rüzgarın yönünü etkilemesi var ya bununla alakalı rüzgar güllerimiz var biz. Şöyle bak şöyle. Rüzgar gülü bu. Neyi gösteriyor bize bu rüzgar gülü?
Bu da soruluyor bize. rüzgarın ne kadar estiğini gösteriyor bize. Yani şu anlama geliyor.
Kuzey batıdan güney doğuya doğru şu çubuğun uzun olması demek rüzgarın çok fazla estiği anlamına geliyor. Demek ki rüzgar burada çok fazla esmiş, burada çok fazla esmiş ama buralarda çok fazla esememiş anlamına geliyor. Bu rüzgar görünümün bu okları yönleri gösteriyor bize. Bunlar yönler. Burada çok esmiş, buralarda esememiş.
Bunu görün. Bir yorum daha yapabiliyoruz. Şu yorum.
Buralarda esemediyse demek ki burada bir yer şekli var. Dağlık engebeliye bir yer burası. Burada istemediyse demek ki burası dağlık engebeli bir yer. Ama burada istiyse burada bir kanal var. Burada bir boşluk var.
Burada bir vadi var anlamına. Bir boşluk. Orada rüzgar esmiş gitmiş anlamına geliyor. Rüzgar güllerine bakarak bu yorumları yapıyoruz. Rüzgar güllerine bakarak bu yerlerin dağlık olduğu ve buraların boş olduğu, rüzgarın nerede fazla, nerede az estiği yorumunu yapabiliyoruz.
Geldik rüzgarın yönünü etkileyen bir diğerine. Dünyanın günlük hareketi. Dünyanın dönmesi.
Dünya dönerken rüzgarlar da, dünyanın günlük hareketinin sonuçlarını da öğrenmiştik, rüzgarlar da dünyayla beraber sap... Şöyle bir rüzgar esmesi yok. Şöyle bir rüzgar esmesi yok. Dümdüz, dümdüz bir rüzgar esmesi yok.
Rüzgarlar eserken dünya döndüğü için rüzgarlar da saparlar. Bakın dikkat edin. Şurada, şurada biz ne dedik yüksek basınçtan alçak basınca rüzgarı yolladık ya.
Dikkat edin nasıl saparak gitti. Niye saparak gitti? Rüzgarlar düz gitmez çünkü. Rüzgarlar dünya günlük hareketini yaptığı için, dünya döndüğü için saparak geldi. Anlaştık mı buraya kadar?
Evet, kuzey yarımkürede S öğrenmiştik ya az önce. İşte o S'nin mantığı bu. O sapmayı, o S şeklinde sapmayı sağlayan şey dünyanın dönmesi.
Kuzey yarım kürede S şeklinde, güney yarım kürede ters S şeklinde sapıyorlar. İşte bu sapmanın nedeni bu. Yani şöyle bir, şöyle bir şekil görmeyeceksiniz.
Böyle düz giden bir ok görmeyeceksiniz. Hatalı. Burayı da anladık mı?
Tamam. Hakim rüzgar yönü şu demek. Belirli bir bölgede duruyorsunuzdur.
Oraya hep belirli bir bölgeden... belirli bir yerden geliyordur. Ya bir vadidesinizdir. Sizin hakim rüzgar yönünüz o vadiden gelen bir rüzgar oluyordur. Bu.
Rüzgarın esme sıklığı, frekansı ne kadar estiğini gösteriyor o bölgeden size rüzgar. Tamam. Bunlar rüzgarın yönünü etkiliyor. Dünyanın dönmesi.
Evet. Rüzgarın yönünü etkiliyor. Yer şekilleri. Dağa çarptım, döndüm.
Rüzgarın yönünü etkiliyor. Şimdi bakın rüzgarın hızını bu sefer etkileyen maddelere bakacağız. Ezberleme yine maddeleri mantıken yorumla.
Rüzgarın Hızlı. Bakalım. Basınç farkı.
Düşünelim şimdi. Basınç farkından kastımız şu biz. Şuradaki basıncımıza bakın. 1050. Buradaki basıncımız 1000. Aradaki basınç farkı kaç?
Hangisinde daha rüzgar fazlaysa ve basınç farkı fazlaysa 600'lük bir baskı farkı var. O zaman rüzgar burada daha hızlı eser. Burada 50'lik bir baskı farkı var. Yani çok gaz yok orada.
