hoi en welkom bij thema gaswisseling en uitscheiding in deze eerste les ga ik het hebben over gaswisseling nu voor degenen die boek biologie voor jou volgen ik ga de basisstof een paragraaf over gaswisseling ga ik opdelen in twee lessen dus voor deze les zijn de leerdoelen je kunt de delen van een ademhalingsstelsel noemen en de functies en kenmerk hiervan je kunt uitleggen waarom ademhaling door de neus beter is dan ademhaling door de mond en de wet van fik boor effecten verzadiging scrol ademhaling bij insecten en bij insecten enzo nou dat ga ik in de les 2 uitleggen en ook in les 2 ga ik echt het scheikunde gedeelde van uitleggen hoe kan nou echt zo'n zuurstof deeltje in een rode bloedcel wordt opgenoemd dus waar ik in deze les op gaan richten is hoe komt nou het zuurstof deeltje van hier naar hier en wat zie je allemaal onderweg en in les 2 ga ik vooral kijken hoe kom nou eigenlijk dat zuurstof deeltje vanaf 4 hier zo dat is een beetje de opzet van deze les even tussendoor ik heb onlangs met een maatje van een les opgenomen waarbij we een long hebben opengesneden daar leggen we ook een heleboel dingen uit als het goed is komt nu ergens hier een kaart in beeld kun je op de link klikken als je benieuwd naar bent ik zal ook even een link in de beschrijving zetten maar ik kan je dat bekijken als je dat leuk lijkt maar goed ik begin dan even bovenaan neusademhaling je moet uit kunnen leggen waarom neusademhaling beter is dan ademhaling door je mond zijn vier redenen als jij door je neus ademhaalt wordt het lucht verwarmt je neusslijmvlies wat hier zit die verwarmt de binnen binnenkomende lucht maar datzelfde neusslijmvlies maakt ook je lucht wat vochtiger en dat is belangrijk ook voor je longblaasjes helse lucht te droog is dan keer beschadiging en irritaties krijgt aan je longen is niet handig voor mensen die in het ziekenhuis liggen en aan de beademing liggen en dat dat lucht wordt ook altijd een beetje vochtig gemaakt dus natuurlijk schoon lucht maar moet wel wat vochtig worden gemaakt anders krijgen zoals nog last van de longen daarnaast wordt het gefilterd hij heb je neusharen maar je hebt ook speciale tril haarcellen in je neus zitten dan ga ik zoiets meer over vertellen en die filteren je lucht en je reukzintuig the current het lucht er dus je kunt de ruiken aan iets of iets gevaarlijk is of iets gezond is het denkbaar bijvoorbeeld als jij een tijdje iets in de koelkast hebt laten liggen vaak ga je even aan ruiken en kijk er even naar waardoor te ruiken kun je ook dus een beetje keuren of iets nog goed is nou gaan we even inzoomen op het neusslijmvlies ik heb ook een binnenste belde bij gezet dus aan de binnenkant van je neus heb je neusslijmvlies zitten en die hebben dus twee functies het het hoeft meerdere functies het verwarmen bevochtigen en het keuren van de lucht heb ook voor de ruiken en en wat je hier ziet is een heel erg ingezoomd dit zijn vier cellen deze drie cellen daar zitten wat trilharen op en dit is een speciale cel en die maakte slijm aan wat wat is eigenlijk het idee dit zijn je cellen en dit moet de binnenkant van je neus voorstellen je ademt in en komt er lucht met allemaal vuildeeltjes komen binnen die vel deeltjes die blijven een beetje plakken aan het slijm in die trilharen die duwen dat een beetje zo richting je keel op dan slik je net door die bacteriën aan rotzooi komt in je maagzuur terecht en daar gaat het dood dus je goed naar dit stukje kijkt dan zie je dat er soort van jou hoe zou ik het zeggen compartimenten in zitten en er zit dus een bepaalde vorm aan de binnenkant van je neus dat heeft een hele belangrijke functie want dat zorgt voor een bepaalde luchtstroming het is de lucht wat je inademt op dat komt