Transcript for:
Kimyasal Tepkimelerde Denge

[Müzik] Merhabalar gençlik Şimdi en güzel yerlerden birisine geldik yani kimyasal tepkimelerde denge konusund dayız dengeyi ben birazcık daha ayırıyorum ne demek yani kimyasal tepkimelerde denge daha sonra asit baz dengesi Daha sonra da çözünürlük dengesi Yani aslında ayetin en değerli konularından bir tanesi genel itibariyle Bazen iki bazen de ü tane sorunun çıktığı yerlerden birisi bazılarınız denge konusunda önyargıyla yaklaşacak diyecek ki hocam Ben geçen sene hiç yapamıyordum diyecek bunun için püf noktayı size söyleyeyim eğer ki sıvı çözeltiler ve çözünü konusunda problem Yaşıyorsan yani molariteden zorlanırsın O yüzden o konuyu bir daha tekrar edip tekrar geri dönebilirsin ama dengedeki ana mantığını öğrendiğimiz zaman bu işin çok da basit olduğunu Hatta Keşke daha çok denge sorusu gelse diyeceğini de eminim Peki nelerden bahsedeceğiz şöyle iki bölgede inceleyeceğiz birincisi kimyasal dengeyi göreceğim ikincisi de dengeye etki eden faktörlerden bahsedeceğim hocam kimyasal denge deyince ne geliyor aklımıza ne demektir şimdi der ki bize doğada gerçekleşen her olayda Aha kalemi seçmeyi unutmuşuz şimdi doğada gerçekleşen her olay minimum enerji ve maksimum düzensizli formda olma eğilimi vardır Bu yüzden bu oluşum fiziksel ya da kimyasal fark etmeksizin bütün olaylarda gerçekleşir ne demektir Hocam bu her şey bak minimum enerji ve maksimum düzensizlik formuna dönmek istiyor Tıpkı senin gibi Nasıl yani benim gibi şöyle düşün Kendini Gün içerisindeki en sevdiğin ana hangisi yatakta olduğuna niye enerjin o kadar düşük ki kolunu kaldırmak istemiyorsun sağa dönmek istemiyorsun sola dönmek istemiyorsun 5 dakika daha ne olur uyuyayım diyorsun o anda kalmak istiyorsun değil mi E peki düzensizlik formunu düşün saç baş dağınık ayak bir yerde yorgan bir yerde yastık bir yerde dağınıksın işte maddeler de aynı şekilde olmak istiyor Diyor ki Bütün maddeler Ben diyor enerjimi düşüreyim düzensizim maksimuma çevireyim ben bu eğilimde olmak istiyorum diyor işte bu eğilime gelmek için de bir sistem kurmak istiyorlar Buna da denge sistemi diyeceğiz Nasıl yani hocam diyeceğiz ki Bir maddenin katı halindeki enerjisi en düşük Gaz halindeki enerjisi en yüksek olduğunu söylemiş olur peki gazlar sıvılara sıvılarda katılara göre daha düzensiz bir formdadır taniklarin serbest hareket etmesi düzensiz artırır Yani bir maddenin katı Formdan sıvıya ya da sıvıdan gaza geçmesi maddenin düzensizliğinin Art olayını söyler Eskiden buna entropi adını veriyorduk Peki genellikle Biz diyeceğiz ki minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönlü olursa bir dengeden bahsedeceğim Yani sürekli bir dönüşüm formu içerisine girmeleri gerekiyordu nasıl bir format Hocam şöyle diyorsun bir madde katı nerede girenler formatında bir maddenin ürünler bölgesine geldiğinde katı ama bir gaz olursa Aa hocam gazın bulunduğu bölgelerde düzensizlik ürün yönüne Doğrudur dersin Peki enerji nerede girenlerde o zaman minimum yani düşük enerji formunda girenler formuna göredir işte minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönü olursa bu bir dengedir Peki Nereden anlayacağım fark ettiyseniz burada değişik bir oklama sistemi yaptım Normalde hep tek okla gösterirken burada çift okla gösterdim İşte bu bir denge sistemi olduğunu söyler Yani bu sistem sürekli birbirine bir dönüşüm formundadır işte biz de buna denge deriz Tıpkı ne gibi diğerinde gibi düşün gaz gaz var üründe de Gaz sıvı var hocam katsayısına baktığında 1 Burada 2 burada toplamda girenlerde 3 mol gaz var düzensizlik nereye doğru hocam düzensizlik buraya doğru değil mi giren her yönüne doğru Peki enerji nerede ürünlerde o zaman minimum enerjide ürünler yönüne doğru minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönü olduğunda bu sisteme ne diyecekmiş bir denge sistemi yani Bu sistemin bir denge formunda olduğunu söyleyecekmiş Tıpkı Neredeki gibi yan taraftaki gibi bak çok en fazla gaz mol sayısı nerede burada Peki enerji nerede bak ürünlerde oksijen varsa bu