Çok fazla baskı olmuyor. O zaman rüzgar burada daha yavaş esicek. Bu mantığı böyle kuruyorsun.
Tamam. Bakalım başka. Basınç merkezleri arasındaki mesafe. Mesafeyi düşün. Mesafe şurada kısa.
Bakın. Ama bunların arasında ikisinde de bakın. Dikkat edin buraya. 50'lik bir basınç farkı var. Bunda da 50'lik bir basınç farkı var.
Basınç farkları 50. Yani basınç farklarında öyle bir farklılık yok. Ama dikkat edin mesafeleri kısa. Şuraya bak.
Şimdi mesafe kısa olunca rüzgar daha hızlı esmez mi? Ben buradan sana üflesem serinlik geldi mi? Buradan sana üflesem rahatlıkla rüzgar gibi gelir sana değil mi?
Tabi burada artık kilometrelerce nereden izlediğin belli değil Allah bilir. Ama buradan, buradan odanın ta diğer tarafına üflemeye kalksam ya da şu arkadaki haritayı üflesem şöyle, şöyle arkadaki haritayı üflesem oraya rüzgar gitmez değil mi? Mesafe uzunsa rüzgarın hızı az olur.
Mesafe kısaysa rüzgar... hızlıysa. Sürtünme.
E şimdi bir yerlerde her tarafta dağlar, taşlar, ne bileyim bitkiler, onlar bunlar bir sürü şey olduğunda sürtünme olduğunda rüzgarın hızı kesilecek. Dağlar, binalar vesaire olduğunda rüzgarın hızı kesilecek. Sürtünme.
Rüzgarın hızını etkiledi mi? Evet. Gençler bunu sadece yorumluyoruz.
Bunda hiçbir şey yok. Etkilemiş mi? Evet.
Kendi yorumlamayı öğreniyorsun. Diyelim. Dünyanın günlük hareketi. E dünyanın günlük hareketi dünyanın dönmesi demek.
E dünya dönerken rüzgarlar sapıyordu. Rüzgarlar sapıyorsa otomatik olarak, çünkü böyle direkt mi gitsen daha hızlı gidersen, saparak mı gitsen? Direkt gitsen daha hızlı gidersin. Direkt gidemiyorum, sapıyorum.
Saparsam rüzgarımın hızı da düşmüş olacak. Bu da benim rüzgarımın hızını etkiliyor. Geldik rüzgar çeşitlerine.
Şimdi artık kodlamalı, buraya kadar hep böyle mantıken şeyleri öğrenmiştik. Şimdi artık kodlamalı kısımlara da geliyoruz. Kodlamaya ihtiyaç yok doğrular. Şimdi geldik.
Gençler bakın, rüzgarın çeşitlerini bunları böyle... maddeler halinde altını maddeleri ezberlemenize gerek yok. Sadece sana sürekli rüzgarlar sorulduğunda sürekli rüzgarlar nerelerdir diye sorulduğunda.
E şimdi rüzgarlar basınç merkezlerine göre yer değiştiriyor değil mi? Sürekli rüzgarlar. O zaman sürekli basınç lazım bize.
Sürekli basınçlarımızı nasıl yazmıştı biz? Burada yazmış değil mi? Tekrar silelim ben bunu bir sileyim. Sildim şimdi ben bunu. Nasıl yapıyordum ben şimdi burada?
Basınçları yazmayı bileceksin. Rüzgarların nereden nereye estiğini bilesin. Ben buraya yazmıştım. Hocam kutuplar çok soğuk.
Çok gaz var. O zaman yüksek basınç. Yüksek, alçak, yüksek, alçak, yüksek, alçak, yüksek.
Hocam kutuplar soğukluktan dolayı termik. Ekvator sıcaklıktan dolayı termik. Aralarda kalanlar dinamik basınçlar. Bakın şöyle sileyim. Gördünüz.
Rahatlıkla yazdık mı? Evet. Bunlar bizim nasıldır? Sürekli basınçlarımızdır. Sürekli basınçlarda sürekli rüzgarlar oluşacak o zaman.
Şimdi rüzgar nereden nereye giderdi? Yüksek basınçtan alçak basınca. Burası yüksek basınç.