in een bepaalde stroming terecht en een van de effecten dat kun je niet zo heel goed hier zien maar eens dat er een bepaalde draaiing in de lucht ontstaat tussen ontstaat een klein wervelwind je in je neus en stofdeeltjes en andere rotzooi wordt dus als het ware naar de zijkant geslingerd en dat komt dan in neusslijmvlies terecht en dat blijft eraan plakken dan is daar nog een functie want in datzelfde neusslijmvlies heb je zenuwcellen zitten waarmee kan ruiken even opletten dit plaatjes omgedraaid dus nu is dit soort van de binnenkant van je neus en die heb je de cellen zitten dus dit zijn zenuwcellen en daar zit ook van die kleine uitsteeksels op uitsteeksel tjes aan en die kunnen geurstoffen opvangen en we kunnen echter niet alle geuren om ons heen waar nemen even een heel simpel voorbeeldje aardgas kunnen wij niet waarnemen dus daar hebben ze in de fabriek hebben ze daar een geur stoffen aan toegevoegd tht heet dat mag je meteen weer vergeten dat is in het verleden was misgegaan uit dat per ongeluk dat geurstof je ontsnapt en mensen associëren dat automatisch met een gaslek maar dat is wel skeer gebleken dat op ongeluk een lek was van die geurstof andere manier hoe wij als mensen er mee om zijn gegaan is met het gebruik van een kanarie je ziet hier mijnwerkers en voeren hadden die altijd een kanarie bij zeg nou niet dat pers in die kanarie veel beter kan ruiken dan wij maar ze hebben veel zwakker en longen dan wij en als je in de mijn als je in de mijnen werkten kunnen daar wel eens giftige gassen ontsnappen waar je als mens ook dood aan kan gaan en als je dan aan het werk bent dan hang je zo'n kanarie naast je op en als je op gegeven moment ziet dat ik een aan wie is omgevallen dat betekent dus dat er een gast is gelekt en dat je dus met ze alle zo snel mogelijk naar buiten moet rennen dus dat is dan die functie geweest van zo'n kanarie waarom is even aan te geven je neusslijmvlies kan dus wel je lucht keuren maar het blijven altijd wel bepaalde gassen of geurstoffen die je als mens niet kunnen ruiken goed we zaten nu in de bovenkant van van de ademhalingsstelsel we gaan nu wat meer naar beneden richting de luchtpijp de trachea wat je hier niet ziet maar wel even moet onthouden dat hij er zit is dat achter je luchtpijp loopt je slokdarm die gaat helemaal door hierdoor naar je maag die zie je niet afgebeeld maar is wel belangrijk dat je weet dat hij daar zit dan ga ik zo even wat meer over vertellen maar eerst is even naar de luchtpijp de luchtpijp huis ongeveer 11 centimeter lang twee en half centimeter breed gemiddeld en wat je als eerste ziet je ziet die over die gekke ringen zitten en die ringen die u ziet zitten zijn kraakbeen ringen die zorgen ervoor dat je luchtpijp er netjes open blijft staan ze bij jezelf voelt dan kun je hieronder zie je ook kun je voelen dat een beetje geribbeld is dat zijn die kraakbeen ringen van je luchtpijp en je luchtpijp die vertakt uiteindelijk in tweeen bronchiën en je gaat naar de rechter long life gespiegeld dit is de rechterlong en eentje gaat naar de linker kolom en dat vertakt zich steeds verder en verder en verder tot uiteindelijk bij de longblaasjes uitkomt en het aardige is een dit hoef je niet uit je hoofd te weten maar misschien als je arts wil worden is het alvast hebben handig om even op te letten als je goed kijkt naar deze twee bronchiën dan zie je dat deze net wat andere hoek staat dan de bronchi naar je linker long en dat heeft als gevolg als jij je ergens in verslikt hij een pindaatje of een nootje dan heeft hij eerder de neiging om in je rechter ontvangen dan in je linker long want deze loopt iets meer horizontaal de stad rolt ie wat minder makkelijk door je bronchiën die vertakken zich