tersten bir yanma gibi düşün minimum enerjide burada minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönlü olduğu tepkimelerin hepsine ben ne ismini verecekmiş bir denge sistemi adını verecekmiş Tamam peki hocam dengede minimum enerji ve maksimum düzensizlik ters yönü olacak peki ben bunları nasıl tanıyacağım dersem iki tane tepkime çeşidi vardı birisi tersinmez birisi de tersinir tepkime tersinmez dedim Tek yönlü tepkimeler yani girenler ürüne döner ve olay biter işte bunlara Biz tersinmez tepkime normal Reaksiyon adını veriyoruz burada fiziksel veya kimyasal olaylarda giren maddelerden birisi veya tamamı tükendiğinde bu tepkime tam verimli veya da biz Ne diyorduk artansız bir tepkime olarak gerçekleşiyor bu tepkime tam verimli ya da artansız girdiği zaman geri dönmek istemez niye döndürdüm artık bir daha niye geri döneyim der Peki bu tür tepkimeleri O zaman ben ne yapıyorum Her zaman tek yönlü okla yani bugüne kadarki gördüğüm sistemde izlemiş oluyorum Peki bu tepkimelerde minimum enerji ve maksimum düzensizlik Genellikle aynı yöne doğru göreceksin ne gibi görüyorsun Hocam bu tepkime geldi katı gaz gaz Şimdi burada Yarım gaz var burada 1 mol gaz var hocam maksimum düzensizlik ürünler yönüne doğru minimum enerji ürünler yönüne doğru Aa İkisi de o tarafa doğru O zaman bu tepkime de geri dönmek istemez yani minimum enerji ve maksimum düzensizlik aynı yönde olduğu için bir daha geri dönüşü sağlamak istemez ve bunların grafiklerinde şöyle bir bir şey görürsün girenlerden birisi ya da tamamının şöyle tükendiğini Daha sonra da bir ürünün oluştuğunu görürsün Peki şimdiki bahsettiğimiz olay Ne yani tersinir dediğimiz denge sistemi nedir dersek bu sefer tersinir çift yönlü tepkimelerden bahsedeceğiz ana mantıkta şu var fiziksel veya da kimyasal olaylarda giren veya ürünler hiçbir madde tükenmeyecek Bak ana şart Eğer ki girenlerden birisi tükenirse bu tepkime bir denge değildir Anlaştık mı ana mantıkı tükenmeyecek ki sürekli birbirine bu şekilde dönüşüm formu olmuş olsun peki bu tür tepkimeleri ben ne diyeceğim çift yönlü okla göstermek zorundayım herhangi bir tepkimede çift yönlü oku gördüğün anda bunun bir denge tepkimesi olduğunu söylemen lazım Peki hocam bu tür tepkimelerde minimum enerji ve maksimum düzensizlik ne olmak zorunda zıt yönlü olmak durumunda nereden göreceğim şöyle diyorum şimdi başlangıçta bir madde yoktu tepkime gerçekleşti gerçekleşti gerçekleşti bir yerde Durdu durdu Ama bitmedi bak biten var mı Yok daha sonra da olmayan madde geldi Geldi geldi oluştu bu da durdu İşte bu ana Biz T anı diyoruz buradaki T anına denge anı deriz ortamda girenler de bulunur ürünler de bulunur hiçbirisi tükenmez O yüzden bu sistem sürekli birbirine bir geçiş formu halinde olmak durumunda yani minimum enerji ve maksimum düzensiz zıt yönlü olacak o zaman bu sistem bir nedir diyorsun bir denge sistemidir Yani sürekli bir dönüştüğünü açıklamak zorunda kalırım Peki hocam buradaki mantığa göre inceleme Yapacak olursak şöyle diyor Diyor ki aşağıdaki tepkimelerin her birinde minimum enerji ve maksimum düzensiz yönünü belli ederek dengede olup olmadığını söyle diyor Nereden anlayacağım Şöyle bakıyorum bir tepkimeye baktığımda minimum enerji nerede girenlerde bak 2 mol gaz var ürünlerde 1 burada 3 burada 4 mol gaz var maksimum düzensizlik nerede ürünler yönüne doğru hocam bu tepkime ne endotermik yani sıcaklık nerede girenler yönüne doğru o zaman minimum enerji eğilimi nerede girenlerde girenlerde peki maksimum düzensizlik eğilimi Nerede o da ürünler bölgesinde ürünlerde Peki dengede mi bu sistem dersek minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönü olduğu için burada denge var dersiniz O zaman bu duruma dengede yani tik atalım buna uğraşmayalım tamam mı peki diğerine bakalım hocam Burası katı Bunlar suda suda Aa hocam düzensizlik nereye doğru maviyle çizim karışmasın düzensizlik ürünler yönüne doğru Peki bu tepkime ne endotermik ısı nerede giren nerede minimum enerji nerede girenler yönüne doğru Aa hocam minimum enerji ve maksimum