samorząd terytorialny w polsce dzisiaj sobie powiemy o tym czym jest kto kogo wybiera w jaki sposób sprawuje władzę jaki zakres władzy samorządowe w naszym kraju ale najpierw musimy sobie przypomnieć czym w ogóle jest samorząd po co w ogóle jest samorząd w naszym kraju mamy władzę centralną która rządzi całym krajem z warszawy do władzy centralnej zaliczymy prezydenta naszego kraju sejm i senat czyli władzę ustawodawczą oczywiście rady ministrów to władza centralna czyli to co nieustannie obowiązuje wszystkich polaków na terenie całego naszego kraju natomiast niewygodnie jest w ten sposób rządzić w każdej sytuacji dlatego że mieszkańcy poszczególnych części polski nie mogliby mieć wpływu wielkiego na władzę centralną gdyby nie mogli decydować o pewnych sprawach dotyczących w ich dotyczących ludzi tam gdzie mieszkają w miejscu zamieszkania gdybyście mogli decydować samodzielnie albo w jakiś taki sposób bardzo uproszczony i dlatego mamy ideę samorządności czyli taką minę która mówi że część władzy centralnej powinna być przeniesiona na obszar już docelowy w naszego kraju czyli jak widzimy mamy matkę na przykład na obszarze województwa chodzi o to żeby ludzie mieszkający w danym regionie polski na przykład województwie albo w powietrze albo zmienia mogli mieć większy wpływ na to co się dzieje na ich terenie na terenie tym na którym oni na co dzień się poruszają się pracują ci się uczę gdzie mieszkają po prostu i dzięki temu właśnie że istnieje w samorządowa ludzie z danego regionu polski mogą sprawniej pewne rzeczy załatwić szybciej mogą też zdecydować o pewnych zmian w prawie które będą dotyczyły tylko ich miejsca zamieszkania po to stworzono ideę samorządu dlatego ta idea w naszym kraju również działa ale jak widzimy jest to samo to wynika że istnieją samorządy różnorakie ta idea o której wam powiedziałem przed chwilą to jest samorząd terytorialny czyli polega to na tym że władza jest przez nas dzielona pomiedzy centralna właśnie tą samą rządową czyli w danym obszarze polski mogą być nieco inne ustawienia prawne dotyczące na przykład opłaty jakieś albo ceny na przykład biletu parkingowego niż w innych częściach polski dlatego nazywa się ten samochód samorządem terytorialnym czyli on wynika z podziału naszego kraju na terytoria mniejsze na właśnie województwa na powietrzu i na gmin i tym samochodem będziemy się zajmować za chwilę natomiast oprócz obok tego samorządu terytorialnego istnieją jeszcze inne samorządy tak zwany samorząd specjalny który na przykład może być samorządem zawodowym czyli reprezentować grupy zawodowe czy przedstawicieli jakiegoś zawodu może być samorządy gospodarczy czyli ognisko w sobie ludzi związanych z działalnością gospodarczą jakąś do waszego życia na pewno kojarzycie coś takiego jak samorząd na przykład uczniowski czy też kolejny czyli jest to też rodzaj samorządu specjalnego czyli angażowało powiedzmy że odbywa się na imprezach na samorządy terytorialne czyli on nie jest związany z konkretnym terytorium polski tylko z jakimś konkretnym miejscem powiedzmy z grupą zawodową czyli z miejscem pracy a nie jest terytorium całe na przykład gminy czyli miejsce pracy dla ludzi danego zawodu albo właśnie z miejscem nauki uczniów pewnej szkoły czyli ten specjalny samorząd jest związany właśnie raczej z tą grupą osób które mają coś wspólnego ale niekoniecznie to musi dotyczyć mieszkańców danego regionu polski czyli na przykład województwa czy powiaty gminy no właśnie zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego wynikają z naszej konstytucji czyli z tego aktu najwyższego w naszym kraju prawnego