uiteindelijk in steeds kleinere long vertakkingen totdat je uiteindelijk bronchiolen noemt hij dat zie je hier staan hoe herken je nou loft en bronchi is of een bronchioli dat kun je makkelijker kennen want bronchiolen die hebben geen kraak meningen dus die hebben alleen nog een spierlaag je goed gaan we even wat in zoek maar op die kraak beringen zoals ik al zei de kraak mening is een vrij stug materiaal je ziet hier trouwens de slokdarm lopen dus zit er zit er dus achter en ik raak ben ringen die zorgen ervoor dat je luchtpijp goed open blijft staan maar tussen die kraag bearing heb je ook spier spiertjes zitten heb ik zo meteen een wat beter plaatje van en aan de binnenkant heb je ook nog een slijmvlieslaag zitten nou als je daar nu even wat beter naar kijkt het is we hebben hier kraakbeen ring zitten en hier zit de slokdarm en hier aan de binnenkant heb je in slijmvlieslaag je zitten en hier zit weer een spiertje en moet ik even spieken en hiervan is niet een heel duidelijk plaatje van een je binas maar er zijn een aantal dingen die je moet onthouden de kraakbeen ringen worden af toe was de hoefijzervormige kraakbeen ringen genoemd nou dan zie je hij is in de vorm van een hoef het heeft met het volgende te maken hier achter loopt je slokdarm als jij iets heel groots eten je hebt niet goed gekauwd inslikt in een keer iets groots door dan drukt jouw slokdarm een beetje je luchtpijp dicht en daarom kunnen ook voelen soms dat een beetje benauwd wordt waardoor dat die kraakbeen ring hier is het van opening hebben kunnen ze een beetje flexibel mee bewegen gaat niet helemaal van harte misschien heb je dat zelf als gemerkt dat als je iets te groots eet dat je dat echt heel pijnlijk zijn heel langzaam naar beneden voelt gaan er krijg je die peristaltische bewegingen waar we het in voeding en vertering over hebben gehad maar kan dus wel een beetje meegeven tegelijkertijd drukt dan je slokdarm je luchtpijp een beetje dicht waardoor je het ook even benauwd kan krijgen nou hier zie je een spiertje tussen zitten en dat spiertje kan aanspannen en kan ontspannen en op die manier kun je ook de hoeveelheid lucht die binnenkomt keer regenen op moment dat je een astmatische aanval hebt kan het dus ook zijn dat dat spiertje dus de veel is samengetrokken waardoor je minder makkelijk lucht naar binnen kan krijgen nou daarnaast heb je aan de binnenkant heb je een slijmvlieslaag zitten en die slijmvlieslaag heeft als functie om ook weer rotzooi op te vangen hetzelfde als bij het neusslijmvlies heb ik zo meteen nog gevuld extra uitleg over maar ook dat slijmvlies kan op th' kan opzwellen dus ook bij een astmatische aanval van al ergens in reactie wil nog wel zijn slijmvlieslaag die wordt wat dikker en en dan wordt ook nog eens keer de binnenkant van je luchtpijp wat nauwer waardoor je minder goed kunnen ademhalen nou kijken we even naar dat slijmvlieslaag in je neus wordt vrijwel alles wat groter is dan 10 micrometer wordt wel gefilterd maar de kleinere delen die kunnen nog wel je luchtpijp inkomen hier zie je wat rotzooi hier zie je een slijmvlieslaag er zouden je hier zie je de slijmlaag en daaronder heb je ook weer tril haarcellen zitten hebben zitten dus nu echt in de luchtpijp en die tril haarcellen die maken een golvende beweging richting je keelholte toe dus dat de slijm met allemaal rotzooi daarin wordt zo naar je keel holten getransporteerd daar slik je met door en dan komt het uiteindelijk in je maag terecht en dan worden de bacteriën gedood dit wordt ook wel eens de mucus escalator genoemd vrij vertaald betekent dat eigenlijk de slijm roltrap dus echt als een soort van roltrap wordt dus dat slijm met bacteriën en stofdeeltjes wordt naar en keelholte