düzensizlik zıt yönlü isse Bu arada illaki düzensizlik ürünlerde olacak diye bir kaydı yok zıt yönde olmasına bakıyorsun minimum enerji nerede hocam girenler yönüne doğru maksimum düzensizlik nerede ürünler yönüne doğru ikisi zıt yönü olduğu için bu tepkime gene bir denge tepkimesidir adını alacak Peki geldim diğeri ne hocam burada Burası katı Burası katı Burası gaz hocam gazal olduğu için düzensizlik nereye doğru ürünler yönüne doğru bu tepkime endotermik O zaman o da girenler yönüne doğru gene aynı şekilde minimum enerji elimi girenler maksimum düzensizlik ürünler yönüne doğru olduğu için bu tepkimenin bir denge tepkimesi olduğunu söyleyebilirsin devam ediyorum hocam Bak 3 mol gaz var 2 mol gaz var minimum enerji nerede Pardon maksimum düzensizlik nerede girenlerde a hocam endotermik minimum enerji de girenler yönüne doğru bir dakika hocam minimum enerji girenlere maksimum düzensizlik de girenler yönüne doğruysa Bu bir denge tepkimesi değildir diyeceğiz Anlaştık mı ikisin denge olmayacağını söyleyeceğim devam ediyorum Peki buradaki sisteme geldiğimiz zaman hocam Burası sıvı şuraya alt indisi unutulmuş gaz gaz gaz şimdi 3 mol gaz var 5 mol gaz var maksimum düzensizlik ürünler yönüne doğru hocam minimum enerjide ürünler yönüne geldi o zaman minimum enerjide maksimum düzensizlikte ürünler yönüne doğru olduğu için bu bir denge tepkimesi değildir diyeceksin Ha bu arada her zaman mı Doğrudur değildir ama bazı soru sana şöyle denge tepkimesi midir değil midir diye sorarsa bunu kurcalamak zorundasın bazen ikisi de aynı yönlü olup olan da çıkabilir onu da söyleyeyim olan da olabilir ama soru sana özellikle bu denge midir değil midir diye kurgulu yorsa minimum enerji ve maksimum düzensizliğin zıt yönü olmasına bakacağız demiş olacağız Peki şimdi geldik denge bağıntısı ve denge sabitleri incelemek istersek neler den bahsedeceğiz şöyle bir şey denge sistemleri tepkimenin gerçekleşme şekline göre fiziksel ya da kimyasal olarak iki bölgede incelenecek tamam mı ne demektir bu şöyle diyorum bir tepkime gerçekleştiğinde bambaşka bir ürüne dönüşürse bak girenlerle bir ilgisi var mı Yok bu nedir kimyasal bir değişimdir Aa hocam araya baktım Bu bir denge sistemi O zaman bu bir kimyasal dengedir yani İkisi birbirine dönüşüm formu vardır fakat kimyasal bir değişimle gerçekleşir Peki hocam buraya baktığımızda madde sıvıyı maddeyi kime çevirmiş yazmadık gaza çevirelim mesela sıvıdan gaza geçerse Bu sefer ne diyeceksin buna da fiziksel denge diyeceğiz Çünkü Hocam bu bir hal değişimidir formu değişmiyor sadece Neyi değişmiş olacak fiziksel koşulunu değiştirmiş olacağız Peki hocam o halde denge sistemleri denge anında ortamda bulunan maddelerin fiziksel durumuna göre homojen ya da heterojen şeklinde de sınıflandırabilir E daha önce tyt'de gördük ya ikisini de tyt'de gördük ne demek yani madde baktım hocam gaz fazında gaz fazında gaz fazında hepsi aynıysa homojendir İşte bu dengeye homojen denge dersin Eğer ki maddelerden bir tanesi bile farklı bir fiziksel koşulda bulunuyorsa Buna da heterojen denge adını veriyoruz tamam mı ikisi de bir denge tepkimesi birisi homojen denge birisin de heterojen denge olduğunu söylemiş olacağız Peki hocam denge durumunu ben nasıl anlayacağım Peki genelde Öncül sorularında bize hep burayı soruyorlar bir tep tepkime mi Değil mi Nereden inceleyeceğim ne yapacağım bak Bir tepkimenin dengeye ulaşması için sistemin mutlaka kapalı ve sıcaklığının sabit olması gerekiyor iki tane şart Attım bak kapalı sistem ve sabit sıcaklık neden E şöyle düşün ağzı açık bir kapta suyu buharlaştırılır inca geri yoğunlaştırılır yoğunlaşma olayı bir denge mi Evet fakat K kapağı açıksa buharlaştıran O işte gitti e geri nasıl alacağım alamayacağım ki o zaman denge kurabilir misin kur kuramazsın Bu yüzden denge sistemlerini Kapalı istiyorum ikinc sıcaklığını sabit istiyorum biraz sonra söyleyeceğim Denge sabiti Yani biraz sonraki söyleyeceğim sabit değeri değiştiren tek faktördür sıcaklık sıcaklık çok kritiktir o yüzden sabit sıcaklık ve kapalı kapta olmak