Burası alçak basınç. O zaman buradan buraya rüzgar esicek bak. Rüzgarların nereden nereye estiğini otomatik çıkartıyoruz. Hocam burası yüksek basınç burası alçak basınç o zaman buradan buraya rüzgar esicek.
Hocam burası yüksek basınç burası alçak basınç o zaman buradan buraya rüzgar esicek. Rüzgarların nereden nereye estiğini de bu şekilde kendin dünyanın üzerine yerleştirdin mi? Dünyadaki sürekli basınçları bak gördün, kendin yazdın.
Dünyadaki sürekli basınçlara göre sürekli rüzgarların nasıl oluştuğunu da kendin çıkart. Peki hocam bu basınç şurada oluşan rüzgarların isimleri ne? Söyleyeyim size.
Alize yazıyorsunuz. Şurada ekvatora gidenlere bakın. Alize rüzgarı. Batılı Ali. batılı Ali ekvatora gider.
Bu cümleyi unutma. Batılı Ali batılı Ali ekvatora gider. Batılı Ali Alize ekvatora gider.
Batı derken batı rüzgarları. Batı rüzgarları. Bakın.
Batı rüzgarları. Ekvatora giden şuna Alize diyoruz. Bunun üstündekilerine de batı diyor. Alize ekvatora gidiyor ama batı ekvatora gitmiyor.
Batılı Ali. E bu üsttekine de ne diyeceğiz? Kutup rüzgarları diyeceğiz. Bu üsttekiler de kutup rüzgarları.
Kutup rüzgarları batı rüzgarları alize rüzgarları. 3 tane sürekli rüzgarımız var. Bunlar sürekli basınçlara göre oluşmuş rüzgarlarımız. Kutup rüzgarı, batı rüzgarları, alize rüzgarı.
Bunların özelliklerini ezberleyeceğiz mi? Hayır. Bunu çizmeyi öğrendin mi?
O zaman buna bakarak yorumla. Bak şimdi. Alize rüzgarları. 30. paralellerinde dinamik yüksek basınç alanlarından ekvatora doğru esen rüzgarlardır. Hiç ezberlemene gerek yok.
Bak. Alizeler. Alizeler. Alizeler şunlar değil mi?
Sileyim. Alizeler. Şöyle yazayım.
Karışık olmasın. Alizeler 30. dinamik yüksek basınç alanından 0. Ekvatordaki termik alçak basınç alanına doğru esen rüzgarlardır. Hem kuzeyde hem güney yarımkürede bakıyorum var. Gençler bakın ne kadar basit aslında. Hiç ezberlemez.
Buradan bilgiyi kendin çıkartabiliyorsun. Evet bakalım başka. Bunlara doğu kıyılarına yağış bıraktığı için doğu rüzgarları da deniyor. Nasıl yani hocam? Şuradan denizden geliyorlar ya.
Denizden geldiklerinde şurada kıtanın doğu kıyısına denk geliyor. Hani bizim rüzgarımız sapıyordu ya kuzey yarım kürede S diye. Bu rüzgarların sapması bakın S gibi gördünüz mü?
Şu batıyı da buradan sileyim şuraya yazayım. Şöyle batı rüzgarı. Şuraya bakar mısınız? Hani S diye sapıyordu ya. Şuradaki sapma bu işte gençler.
S diye saptı mı? Güneydeki de nasıl sapıyordu? Şuraya yazalım bunu.
Güneydeki de nasıl sapıyordu? Ters S şeklinde. Gördünüz mü?
Denizden geldiklerinde bu alize rüzgarları kıtaların Doğu kıyılarına denk geliyor. Kıtanın ne tarafına denk geldi? Doğu kıyısına.
Doğu rüzgarları da deniyor buna bu yüzden. Denizden gelip karaya yaklaştıkları zaman yağmur bırakabilirler bunlar. Ama şuraya geliyorum. Bakın şuradaki seydi.
Batı rüzgarları kıtanın ne tarafına denk geldi? Batı tarafına. O yüzden buna batı rüzgarları deniyor. Ve bu batı rüzgarları denizden geldikleri için, sıcak karakterli oldukları için şurada göreceksiniz İngiltere kıyılarında, Avrupa'da Karadeniz, ılıman okyanusal iklim.