no i tutaj widzimy że samorząd terytorialny to nic innego jak administracja publiczna stosowana przez wyodrębnione zrzeszenia osób wyposażonych w osobowość prawną czyli wynika z tego że samorządy posiadają osobowość prawną czyli to już nie jest na takiej zasadzie jak każdy pojedynczy obywatel to już nie jest osoba fizyczna tylko samorządy posiadają osobowość prawną i widzimy że artykuł 16 naszej konstrukcji stanowi właśnie na ten temat że ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziałów terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotowego rządową samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej występują w ramach ustaw przesuwającą w ramach ustawy istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność tutaj widzimy że samorządowcy mogą pewne rzeczy trzeba być we własnym imieniu z własną inicjatywę i ponoszą za to odpowiedzialny i oczywiście mamy kilka zasad dotyczących samorządności zasady ustrojowych po pierwsze zasada samorządności oznacza że ludzie z danego tak powiedziałem już obszaru polski mogą samodzielnie podejmować decyzje dotyczące ich problemów na przykład problemu związanego z tym że w jakimś miejscu na przykład na terenie gminy brakuje powiedzmy że szkół że brakuje na przykład dróg brakuje ścieżek rowerowych ponieważ to dotyczy tylko danego obszaru na przykład kilku wiosek z tą sprawą nie zwracają się bezpośrednio mieszkańcy do władzy centralnej czyli tej która jest usytuowana w stolicy naszej i której władza obejmuje cały obszar kraju tylko mogą się zwrócić z takimi problemami właśnie do władz samorządowych jak sama nazwa wskazuje jest samo rząd dość tak czyli sami mieszkańcy danego obszaru polski próbują rządzić czyli próbują tutaj rozwiązywać między innymi właśnie własne problemy które dotykają szczególnie ich czyli w miejscu zamieszkania te problemy zniknęły a nie dotyczą jakiegoś są jakieś dziwne ogólnopolskie tylko dotyczą właśnie spraw związanych z tym konkretnym miejscu zamieszkania no i tutaj widzimy że czytając dalej widzimy że ta zasada samorządności wyraża się właśnie w tym że samorząd terytorialny istnieje druga zasada decentralizacja jest to państwo centralizacji tak mamy tutaj przedrostek d decentralizacja polega na tym że państwo właśnie decyduje o wszystkich sprawach jednakowo wydając rozporządzenia czy tworząc ustawy dotyczącej całego kraju wszystkich mieszkańców od razu tylko że niektóre sprawy związane z urządzeniem naszym krajem są przekazane przez władze centralne właśnie na terytorium województwa powiatu czyli miny i na tym o tym mówi zasada decentralizacji że nie jest cała uwaga skupiona w jednym miejscu w stolicy całej władzy tutaj nie posiada i nie stara się wprowadzić w życie jeden tylko urzędnik na przykład prezydent czy planujesz takich miejscach tylko że dzielić się tą łaską swoją właśnie z samorządami przekazującym część swoich uprawnień no może nie swoich uprawnień przekazując część uprawnień jeśli chodzi o jedzenie oraz oczywiście też dając wyznacza jakieś zadania do zrealizowania w tym jednostką samorządu terytorialnego czyli tak jak tutaj widzimy decentralizacja właśnie polega na tym że ta władza jest rozproszona nie jest skupione w jednym miejscu tylko dzieli się władzą władza centralna właśnie czy to ogólnopolska z przedstawić z przedstawicielami mieszkańców gmin powiatów bądź województwo trzecia zasada zasada pomocniczości nazywany inaczej subsydia równości zasada subtelnością pomocniczości to jest zasada którą już się być może te liście na przykład omawiając prawo unii europejskiej zagadnienia właśnie tutaj jeżeli chodzi o unię