durumundasın başka bir tepkime dengeye ulaştığında mutlaka ileri yönündeki tepkime hızının geri yönündeki tepkime hızına eşit olduğunu söyleyim ne demek yani hocam girenler ürüne ürün girene dönüşüyor bu dönüşüm sürekli devam edecek mi edecek Biz diyoruz ki ileri dönüş geri dönüşe eşit olduğu anda bir denge kurulur işte O ana denge adını veriyorsun tamam mı ileri yönlü tepkime hızının geri yönlü eşit olduğu andır denge anı Peki hocam bu nedenle tepkime devam etmesine rağmen gözlemlenen olaylar durur denge dinamiktir Nasıl yani dinamiktir hatırlıyorsanız şöyle bir cümle kurduk dedik ki hocam bir sıvı çözeltiyi düşündüğümüzde dibe bir katı attığımda dedim ki katısıyla dengede olan bir çözelti Nasıl yani katıya dengede buradaki katı sürekli çözünü oldur gençler ama sürekli de çöküyordu çözünme hızı çökelme hızına eşit olduğu için buna denge anı diyoruz işte o yüzden katısıyla dengede diyoruz mantık şuradan geliyor Eğer ki Bu sistemin üzerine bir miktar daha su eklersem eklediğim anda katın bir kısmı daha çözülür mü çözülür İşte buna dinamik diyorsun Çünkü çok hızlı hareket edebiliyor o zaman çözünme miktarı artıyor çökerme miktarı azalıyor sonra tekrar bir denge oluşuyor Anlaştık mı Ya da tam tersi suyun bir kısmını buharlaştırır Saydım bu sefer katı miktarını arttırmış olurum neden anında içindeki fazla çözünenler çökecek di bu sayede çökelme hızı çözünmeden hızlı olup daha sonra tekrar bir denge sistemi kurulacaktı İşte biz bu sisteme dinamiklik diyoruz Yani sürekli bir dönüşüm formu içerisinde kime dokunursa o tarafa doğru bir anda hareket ederek sistemi tekrar dengeye getirmeyi amaçlıyor Yani eşit kolu bir terazi gibi düşün bilirsin bir tarafa meyveyi koysun tak ne yapıyor çöküyor hemen ne yapıyor pazarcı diğer tarafa ağırlıklar koyuyor ve Sistem tekrar dengeye gelmiş oluyor peki hocam bir sistem dengede olabilmesi için minimum enerji ve maksimum düzeninin zıt yönü olmasını beklediğimizi söyledik dengede bütün maddelerin derişimleri sabittir bak çok önemli cümle bir sisteme dengede diyorsa bir daha Derişim değişmez tamam mı sabit Kalır çünkü adı üstüne dengeye gelebilmesi için ikisi eşit oldu sabitlendi Ancak sen o zaman dengin dersin Peki hocam dengede hiçbir madde tükenir mi kesinlikle tükenmez tükenmiş olursa zaten denge olmaz girenleri asla bitirmeye Yani tam verimli ya da artanı bir tepkimeden asla ama bahs edemiyorum Olay şu başlangıçta İleri tepkime hızı maksimum düzeydedir yani tepkime başladı ileriye doğru ürün oluşturmaya başlıyor başlıyor da zamanla ne yapıyor miktar yavaş yavaş azalıyor hocam İleri tepkime hızı git gide gitti gitti gitti düştü başlangıçta geri yön bir tepkime yoktu hocam ürün oldu ürün olduktan sonra bunlar da Geri dönmeye başladı geldi Geldi geldi İkisi de birbirine eşit oldu işte İleri tepkime hızının geri yönlü tepkime hızına eşit olduğu anda biz denge diyoruz ve bunun Derişim grafiğini şöyle görüyorsun girenlerin miktarı azaldı olmayan maddeler oluştu ve şu anda denge geldi ama farkındaysan girenler asla tükenmedi girenler de ürünlerde ortamda mutlaka bulunmak zorunda olacaklar Peki hocam bununla alakalı sorular çözmek istesek Ne diyeceğiz ilk sorumuz şöyle gelir diyor ki yukarıda verilen tepkimelerden hangisi homojen bir dengedir bak homojen bir denge istiyor diyorsun ki hocam birinci tepkime Gaz sıvı hocam sua geliyor bu tepkimeye geldiğim zaman hocam Gaz sıvı su da varsa Burası zaten Nedir heterojendir o zaman dengeme diye kontrol bile etmeme gerek yok ki o zaman gitti inceleme katı sıvı hocam Kontrol etmeme gerek yok Neden Çünkü burası zaten nedir heterojendir gitti peki Peki geldim buraya gaz gaz gaz gaz Tamam hocam buraya geldiğimizde homojen mi Evet Peki bu bir denge tepkimesi mi Evet o zaman bu hem bir homojen hem de bir denge tepkimesi Yani cevabımız yalnızca C seçeneği şeklinde karşımıza gelecekmiş geldim diğer soruma diyor ki denge tepkimeleri için Aşağıda verilen ifadelerden hangisinin yanlış olduğu bilgisini soruyor diyor ki denge anında ileri yönlü tepkime hızı geri yönlü tepkime hızına