Karadeniz ikliminin oluşmasına neden oluyor bu batı rüzgarları. Aynı zamanda dünya haritalarında öğrenmiştik Gulf Stream sıcak su akıntısı vardı ya. Bu Gulf Stream'in sıcak su akıntısını oraya kadar İngiltere'ye kadar taşıyan da batı rüzgarları. Dikkat edin dünyadaki sistemlerin hepsi birbiriyle nasıl entegre. Orada basınçlar oluşuyor, o basınçlara göre rüzgarlar oluşuyor, o rüzgarlara göre okyanus akıntıları da oluşuyor.
O okyanus akıntıları ve rüzgarlara göre Avrupa'da Karadeniz iklimi oluşuyor. Ve o Karadeniz iklimine göre insanlar orada daha rahat yaşayabiliyorlar. Dünyada muazzam bir muazzam bir sistem var gençler. Buna aynı zamanda ek bir bilgi verelim. Ticaret rüzgarları da deniyor.
Çünkü Avrupalılar Amerika'ya giderken bu rüzgarları kullanıyorlar. Ticaret rüzgarı da demişler bunlara. Batı rüzgarları bakın 30. enlemlerden 60. enlemlere gidiyor. 30'dan 60'a gidiyorlar.
Ezberlemiyorum oradan bakıyorum. Kıtaların batısına girdiği için az önce söyledik. Yağış getiriyorlar bol miktarda ılıman okyanus alıklı bir oluşmasına neden oluyorlar orada.
Yine onlar da gelkenli gelinimler. kolaylık sağlamışlar. Kutup rüzgarları bakın 90'dan nereye esiyorlar?
60'a doğru esen rüzgarlar. Kutup rüzgarları. Yağış getirmiyor bu rüzgarlar gençler.
Çünkü kutuptan soğuk karakterli geliyorlar. Bunlar da böyle. Bunlar nasıldı?
Sürekli rüzgarlarımızdı. Bir de mevsimlik rüzgarlarımız var. Bak sürekli rüzgarlar da onlar. Bir de bizim mevsimlik rüzgarlarımız var. Mevsimlik rüzgar derken mevsimden mevsime yer değiştiren rüzgar bunlar.
Mevsimlik rüzgar. muson rüzgarı diyeceksin. Mevsimlik rüzgar dediğinde birisi sana muson rüzgarı diyeceksin.
Musonlu. Musonlu. Kıtanın son tarafı.
Güneydoğu Asya, Çin, Japonya'nın olduğu o bölgeleri kastediyor. Muson rüzgarı denildiğinde kıtanın son tarafındaki rüzgarlar gelecek aklına. Peki bunları ezberleyeceğiz mi?
Muson rüzgarlarını ikiye ayırıyoruz. Yaz musonları ve kış musonları diye. Nerede görülüyor bunlar? Son, kıtanın son tarafında bakın Hindistan, Çin vs. Peki yaz musonları, kış musonlarının bütün bu özellikleri özelliklerini ezberleyecek misiniz?
Yine hiç merak etmeyin. Ben senin öğretmeninim. Mantığıyla beraber yorumlayarak öğreneceğiz. Mesela biri bana kış musonları ya da yaz musonları dediğinde ne yapacağım? Geleceğim, Güneydoğu Asya'yı, Hindistan çevresini böyle buldum.
Şimdi bana biri dedi, yaz musonlarını yaz musonlarını yorumla bana. Yazı düşüneceksin. Hemen yazın.
Hemen kendine bir kara çizeceksin böyle Hindistan'a. Şöyle kabaca kendine bir Hindistan çiz ya. Şöyle bir kara çiz kendine tamam mı?
Şöyle kara çiz. Sonra bunun üzerinden yorum yap. Şunun üzerinden yorum yapalım. Sen bunu çizdiğini varsayın.
Şimdi kara kütlesindeyiz. Yaz mı sonunu sordu bana. Yazın hava nasıl? Çok sıcak.
Kara nasıl? Sıcak. Hemen ısındı.
Sıcaksa gazlar? Gazlar gitti. Hocam alçak basınç oldu. Alçak basıncı ya. Kara alçak basınçsa deniz tam tersi geç ısınıyor çünkü yüksek basınç.
Hocam deniz yüksek basınç. E ne olacak? Rüzgar nereden nereye esiyordu?
Rüzgar yüksek basınçtan alçak basınca esiyordu. Hemen kendime çizdim. Yüksek basınçtan alçak basınca esen rüzgarımı çizdim.