europejską na czym polega ta zasada ona polega na tym że państwo jako władza państwowa nie ingeruje w pracy samorządów ich problemy w ich tutaj niecodzienne tylko wtedy ingeruje jeżeli samorządy same są w stanie poradzić sobie z tym problemem czyli zasada została wprowadzona prawdopodobnie po to żeby uniknąć się takiego obrazu że państwo niby dzieli się władzą z innymi regionami kraju ale ale jednak ciągle utrzymuje prywatnej władzy i może tak naprawdę realizować w terenie swoją politykę w całości otóż nie pomocniczości mówi że szanowni państwo się wtrąca w sprawy samorządowców mówiąc bardzo prosto tylko wtedy kiedy samorządowcy nie są w stanie samodzielnie uporać się z jakimś problemem z jakimś zakończyć sprawę która się tym zajmuje bardzo mieszkańców danej społeczności lokalnej dobrze jeżeli chodzi o zasady funkcjonowania organizacji tego samorządu to mamy tutaj w naszym kraju to jest stopniowe podział mamy tutaj jednostki samorządu terytorialnego już wiemy że mają osobowość prawną to już mówiliśmy wcześniej samorządy w polsce nie są zorganizowane sposób hierarchiczny czyli tutaj mamy napisane że samorząd wykonuje wszystkie zadania nie zastrzeżone w niej w ustawie dla innych władz publicznych i rząd nie ingeruje w działaniach samorządu ale sprawuje nad tym samochodem nadzór czyli tak jak powiedzieliśmy samorządowcy mogą samodzielnie podejmować decyzje natomiast w sytuacjach kryzysowych państwo może zainteresować jeżeli jakaś sytuacja przerasta możliwości samorządowców i też państwo nadzoruje na przykład wydawanie pieniędzy przez samorządowców przestrzeganie prawa przez władze samorządowe czy to jak widzimy jednostki samorządu terytorialnego realizują wszystkie zadania na podstawie odpowiednich przepisów oczywiście dzięki temu że otrzymają pieniądze z budżetu państwowego no i dzięki temu że mają do tego przeznaczone odpowiednie organy władzy samorządowej mówiliśmy o decentralizacji tutaj jest taki rysunek w zasadzie dwa rysunki które bardzo dobrze tłumaczą jaka jest różnica pomiędzy centralizacją i decentralizacją po lewej stronie widzimy centralizacji czyli główny srodek władzy którym jest ta środkowa duża kropka przekazuje część swoich kompetencji właśnie w teren czyli przekazuje część władze samorządowe chcą trochę to możecie kojarzyć z agar.io na przykład a prawy przedsionek centralizacja pokazuje że 100% władzy tak naprawdę jest skupiony skupia się właśnie w jednym miejscu ta duża kropka tym razem użyjemy tego koloru no i taka sytuacja jest wówczas kiedy o wszystkim decyduje 1 organy władzy nie dzieli się władzą z przedstawicielami powiedzmy że jakiś władze samorządowe właśnie terenowej w naszym kraju no właśnie ten podział terenowy również kształtował różnych latach jak widzicie na tej mapie widać że podziałem na województwa przede wszystkim tam widzimy jeszcze podziału na mniejsze jednostki tyle terytorialne ale nas interesują nas w tej chwili akurat województwach czyli każdy jeden kolor to jest jedna województwo i tutaj widzimy że do roku 1985 mieliśmy poziom właśnie w ten sposób wyglądający czyli tych województw mamy kilkanaście przy okazji warto zerknąć z kimś nadawaliśmy wówczas po stronie zachodniej mamy energię czyli niemiecka republika demokratyczną czyli ta wschodnia część niemiec pozostające w bloku wschodnim oczywiście również na południu czechosłowacja i odchodzą ograniczyliśmy ze związkiem radzieckim tylko trzy państwa wówczas z nami ograniczyły ale my się koncentrujemy się na podziale administracyjnym więc zobaczmy co się zmieniło w roku 75 20 wieku wtedy u władzy bo edward gierek no i stwierdziłam