eşittir şimdi denge anın olabilmesinin ana şartıdır bu dedik ya ileri yöndeki tepkime hızı geri yöndeki tepkime hızına eşit olduğunda sistem dengeye gelmiş demektir İşte biz orada dengedeki sistemi incelemeye çalışırız başka tepkime kabının kapalı olması gerekir iki tane şart koşmuştum birisi kapalı bir sistemde olacak ve sabit sıcaklıkta olacak dengede olabilmesi için ana unsurlardan bir değeri de buydu başka ne var minimum enerji ve maksimum düzensizliği zıt yönlü göreceksin Eğer ki biri girenlerde isse diğeri ürünlerde olmak durumundaydı Eğer ki bu şartı sağlarsa Sen bir denge sistem isin demiştik tersinir tepkimelerdeki nedir giren ürüne ürün girene dönüşebileceği sistemlerdir İşte bu sistemi çift y okla gösterebiliyor tam verimli tepkime asla olmaz neden tam verimli ya da artansız bir tepkime varsa bu denge değildir girenler asla asla tükenmeyecek Demek ki bizim Yanlış olan cevabımız e seçeneği şeklinde karşımıza gelecek ev Evet gençler şimdi denge sabitler inden bahsedeceğiz hocam Burası ne işte altın değerindeki kısma geldik hocam derişimler cinsinden Denge sabiti KC diye isimlendir ÇK C concentration yani Derişim demek ha Bunun Türkçesini de kullanabiliyoruz KC yerine bunu KD diye de kullanabiliriz ikisi de aynı mantık derişimler cinsinden dengin sabiti ya da konsantre yani derişimler cinsinden denge sabit diye okuyoruz hocam Ne demek bu şimdi sabit sıcaklıkta kapalı bir kapta bir tepkime gerçekleşiyor girenler ürüne dönüştü ürünler girene dönüştü gidiş şekline göre ileri yönlü bir tepkime geri dönüş şekline göre de geri yönlü bir tepkimeden bahsediyoruz İyi de hocam tepkimenin dengeye gelebilmesi için şöyle bir cümle kullanmadık mı ileri yönlü tepkimenin yani tepkime hızı ilerinin tepkime hızı geriye eşit olması gerekiyor dedik E peki ileri yön tepkime hızı ne demektir şöyle yapalım mı R ileri desem eşittir k x girenlerde A'nın derişimi üstüne a ya Yazım çarpı B'nin derişimi üstüne a Biraz önceki gördüğümüz Hani bir önceki konuda ne yapmıştık Reaksiyon hızı bunu yazdık E peki geri yönlü tepkime için yani şuraya dönme için girenler bu sefer Burası olmaz mı geri yönlü için çok dikkat edin O zaman geri yönlü için RG de kg C'nin Derişim katsayısını üst yazdın D'nin Derişim katsayısını üst yazdın E tamam bunu da yazdım E peki biraz Önceki kullandığım cümleyi kullanmayacağız mı sistemin dengeye ulaşması için ileri yönlü tepkim hızının geri yönlü tepkim hızına eşit olması lazım ki tepkime denge girsin e Biraz önceki ileri yönlü tepkime hızımız şurası değil mi e geri yönlü tepkime hızını bu şekilde yazmadım Şimdi burada bir düzenleme yapmak istiyorum Nasıl yani kları Buraya atayım buradaki derişimleri buraya göndereyim dedim o zaman k ileri bölü K geri C'nin derişimi çarpı D'nin derişimi bölü A'nın derişimi çarpı B'nin derişimi Oldu mu şimdi çok güzel Şimdi diyorum ki K ileri böl K geri diyorum kocaman bir Denge sabiti olsun o yüzden büy k ile yazıyorum biz bunu Derişim ifadesi olarak yazdığımız için Aslında bu derişimler cinsinden Denge sabiti şeklinde karşımıza gelsin diyoruz Aa hocam o zaman ben her tepkimede böyle karmaşık bir şey mi yazacağım hayır aslında biz karmaşık bir şey yazmadık yaptığımız Olay şu bir denge tepkimesinde denge sabitin değerini istiyorsa ürünlerin derişimi bölü girenlerin derişimi bu kadar başka bir şey yok Bak ürünlerin derişimlerinin çarpımı bölü girenlerin derişimleri şeklinde geliyor hani reaksiyonda hız yazarken katılar ve sıvılar yazılmıyor ya aynısı gene yaz yazmayacağı katılar ve sıvılar denge sisteminde de yazılmaz Çünkü ben burada Aslında reaksiyona hız ifadesi yazdım farklı bir şey yazmadım ki demek ki Bir tepkimenin ileri yönlü tepkime hızı geri yönlü eşitse Burası bir denge sistemi şeklinde karşımıza gelecek şimdi geldik tekrar o zaman dengenin dinamik olduğunu sürekli dönüşüm içinde olduğunu söyleyeceğim başka denge bağıntısında sıvılar ve katılar yer alacak mı hayır bu da Reaksiyon ifadesi O yüzden suda çözülmüş iyonlar ya da gazlar koymak zorundayım gene Peki denge bağının sayısal değerini