Buna bakarak yorum yapıyorum. Bu kadar. Buna bakarak yorum yapıyorum.
Gençler 6 ay boyunca yaz musonu yani yaz mevsimi boyunca 6 ay boyunca denizden karaya doğru rüzgar eser burada. Denizden karaya doğru. Deniz yüksek basınç alanıdır daha soğuktur.
Kara alçak basınç alanıdır daha sıcak. Bol yağış getirir burası. Yorum yapıyorum bak.
Neden? Denizden geldi. Himalaya dağlarını öğrenmiştik burada.
Denizden gelip buraya dünya kadar tırmanıp yağış bıraktı. Denizden geliyor, nemli geliyor. Bakın yaz musonunun bütün özelliklerini çıkarttım.
Şuradaki bütün, bak Hint okyanusundan Asya kıtasına. Hint okyanusundan Asya kıtasına gittim. Yaz mevsiminde görülür. Yaz musonu zaten diyor.
Yaz musonu diyorsa yaz mevsiminde. Karalar sıcak, denizler soğuktur. Az önce söyledik.
Karalar hemen ısındı yazın. Karalar alçak basınç, denizler yüksek basınç. 50 tane yorum çıkar. Buradan çıkıyor hepsi zaten. Denizden karaya doğru, denizden karaya.
Sordu bana şimdi. Nasıl yorumlayacağını gösteriyorum. Sordu bana. Kış musonunun özelliklerini yaz dedi bana.
Ne yapacağım? Kışın. Kışın kara nasıl?
Kışın kara hocam çok fazla gaz olur, soğuk olur. Hocam yüksek basınç. Deniz alçak basınç.
Yorumla. Kış mevsiminde görülür. Karadan denize doğru eser. Karadan denize doğru estiği için yağmur getirme ihtimali düşüktür. Karadan Asya kıtasından Hint okyanusuna doğru eser.
Kara soğuktur yüksek basınç. Deniz daha sıcaktır. Geç ısındığı, soğuduğu için. Alçak basınç alındı.
Buradaki bütün bilgileri sadece şuradaki şekli çizerek kendim yorumladım. Bilgiyi kendim ürettim. Bana sorsanız şu an yaz mı sonunu özelliklerini Yunus Hoca bize anlat deseniz anlatamam.
Ezbere bilemem. Ama kendime bir tane kara çizerim. Şöyle bir Hindistan karasını çizerim.
Burayı da deniz derim. Ne diye sordun bana? Yaz musonu mu diye sordun? Ha yazın. Kara o zaman sıcaktır derim.
Kara sıcaksa alçak basınç derim. Deniz yüksek basınçtır derim. E yüksekten alçağa doğru rüzgar eser. E bu şekle bakıp bütün yorumu yaparım. Denizden karaya eser.
Deniz yüksek basınç, kara alçak basınçtır. Buna bakıp bütün yorumu yaparım. Muson rüzgarlarını öğrendik mi?
Bu yaz musonları, kış musonları mevsimlik rüzgar bunlar. Altı ay bir tarafa, altı ay bir tarafa esiyor. Ve bunlar ciddi şurada yaz musonları ciddi.
Ciddi yağmur getirip Muson Asyası'nda sürekli yağmura neden oluyor yaz mevsiminde. Pirinç üretimi o yüzden var burada. Anlaştık mı?
Ve yaz mevsiminde sellere neden oluyor burası. Geldik. Bunlar bizim. Bak ilk önce sürekli rüzgarlar öğrendik. Sürekli basınçlara göre oluşuyorlardı.
Batılı kutup, batı alize rüzgarlarıydı. Mevsimlik rüzgar Muson rüzgarıydı. Şimdi geldik bir de yerel rüzgarlar var.
Yerel rüzgarları öğreneceğiz. Yani bunlar genel büyük yerlerde değil de bizim mesela Silivri'de olduğu gibi diyelim yerel bir rüzgar var burada. Ya da Ege'de yerel bir rüzgar var. O yere özgür rüzgarlar bunlar.
Bir tanesi ve en önemlilerinden bir tanesi fön rüzgarları. Çok değerli bir rüzgar, çok önemli bir rüzgar. Çıkma ihtimali en yüksek olan rüzgar.