że należy zwiększyć liczbę województw tak jak widzimy tutaj po lewej stronie nagle wojewódzki kilkunastu zrobiło się 49 czyli ogromny przyrost prawdopodobnie gierek chciał w ten sposób obsadzić stanowiska mi różnych ludzi z partii którzy zabrali mu w jego karierze politycznej dzięki temu że stworzono tak wiele województw w wielu urzędach prawda do obsadzenia również urzędów i wody więc w ten oto sposób więcej ludzi mogło realizować swoje ambicje polityczna zasiadają w fotelu właśnie wody a rezygnując na przykład kariery w warszawie tak władzy centralnej taki podział jaki nam zbudować barierę 49 województwa przetrwać w naszym kraju do roku 1958 też warto zwrócić uwagę że płaszczyzna wówczas była całkiem spory województwa w jednym z większych co się właśnie w roku 98 miało zmienić w 98 roku zdecydowano o reformie samorządowe i tak jak tutaj mamy napisane ta reforma przeszła w życie od pierwszego stycznia roku 1999 i wprowadziła podział naszego kraju terytorialny w taki sposób jak widzimy to na mapie po prawej stronie czy tutaj widzimy województwo opolskie już jest o wiele mniejsze i mniejsze województwa aktualnie w województwie 49 zrobiło się 16 no i tutaj trzeba tą mapę sobie bardzo dobrze zapamiętać dlatego że do matury na pewno potrzebna będzie nam wiedza w którym miejscu położone jest które województwo oraz które województwo z którym województwem graniczy oraz z którym państwem graniczy dane województwo czy tutaj na wszystko było tych krajów oczywiście więcej w tej chwili z graniczymy na zachodzie oczywiście mamy elementy niemiecka republika federalną czy inaczej republiki federalnej niemiec telefon na południu mamy czechy i słowację na południowym wschodzie granicy z ukrainą na wschodzie z białorusią na północnym wschodzie z litwą i jeszcze mamy też na północy granicę z rosją czyli tutaj warto o tym pamiętać 16 województwo płaszczyzna miała być zlikwidowana jako województwo ale wybuchł protest pod hasłem broni swego polskiego i to proszę województwo opolskie przetrwało jak długo to się okaże na razie jeszcze nie istnieje natomiast nie jest powiedziane że za jakiś czas nie nastąpi kolejna reforma terytorialna samorządowe w naszym kraju i wtedy być może się okaże że nasze w stanie podzielone pomiędzy województwo śląskie a dolnośląskiego tak początkowo zakładano że mniej więcej w tym miejscu nie ma przebiegać podział granica województw no ale stało się inaczej jak też w będzie koło zębate nawyku zapraszam obok stoi pomnik upamiętniający właśnie walka o ocalenie województwa małopolskiego przed filmowaniem to jest taki pan który wygląda jak armata zrobiona z wieży piastowskiej którą pewnie większość polaków kojarzy z festiwalu w opolu piosenki polskiej w opolu mamy taki podział 16 województw od roku 1999 roku w jaki sposób teraz ta woda funkcjonuje na obszarze samorządów i tutaj mamy taki stan w którym możemy się przyjrzeć tak pobieżnie na początku jak wygląda podział władzy patrzymy od dołu widzimy że mamy podział na takie trzy powiedzmy że jednostki terytorialne najmniejszą jednostką centralną jest mi na nieco wyżej jest powiat wyżej w sensie w większym obszarem natomiast powiaty staraj się na województwa no i tutaj widzimy że w polsce mamy dwa tysiące czterysta osiemdziesiąt sześć godzin 314 powiatów i jeszcze do tego dochodzą miast na prawach powiatu o tym powiemy później i 16 województw czyli tak to wygląda jak oni to robią tego od razu możesz sobie zobaczyć kto wybiera poszczególne władze jak one funkcjonują więc widzimy że władze samorządowe dzieli się na powiedzmy że takie dwie części pierwszym obszarem pierwszym