gebracht waar je het doorslikt nou wat gebeurt er als dit niet goed werkt nou een voorbeeld is bij mensen met css is de verbroken en om het even heel makkelijk te houden het komt erop neer dat het teveel water aan het slijm wordt onttrokken dus het is niet heel mooi boek waterige glibberig maar het wordt door dat er te weinig water in zit hoor dat heel stug en we kunnen die trail haarcellen die kunnen dat niet meer goed naar boven afvoeren met andere woorden het blijft achter in de luchtpijp hebt ook zich op en en het probleem daarvan is is dat die bacteriën dus die nu in het slijmvlies zitten die worden niet gedood dus die kunnen die blijven daar zitten en kunnen infecties veroorzaken en dan kun je daar dus heel benauwd van worden goed we hebben het gehad over de luchtpijp hebt gaat over de bronchiën en bronchiolen hou even rekening mee dus ook in het bronchiolen en en bronchiën heb je de spiertjes zetten die kunnen samentrekken en dus de luchttoevoer kunnen remmen en het laatste deel waar we naar kijk zijn die longblaasjes of de alveoli en ook hier dus op microscopisch niveau heb je nog spiertjes zitten ze ook in een longblaasjes die kunnen groter worden en kleiner worden of om de hoeveelheid lucht die er naartoe gaat om dat te regelen en alles kijkt hier zien een bundeltje met longblaasjes om die longblaasjes heen loopt de bloedvaten het zuurstofarme bloed gaat ernaartoe met veel koolstofdioxide en het zuurstofrijke bloed aan kosten dioxide gaat er weer van weg gaat u terug naar het hart en als hij een doorsnede van zou maken en dit plaatje heb je dus wel in de pinas wat wat uitgebreider 283 aan als je dit zo doorsnijdt en ziet is het volgende dit is dus de binnenkant van zo'n longblaasje je ziet hier de cellen eromheen zitten een saladin via een de celkernen zien hier zie je de longhaarvaten zitten die zijn ook een cel laag dik dus de binnenkant van een om haar pad en dit is dus de plek waar zuurstof en koolstofdioxide wordt uitgewisseld en wijk gedetailleerd in west 2 over over ga hebben wat nog wel even belangrijk is voor deze les tissus een laatste stukje van deze les als je even inzoomen op dit stukje en we hebben weer de binnenkant van het longblaasje zuurstof kom binnen set zeg het weg dit is de inhoud van lang haar wat wat eromheen loopt dan zie je dat van van van de binnenkant van een longblaasje heb je opgevend een laagje vocht zitten naar de steeds niemand aan zit een heel dun laagje volgt hier heb je weer de wand van het longblaasje ziet u de celkernen zitten hier zitten want van het loon haarvat en hier zie je rode bloedcellen dus zuurstof moet vanuit de longblaasje langs dat volgt langs deze twee cellagen en de bloedbaan in diffunderen het is niet ons moze maar via diffusie hetzelfde voor het coc de andere kant op en nogmaals dit proces gaat hoe dat kan ga ik in volgende les wat verder uitgebreid uitleggen maar de laatste stukje zijn laatste plaag van deze les is dat je moet weten dat er ook in de longblaasjes witte bloedcellen zitten hebben we hadden het neusslijmvlies alles wat groter is dan 10 micrometer ja micrometer dat wordt was een beetje in neus gefilterd dan wordt vrijwel alles wordt wel gefilterd in je in een slijmvlies van je luchtpijp dat werkt best wel goed dat kan natuurlijk altijd gebeuren dat toch een bacterie of iets anders je longblaasjes terecht komt nou dan heb je nog macrofagen witte bloedcellen zitten in longblaasjes en en die kunnen dan alsnog eventueel iets opruimen of iets kapotmaken goed was dan het einde van deze les mocht je nog andere filmpjes willen bekijken waar net op een andere manier wordt uitgelegd kijk dan ook op het youtube-kanaal van biologie met joost of het youtube kanaal van en g biologie