Fön rüzgarı şu demek gençler bak. Şimdi biz öğrenmiştik sıcak konusunda. Yükseklere çıkıldıkça 200 metrede 1 derece sıcaklık düşüyordu, azalıyordu değil mi?
200 metrede 1 derece azalıyordu. Bu... buraya gelip yağmur oluşturuyor.
Dağların yüksek kesimlerine çıkıp yağmurunu oluşturuyor. Buradaki hava tırmanıp ama arka tarafa inmeye başladığı zaman arka tarafta bu sefer aşağıya doğru inmeye başladığında bu sefer bakın iki yüzde bir değil yüz metrede bir derece sıcaklığın artmasına neden oluyor. Bu çok ciddi bir artış. Ve o rüzgar sıcak kurutucu bir etki oluşturuyor. Fön rüzgarı denildiğinde aklına hemen fön makinesi...
Fön makinesini çizeyim bir dakika. Çok. Çok güzel fön makinesi çizerim. Fön rüzgarı denildiğinde aklına fön makinesi gelecek. Fön makinesi çok sıcak değil mi?
Ha hocam bu sıcak rüzgar diyeceksin. Dağların arka tarafına doğru ulaştığında burada çok ciddi sıcaklıklara neden oluyor. Ve bu sıcaklıklar yazın bitkilerin kurumasına yol açıyor.
Kışın kar erimelerine, şuradan sıcak rüzgarın estiğini düşünün. Kar erimelerine neden olup sellere neden oluyor. Ya da burada gittiği yerde tarım ürünlerinin daha çabuk olgunlaşmasına neden oluyor. oluyor. Şunu da unutmayalım.
Alp dağlarından Alplerden alıyor bu ismini. Tön rüzgarları. Geldik bir de Meltemler var.
Meltemler günlük rüzgarlar. Meltem dediğinde birisi bize Meltem, Meltem. Meltem diye birisi var mı acaba dinleyen? Çok merak ediyorum. Meltem ismi çok yaygın bir isim değil.
Bu Meltemler var ya bu Meltemler. Sürekli günlük tutuyorlar. Ah ah bu Meltemler.
Meltemler günlük tutuyor. Meltemler ne yapıyorlar sürekli? Meltem günlük rüzgarlardır.
Günlük ne demek? Sabah akşam istiyorlar. Nasıl esiyor? Yine yorumlayarak öğreneceğiz.
Hiçbir tanesini kara meltemi, deniz meltemi, dağ vadi hiçbir tanesini ezberlemeyeceksin. Biri bana yakınlaştı. Kara Meltemi hakkında bilgi ver dedi.
Bütün bilgileri kapattım şimdi. Kara Meltemi hakkında bilgi ver. Hemen yazıyorum. Kara. Kara Meltemi.
Kendime bir tane kara çiziyorum. Karamı çizdim. Şöyle kırmızıyı alayım. Hemen kendine bir tane kara çizeceksin. Hatta çizeyim.
Şuraya bir kara çiziyorsun. Kara yazdım. Üstüne yazmayayım. Kara.
Şurası da deniz. Yav. Çıldıracağım.
Şöyle kendime bir tane kara çizdim. Tamam mı? Bu kara mı? Bu da deniz. Şimdi düşünüyorum.
Kara Meltemi hakkında bilgi ver dedi bana. Kara Meltemi diyorsa bana... rüzgar karadan denize doğru eriyor. Anlaştık mı? Böyle çizeceksin.
Yani şu şurada. Burası kara. Kara amel temi hakkında bilgi ver dedi bana. Burası, burası kara. O zaman karadan geliyor demek ki rüzgar.
Karadan denize doğru bir rüzgar çizdi. E karadan denize doğru bir rüzgar esiyorsa rüzgarın nereden nereye estiğini biliyorum ben yüksek basınçtan. alçak basınca doğru.
Hemen yüksek basınç alçak basınç yazdın. Bakın buna göre bütün yorumları yapacaksın. Şimdi yapalım bak. Alttaki yorumlara bak.
Deniz alçak basınçtır kara yüksek basınçtır. Eee evet çizdim zaten oradan çıkıyor. Bu nedenle rüzgar karadan denize doğru eser.
Evet bu bilgiyi de çıkarttım ben. Geceleri oluşan bir rüzgardır. Bunu nereden anlayacağım?