değiştiren bir tane faktör var Onun da adı sıcaklıktır inanılmaz önemli gençler Denge sabiti KC diyorum ya sayısal değeri bir tek sıcaklıkla değişir basınçla derişimle şunla bunla hiçbir şeyle değişmiyor sadece sıcaklıkla değişiyor inanılmaz önemli bir cümle Tamam o yüzden dikkat edin mesela Bir önceki e reaksiyona hızı işlerken Aktivasyon enerjisini ya da eşik enerji engelini değiştiren tek faktöre katalizör dedik ya işte burada da denge sabini değiştiren tek faktörün sıcaklık olduğu bilgisini sunacağız Peki mekanizmalı tepkimelerde denge bağıntısı yazılırken de net tepkimeye göre bir yazma işlemimiz olacak hocam başka ne var bir de kısmi basınçlar türünden Denge sabiti var ne demek yani denge tepkimesine Bir baktın hocam girenler veya ürünler gaz fazında kısmi basınç kullanabilirim o zaman kısmi basınçlar türünden denge sabitliği kp diye yazacağım yani kısmi basınçlar türünden denge sabit bak C dersem derişimler p dersem basınçlar türünden denge sabit Kural ne Aynı ürün bölü giren bitti ürün bölü giren fakat basınç olduğu için ürünlerdeki kısmi Gaz basıncı bölü girenlerin kısmi Gaz basıncı olur O halde kp yazılırken saf katı sıvı ya da suda çözmüş benim umurumda değil Bak artık buraya suda çözülmüş de girdi niye e basınç yazacaksın basınç yazacağın için sadece gaz fazın Aki maddeler K alınacak geriye kalan umruma bile değil diyeceğiz Peki o zaman bu nasıl oluyor hocam yazdım bir tepkime var hocam gaz fazında gaz fazında gaz fazında Kural neydi ürünlerin derişimi bölü girenleri ya burada da ürünlerin kısmi basıncı hocam ürünlerde kim var nh3 var nh3ün kısmi basıncı katsayısını üst olarak yazdım bölü kim var girenlerde n 2'nin kısmi basıncı katsayısı yok çarpı h2n kısmi basıncı katsayısının üstü olarak yazdın bu sayede Ben neyi buldum kp değerini buldum yani kısmi basınçlar türünden denge Sabi hesaplamış oldu Peki hocam o zaman bir kcı bir de kp buldum Peki bu ikisi arasında bir ilişki kurulabilir mi Tabii ki kurulabilir nasıl kuracağız şöyle bir tepkime gördüm tepkime gördüğümde genel denklem için KC ve kp bağıntıları arasındaki ilişkiyi incelemek isterdik KC neydi hocam ileri bölü geri ürünlerin derişimi hocam Bun aldık katı Bun almayız bölü girenlerin derişimi Bun aldık sıvı Bun almayız o zaman C'nin derişimi üstüne yazdın bölü A'nın derişimi şeklinde yazıldı buna ne diyoruz biz KC diyoruz kp yazmak istesem üründe gaz var mı Yok o zaman üründe hiçbir şekilde gaz olmadığı için C'nin derişimi burayı yanlış yazmıştık gençler C'yi yazmayacağım Bu da yok 1 olarak karşımıza gelecek bölü girenlerde kim var bir tane gaz var o zaman A'nın derişimi şekline yazacağız yani kp dediğim şey 1/1 derişimi şekline geliyor ki zaten burada Derişim olarak da değil de ne olarak yazacağız bunu da kp olarak yazıyoruz ya pa A şeklinde yazıyoruz üzerine a getirmiş oluyoruz Anlaştık mı yani Burası da kısmi basınçlar türünden dengeye eşitli olarak geliyor Peki hocam KC ve kp arasında bir tane denge bağıntı formülü var O da şöyle gelecek kp = KC x RT üzeri Delta bunu şöyle kodluyoruz köpek kaçırtan köpek kaçırtan tamam tamam mı saçma bir kodlama geliyor ama yapacak bir şey yok bu şekilde aklına gelebilir ya da şuradan da getirebilirsin hocam Normalde pv = nrt diyorduk ya nrt p'yi burada bıraksam eş n / v RT desem Burası dediğin şey ne hocam kp Burası dediğin şey ne KC hocam rtn üzerine bir de mol değişimini getirmiş olacaksın Tamam bu şekilde de aklına getirebilirsin R İdeal gaz sabiti 22,4 b273 ya da bu işlemin sonucu olan 0.082 seçebilirsin sıcaklık Kelvin cinsinden yani derece selü 273 ekleyerek bulacaksın Delta n çok dikkat et Delta n gaz mol sayısı gaz mol sayısı ürünlerin gaz mol sayısı eksi girenlerin gaz mol sayısı bu şekilde de yazabiliyorsun şimdi bu bahsettikleri üzerinde bir çalışma yapalım alıştırmam ı yapalım kimlerden bahsediyoruz şimdi diyor ki Aşağıda verilen denge tepkimeleri için KC kp KC kp arasındaki bağıntıyı yaz yazın diyor birinci tepkime geldi hocam KC ne ürünlerin derişimi çok güzel bölü girenlerin deişimi dedim ki Tamam başka ne