Thema: Gaswisseling en Uitscheiding

Les 1: Gaswisseling

Leerdoelen

• Delen van het ademhalingsstelsel kunnen noemen, inclusief functies en kenmerken.
• Uitleggen waarom ademhaling door de neus beter is dan door de mond.
• Boor effect, verzadiging, ademhaling bij insecten komen in les 2 aan bod.
• Fysisch proces van zuurstofopname in rode bloedcellen komt ook in les 2.

Belang van Neusademhaling

• Verwarmt de lucht: Neusslijmvlies verwarmt binnenkomende lucht.
• Bevochtigt de lucht: Voorkomt schade en irritatie aan longblaasjes.
• Filtert de lucht: Neusharen en trilharen filteren stofdeeltjes.
• Reukzin: Waarschuwt voor gevaarlijke of bedorven stoffen.

Functie van Neusslijmvlies

• Verwarmen, bevochtigen, en keuren van de lucht.
• Vangt vuildeeltjes op en transporteert deze naar de keel.
• Bevat zenuwcellen voor geurdetectie.

Luchtpijp en Bronchiën

• Luchtpijp: 11 cm lang, 2,5 cm breed, bevat kraakbeenringen.
• Achter luchtpijp loopt de slokdarm.
• Bronchiën vertakken zich in bronchiolen die geen kraakbeenringen hebben.

Structuur van de Luchtpijp

• Kraakbeenringen houden luchtpijp open.
• Spiertjes tussen ringen kunnen aanspannen.
• Slijmvlieslaag vangt stofdeeltjes op en transporteert ze naar de keel.

Mucus Escalator

• Golvende beweging van trilharen transporteert slijm met vuil naar de keel.
• Cystische fibrose: slijm te viskeus door watertekort, leidt tot infecties.

Longblaasjes (Alveoli)

• Omgeven door bloedvaten, uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide.
• Spiertjes regelen luchttoevoer.
• Bevatten witte bloedcellen die bacteriën opruimen.

Proces van Gaswisseling

• Zuurstof diffundeert van longblaasje via vochtlaag en celwanden naar bloed.
• CO2 diffundeert in omgekeerde richting.

Belangrijke Noties

• Witte bloedcellen in longblaasjes ruimen bacteriën op.
• Filtratiesysteem van neus en luchtpijp voorkomt meeste bacteriële infecties.

Aanvullende Lessen en Materialen

• Bekijk video's voor visuele uitleg, zoals long ontleding.
• Aanbevolen YouTube-kanalen: Biologie met Joost, NG Biologie.

Les 2 zal dieper ingaan op de chemische interacties en effecten zoals het Bohr-effect en verzadiging. Ook zullen ademhalingsmechanismen bij insecten verder worden behandeld.