Şöyle mantıken yorum yapacaksın. Şimdi karadan denize doğru eser. Kara yüksek basınç. Karada yüksek basınç çok gaz var demek.
Karada sabahları güneş varken çok gaz olabilir mi? Sıcaktır kara sabahları. Gece demek ki burada çok fazla gaz var diyeceksin.
Gece burada çok fazla gaz var. Burada çok fazla gaz varsa hocam burası gecedir. Gece esen bir rüzgardır. Bakın aynı şeyi burada yapalım. Deniz Meltemi.
Deniz Meltemi'nin özelliklerini yaz dedi bana. Hemen bakıyorum. Hocam Deniz Meltemi denizden karaya doğru geliyor demek ki deyip. Kendine karaya doğru bir ok çizeceksin. E hocam denizden geliyorsa burası yüksek basınç yazacaksın.
Burası alçak basınç yazacaksın. Bakın bütün özellikleri yine açık bakın. Deniz yüksek basınç kara alçak basınçtır. Bu nedenle rüzgar denizden karaya doğru eser. Gündüzleri oluşur.
Gündüzleri oluşur yorumunu nereden yapacaksın? Gündüzleri kara alçak basınç. Az gaz var.
E karada ne zaman az gaz olur? Sabah güneş vurunca olur değil mi? Sıcak olacak.
Gündüzleri oluşan bir rüzgardır dedim. Yağmur getirme ihtimali vardır. Neden?
Denizden nemi alıp karaya tırmandırıyor. Kara deniz meltemini böyle yorumluyorum. Anlaştık mı? Dağ-vadi Meltemi'ni nasıl yorumlayacağız?
Bana sordu yine aynı mantık. Bu sefer kendine ne yapacaksın? Bir tane dağ, bir tane vadi çizeceksin.
Sordu bana. Dağ Meltemi hakkında yorum yap dedi bana. Dağ. Haa demek ki dağdan geliyor diyeceksin.
Dağdan geliyor diyeceksin. Kendine bir tane ok çizeceksin. Dağdan vadiye giden. Şimdi sonra diyeceksin ki E hocam burası yüksek basınç.
Burası da alçak basınç. Rüzgar oradan geldiğine göre. Bakın buna göre yorum yapacaksın. Buranın gece mi gündüz mü olduğunu nasıl çıkartacağız? Bunu da şöyle yapacaksın.
Hocam dağın tepesi. Dağın tepesindeyim. Dağın tepesi. Dağın tepesinde çok fazla gaz var. Çok fazla gaz olabilmesi için soğuk olması lazım.
Gece daha çok çok soğuk olur değil mi dağın tepesi? O zaman gece olmuş. Aynı şeyi vadi meltemi için yapacaksın.
Bu sefer de tam tersi istahmet. olacak. Sadece buradaki şekillere bakarak alttaki yorumların hepsini nereden nereye estiğini bulabilirsin.
Tamam. Geldik şimdi. Bu yerel rüzgarların soğuk sıcak karakterli olan Akdeniz rüzgarlarını da öğretiyorlar biz.
Akdeniz'de bazı rüzgarlar görülüyor. Tam olarak nerelerde görüldüğünü bilmesen de işte Adriatik Denizi'ne doğru eser vesaire bilmesen de hangisinin soğuk hangisinin sıcak olduğunu bilmen lazım. Bunu da çok basit öğreniyoruz.
Nasıl öğreniyoruz? Bak Mistral kristali çağrıştırmıyor mu? Kristal. Hani buz kristalleri var ya.
Biri bize mistral dediği zaman kristalli. Kristal buz kristalini çağrıştırıyor deyip Hocam bu soğuk diyeceksin. Krivets. Krivets kristali çağrıştırıyor. Hocam bu soğuk diyeceksin.
Bora. Bora. Bora.
Bora. Bora ismi. Hiç böyle sıcak kanlı bir ismi yaşamıyor. Gençler bu bir kodlama. Yani boralara buradan boralar soğuktur demiyorum.
Ama bir düşünsenize. Boralara acaba gerçekten isimleri... İsim Bora.
İsimleri, kişilikleri de böyle isimlerini yansıtıyor mu acaba? Bora. Biraz soğuk gibi değil mi? Soğuktur.
Krivet. Kristal. Soğuk. Misral.
Misral. Kristal. Soğuk. Bunlar soğuk karakterler.