rodzajem władza jest władza ustawodawcza albo ustawodawczą kontrolna to tak jak omawialiśmy w organy władzy centralnej czyli na przykład parlament np w parlamencie a potem mamy sejm i senat i to jest władza ustawodawcza dlaczego bo tam się tworzy w parlamencie tworzy się ustawy natomiast na obszarze samorządu terytorialnego czy na przykład na obszarze gminy nie tworzy się ustaw bo ustawa obejmuje z moim zakresem cały kraj już wiemy że samorząd terytorialny obejmuje tutaj tylko jakiś obszar fragment kraju prawda więc tutaj nie może być mowy o tym że glina powiat województwo że tam jest tworzona ustawa obszarze nie dlatego że jest to że mamy tutaj właśnie organu ustawodawczego kontrolne bo tworzy się uchwały na terenie na przykład gminy czyli uchwała w tym przypadku to będzie jakiś dokument akt prawny który obowiązuje na jakimś obszarze czyli na przykład tylko na obszarze gminy obowiązuje uchwała czyli na to pole sobie zachodu jakąś uchwałę to znaczy że to chyba będzie prawomocna tylko na tym obszarze właśnie mi no polej natomiast na obszarze gminy kierowca już może być zupełnie znaleźć jakieś duchowe i zupełnie inne zasady związku z tym funkcjonowania ludzi czy na przykład nie wiem o jakiś opłat i tak dalej czyli mamy organy uchwała kontrolne na terenie samorządu terytorialnego no i mamy też organy wykonawczej tutaj akurat nazewnictwo jest identyczne jak w przypadku władze centralne bo w przypadku władzy dalej mamy też organy władzy wykonawczej czy to jest naszym kraju prezydent i rada ministrów trójpodział władzy prawda władza ustawodawcza wykonawczej sądowniczej natomiast ten podział władzy jak widzicie nie działa tak dokładnie w takim samym z nazewnictwem na obszarze samorządu terytorialnego bo tutaj mamy uchwała dawcą organów władzy i wykonawczą władza taki organy władzy wykonawczej czyli tutaj nieco inaczej to się prezentuje no władza sądownicza jest jednolita na terenie całego kraju więc tutaj nie możemy użyć władzy sądowniczej terytorialnej no bo nie jest w polsce tak jak w usa że na terenie każdego stanu może być nieco inny system prawny że na przykład w jednym stanie amerykańskim jest dozwolona jest dozwolone wykonywanie kary śmierci i mnie w polsce taka sytuacja jest w tej chwili niemożliwe dlatego nie będziemy się w ogóle przejmować władzę sądowniczą ponieważ na terenie całej polski jest jednolity system władzy sądowniczej dlatego skupiamy się na organach wykonawczych i na organach ustawodawczych na poziomie gminę kolor fioletowy zaznaczone z poziomu gminy widzimy że mamy och chłopcze kontrolę organ o nazwie rady gminy i rada jak widzimy jest wybrana przez elektorat przeszli przez nas czyli przez nas czyli mieszkańców danej gminy my zbieramy ich wyborach samorządowych natomiast organ wykonawczy mnie nie jest albo void albo burmistrz albo prezent od czego zależy to się jeszcze w dalszej części naszego spotkania wyjaśnić jeżeli chodzi o powiat na poziomie powiatu mamy również organy władzy ustawodawczej kontrolnej czyli tym kanałem jest rada powiatu która jest również wybiera na wyborach samorządowych przez elektorat czyli przez mieszkańców powiatu natomiast już mieszkańcy powiatu nie mają wpływu bezpośredniego na to kto będzie członkiem zarządu powiatu bo jak widzimy zarząd powiatu wybierany jest przez rady powiatu czyli mieszkańcy powiatu wybierają członków rady powiatu i już członkowie rady powiatu między sobą decydują kto będzie stanowił zarząd powiatu no i tutaj widzimy że tworzę to samorząd powiatowy no inaczej tylko zarządu powiatu stoi starosta czyli mieszkańcy powiatu nie mają wpływu na to kto jest