yazabiliriz burada kp eşit D diyince ürünlerdeki gaz mol sayısi kim var hocam kp eşittir ürünlerde azot gazı var o zaman azot gazının kısmi basıncı başka bir şey var mı kat sayısında yok çarpı hidrojen gazının kısmi basıncının Neyi gelecek katsayısı 3 olduğu için kübü şeklinde karşımıza gelecek ürün Tamam bölü giren gelecek hocam girenlerde kim var nh3 gazı var O zaman diyeceksin ki p diyorsun nh3 gazının kısmi basıncının ney olacak katsayısı 2 olduğu için kar şeklinde karşımıza gelecek Peki hocam KC kp eşitliği neydi aklına hemen Kim gelecek köpek kaçırtan gelsin kimle yazayım onu yeşille yazalım onun ad da hocam bak köpek eşittir kaçırtan KC üzeri RT üzeri Delta n ama Delta n' şurada bakalım mı Delta n Şimdi ürünlerdeki gaz mol sayısı 1 burada 3 burada Toplamda 4 mol gaz yok mu var Eksi girenlere baktığımızda girenlerde kaç mol gaz var 2 mol var O zaman bu işlemin sonucunda 2 olduğu için bunun katsayısına Kim geldi 2 şeklinde karşımıza geldi mevzu bu geldim diğerine hocam Burada da ne diyorum bu sistem için KC eşitliği yazmak istersem hocam KC eşittir dedim ürünlerin gaz ya da sıvıysa Bak şunu yazmam bunu yazarım Bunu yazım ürünlerde kim var karbondioksit var o zaman karbondioksitin derişimi geldi tamam Başka bir şey yok başka girenlerden bir şey yok Bitti o zaman KC eşit sadece karbondioksit şeklinde yazılacak bitti Peki Burası için kp yazmayı düşünsem Ne diyeceğim hemen geldim kp eş ürünlerde Kim vardı karbondioksit gazı vardı karbondioksitin kısmi basıncı başka gaz var mı yok Peki giren nerede gene gaz yok Bitti o zaman KC kp dediğimiz mevzu da bu peki geldim KC kp eşitliğine ne yapıyorum köpek kaçırtan yazıyorum hocam Köpek ne dedim kaçırtan R t'nin üzerine Delta n gelecek ama dur Delta n yazarken şurada bakıyorum ürünlerin gaz mol sayısi kaç 1 eksi girenler yok o zaman Delta üzerindeki sayının kaç olması lazım 1 şeklinde karşımıza gelmesi lazım bitti Peki geldim diğerine burada diyor ki Derişim cinsinden denge sabitini yaz bana KC dediğim şey eşittir ürünlerde kim var Kurşun iyonu var hocam iyon olduğu için yazarım pb 2 + parantezim içine aldım çarpı Başka kim var iyot var iyotu nasıl yazacağım hocam iyot eki parantezim içine aldım katsayısı 2 olduğu için bunun karesi geldi bölü giren ne katı katı ise yazılmaz bitti Anlaştık mı o halde KC eşit sadece ürünlerin çarpımı şekline geldi geldim k e şeyden bahsetme kp den Tüh buradaki rengi yanlış uygulamış bir tek burada düzeltiriz artık kp dediğimde hocam ürünlerde gaz var mı Yok girenlerde gaz var mı Yok o zaman kp eşitliği yazamazsın kp yazamadığım şeyde KC kp de yazamazsın Anlaştık mı Bak gaz yok ki hocam kimin basıncından bahsedeceğim sıvı katı yok Bunlar Anlaştık mı Bir tek gazlardan bahsetmek zorunda kalıyorum Peki geldim buraya hocam burada ne diyeceğim derişimler cinsinden denge sabitini yazm istersem yani KC eştir üründe kim var Gümüş hrat bak sıvıyı yazmam başka katıyı yazmam gitti hemen geldim o zaman Gümüş nitratı yazıyorum Gümüş nitratın iyon derişimi katsayısı 2 olduğu için 2 geldi bölü girenlerde kim var bu sefer hno3 var hno3 dediğimiz amcanın derişimi katsayısı kaç 2 olduğu için de karesi şeklinde getirmiş olacağım Burası derişimler cinsinden denge sabit oldu Peki hocam Burası için kp yazmak istersem hemen geldim hocam kpe kp için diyorum ki ürünlerde gaz var mı Yok e girenlerde gaz var mı e o da yok E kp dediğin bir şeyi yazamazsın KC kp onu da yazamazsın Anlaştık mı ikisinden de olmadığını söylüyorsun çünkü geldim diğerine bak burası için yazıyorum hocam ürünlerde sıvı var gitti girenler gaz fazına kullanırım Peki nasıl kullanacağım şimdi KC dediğim şey eşittir ürünlerde hocam bir dedim çünkü başka hiçbir şey yok yazamadım bölü giren var ama kim var Hidrojen gazı var bak H2 gazının derişiminin karesi geldi çarpı bir de ne gelecek oksijen gazı şeklinde karşımıza geldi mi bitti KC eşit değim bu peki KC kp Daha doğrusu kp yazabilir miyim gaz var hocam gazın bulunduğu her yerde yazabiliriz O halde Burası için de şöyle diyorum Diyorum ki kp eş kp = ürünlerde gaz yok 1 B