Şimdi aşağıya bak. Sirokos. Sirokos.
Sıcak rüzgardır. Sıcak. Hamsi mi? Hamsi koydum tavaya da başladı oynamaya.
Sıcak. Esma. Tavaya koyuyoruz hamsiyi pişireceğiz.
Nasıl? Sıcak olması lazım. Bir de orada şöyle bir kodlama daha yapın. Hamsi hamsicak hamsicak diyeceksin ona. Hamsi sirokko sıcak rüzgarlardır.
Evet bitiriyoruz. Tropikal rüzgarlarımız kaldı. Tropikal rüzgarlar önemli. Geçen sene IET'de soruldu gençler. Hatta soru tahmin videosunda normalde biz 4 soruyu tutturduk.
Soru tahmin videosunda 44 soru soru tahmin videosu yapmıştım. 4 soruyu tutturdum. TET'de 5 soru çıkıyordu.
4'ünü soru tahmin videosunda direkt tutturduk. Gidin soru tahmin videosuna bakın. Soru tahmin videosunda aslında IET'deki bir soruyu da tutturduk. Soru tahmin videosunda tropikal rüzgarlarla alakalı soru çözdük. Tropikal rüzgarların haritasını net bir şekilde gösterip buradan buraya eser diye gösterdim.
TYT'de değil AYT'de sordular bunu. Tropikal siklonlar dediğinde birisi sana. Aklına ne gelecek biliyor musun? Tropikal bölgede görülen rüzgarlar gelecek.
Tropikal bölgeyi görmüştük. Tropikal, ekvatoral, ekvatoral demek. Ekvator ve çevresini ifade ediyor.
Tropikal rüzgarlar bizim ülkemizde... ...olmuyor gençler. Tropikal rüzgarlar ekvatora yakın yerlerde oluyor. Büyük kasırgalar, hortumlar, hurikaynlar, vili vililer, böyle değişik tornadolar gibi isimler alıyor.
Büyük hani bu Amerika'da gördüğümüz büyük kasırgalar var ya, işte onlar tropikal siklonlar, tropikal rüzgarlar. Tropikal rüzgarlar büyük hortumlar, büyük kasırgalar anlamına geliyor. Ve ekvator ve çevresinde karşılaşıyoruz biz tropikal siklonlarla.
Bunlara bakın hurikayın, tornado, tayfun, vili vili gibi isimler de veriliyor. Doğal afet. kısımda bunu daha ayrıntılı göreceğiz. Şu an sadece tropikal rüzgarların nerede görüldüğünü bilmen yeterli bizim için.
Evet bitirdik. Gelin biraz konuşalım. Bitirdik. Evet basınç ve rüzgarları öğrendik.
Gençler bakın öğrenilmesi gereken yerleri öğreniyoruz, yorum yapıyoruz. Beraber senin bilgiyi nasıl üreteceğini gösteriyorum sana. Hiçbir şeyi ezberliyor muyuz?
Ezberlemiyoruz. Ezberlenici kavramlar olmuyor mu? Oluyor ama onları da kodluyoruz.
Barometre. Barlar var basınç. Basıncı ölçüm. 1013, 1013, 1013, 1013 diyoruz mesela.
Ya da orada termik dinamikleri sana bir şekilde, bir şekilde gösteriyor. Gençler her zaman dediğim gibi anlatmak çok farklı bir şeydir. Öğretmek çok farklı bir şeydir.
Hele ki bilgiyi kendin üretebiliyorsan hiçbir şekilde uğraşmıyorsan ezberlemek. Bilgiyi kendin üretebiliyorsan işte gerçek eğitim gerçekleşmiş demek. Bilgiyi nasıl öğreneceğini kendin öğreniyorsan, bilgiyi kendin öğrenmeyi becerebiliyorsan İş bitmiş demek.
Bana da ihtiyacın yok. Kimseye de ihtiyacın yok. Bilgiyi üretmeyi öğren. Bilgiyi nasıl üreteceğini öğren. Evet gençler.
Seviliyorsunuz. Uzun oluyor videolar. Ama merak etmeyin.
Böyle sizin için daha iyi konular bölünmüyor. Hemen basınçtan sonra rüzgarlar bağlantılı bir şekilde tek tek öğreniyoruz. Seviliyorsunuz gençler. Bir sonraki derste görüşmek üzere.