P dedim h'nin kısmi basıncının karesi çar p dedim o2'nin kısmi basıncı işte burası da benim KB denklemi Peki son tarafa geldiğimde KC kp eşitliğine geldiğimde şunu diyorum basınç olan yerde KC kpi yazarım hemen geldim buraya köpek kaçırtan uygulayacağım hocam köpek kaçırtan KC x RT üzeri Delta E şimdi geldim Delta n Delta n içi ürünlerdeki gaz mol sayısı 0 gaz yok girenlerde 1 burada var 2 burada var eki kaç dedim 3 dedim o zaman bunun üzerindeki sayının kaç olması lazım -3 şeklinde karşımıza gelmesi lazım şimdi burada çok dikkat edin neden çünkü genelde bunu böyle bırakmayacaklar size Peki ne yaptıracaklar şurada yapayım nereye karışmasın gençler yaptığımız Olay şu denklemi Şimdi tekrar burada kuruyorum kpi ya da en üstte mi kurayım en üst kurayım karışmasın diye bak kp eş köpek kaçırtan ya KC RT üzeri del ya Bak 1 B RT üzer 3 şeklinde bırakabilirler Neden Çünkü -3 ya eki bunu aşağıya gönderebilir ya da bunu bu şekilde kullanmak yerine ne yapıyorlar biliyor musunuz gençler şunu karşıya atıyorlar E bunu karşıya atınca eşitlik kime dönüyor KC = kp x RT üzer 3 şekline geliyor mu geliyor şimdi her ikisi de yazılır ama bu neden önemli biliyor musunuz şimdi aklımızda kotlama kalıyor diyorsunuz ki köpek kaçırtan sana diyor ki bir soruda şu denklemi veriyor Aşağıda verilen KC kp eşitlikler nen hangisi hatalıdır diyor A seçeneği gidiyor Bunu koruyor aklına şu geliyor o köpek kaçıran hocam ters koymuşlar yanlış deme sakın niye bak Delta n eksili gelirse KC ve kp yer değiştiriyor Anlaştık mı Bak Delta n eksili gelirse KC ve kp yer değiştiriyor acayip düşürüyorlar buraya o yüzden dikkat edin mesela geldim bir diğerine gelemedim bir türlü Evet Niye gelmiyor çizimle yapamıyorum Mouse gitti gene gençler buradan Demek ki bu sene bir sorumuz var buradan bunu anlarız Yani dengeden bir soru geliyor oraya gidiyor ama aşağıya gelmiyor şöyle aşağıya çeksem Heh geldi Demek ki mevzu aşağı çekmekte Şimdi geldik son kısmımı Burada da Neyi söyleyecek bize KC eşitliğini yazdıracak hocam KC dediğim şey eşittir ürünlerde hocam İkisi de iyon ikisine yazmak zorundayım yani hın iyon derişimi çarpı bikarbonatın iyon derişimi katsayılar 1 olduğu için yazılmıyor bölü iki tarafta gaz olduğu için ikisine yazmak zorundayım bölü de ne yaptım karbondioksitin karbondioksitin derişimi çarpı Diğeri kim su h2n derişimi dedim bak suyu da gaz dediği için yazmak zorundayım yapacak bir şeyim yok Peki geld kp eşitliğine yani basınçlar türünden denge sabitine Şimdi burada da şöyle diyorum hocam kp eştir üründe gaz var mı yok girende Var mı var Bak iki tane var o zaman buna 1 B P kimi diyeyim karbondioksit xar ph2 u kullanayım mı kullandım gaz dediği için kullanmak zorundayım Peki geldim KC kp arasındaki ilişkiye hocam köpek kaçırtan uygulayacağım diyeceğim ki kp = KC x RT üzeri Delta n yalnız Delta n ne ürünlerdeki gaz mol sayısı hemen bakalım del Delta n ürünlerin gaz mol sayısı 0 eki girenlerde 1 burada 1 Burada 2 oldu mu o zaman -2 gelmesi lazım a hocam burası -2 kalıyorsa Biz direkt Man şunu da yazabilir miyiz şuraya yazayım KC ve kp yer değiştiriyor yani Burası KC = kp x RT üzeri 2 şeklinde de gelebilir kiminki Şuradaki amcayı buldum tamam iki türlü de gelebilir gençler bunlara hakim olduktan sonra dengeden Korkmana hiç gerek yok dengenin geriye kalan kısmı çok basit Çünkü unutma sadece derişimler cinsinden istiyorsa katılar ve sıvılara yer vermek yok basınçlar cinsinden istiyorsa katı sıvıya Zaten yer vermiyorsun Ama bu sefer suda çözülmüş lere de yer vermiyor sadece gaz olmak zorunda KC kp ilişkisinde de şuna dikkat ediyorsun Delta n eksili gelirse KC ve kpn yer değiştirdiğini unutma Yani yukarıya eksi koymayacaksın KC ve kp yer değiştiriyor buraya geçmeyelim Muhtemelen yoruldunuz Ben de yoruldum iyice mantığını öğrendik bir sonraki Eee dersimizde buranın örneklerinden gideceğiz zaten asıl öğrenme orada yaşayacağız soruları ne tarzda geliyor ne gibi sorular örnekler Getiriyorlar neler çıkmış onları göreceğiz o zaman bir sonraki dersimizde tekrardan görüşmek üzere hoşça kalın