starostą bezpośrednio nie mają mają tylko pośrednio czyli wybierają członków rady powiatu a to później wybieram rząd ze starostą na czele podobnie się ma sprawa jeżeli chodzi o ten najwyższy poziom czyli poziom województwa tutaj widzimy że organem naucza kontrolnym na poziomie województwa jest sejmik wojewódzki czyli mamy już odstępstwo od tego nazewnictwo w gminie była odpowiedź była również natomiast na poziomie województwa jest sejmik wojewódzki wybierany przez elektorat czyli przez mieszkańców województwa również podczas wyborów samorządowych natomiast władzę wykonawczą na terenie na obszarze województwa stanowi zarząd województwa i podobnie jak to było w przypadku powiatu zarząd województwa jest wybierany przez sejmik wojewódzki na jego czele na czas a zarządu województwa mamy marszałka i to jest bardzo ważne proszę sobie zapamiętać że na czele zarządu województwa marszałek a nie woda woda jest organy władzy podporządkowany władzy centralnej mianuję wojewodę prezesa rady ministrów i dlatego właśnie polega więc trudno mówić o tym że wojewoda miałby tutaj być członkiem samorządu terytorialnego no bo jest tak powiedziałem tutaj z nominacji władzy centralnej dlatego pamiętajcie na czele województwa jeżeli chodzi o organ wykonawczy jest zarząd województwa a przewodzi zarządowi marszałek województwa tak marszałek województwa no dobrze zobaczmy jak to wygląda w praktyce jeżeli chodzi o ten podział tutaj widzimy mapę polski z podziałem na województwa tutaj jedna województwach sobie przybliżymy to jest województwo małopolskie no to widzimy że każde województwo podzielona jest na powiaty tutaj widzimy poszczególne powiaty a teraz sobie przybliżymy jeden powiat jeden powiat no i tutaj widzimy że pojawia to z kolei składającą się z kilku albo kilkunastu minut prawda czyli tak wygląda ten podział terytorialny polski jeżeli chodzi o samorząd terytorialny tak województwo składa się z kilku powiatów powiat składa się z kolei z kilku min korzystając z okazji że mamy tutaj to ma przed oczami zwracam waszą uwagę na to że poszczególne województwa mają tak zwane stolice czyli takie miasta która sąsiedzi do tych właśnie najważniejszych władz samorządowych na obszarze województwa ale jest tutaj pewna trudność ponieważ jak widać większość województwa tylko jedno miasto takie gówna która jest siedzibą władze samorządu terytorialnego na poziomie wojewódzkim tutaj wyjątek stanowią 2 województwo lubuskie i kujawsko-pomorskie województwie lubuskim są dwa miasta które możemy uznawać za siedziby władz wojewódzkich dlatego że oba te miasta było na tyle duża są na tyle duże że trudno było tutaj rozstrzygnąć to jest mała wieś premium podobnie w kujawsko-pomorskim to jest bydgoszcz toruń więc no zobaczmy w takim razie jak rozwiązano w województwie lubuskim siedzibą wojewody czyli powiedzmy że tej władzy centralnej jest gorzów wielkopolski wielkopolskiego chociaż jest w województwie lubuskim wielkopolskim natomiast na obszarze zielonej góry mieści się siedziba sejmiku wojewódzkiego podobnie sprawa rozstrzygnięte w języku polskim w bydgoszczy jest siedziba wojewody a w toruniu chcieli basenik wojewódzkiego okej dina nina witam najmniejsza najbardziej podstawowa jednostka podziału terytorialnego w naszym kraju widzimy mapę która przedstawia gminy w naszym kraju no i tutaj jeżeli chodzi o ile pamiętam mamy dwa tysiące czterysta siedemdziesiąt osiem i warto pamiętać że na terenie gminy może działać coś co pomaga w zarządzaniu czyli strzelectwo jeżeli to jest na przykład z nazwiska oraz dzielnice jeżeli to jest gmina na obszarze miasta pamiętajcie że społeczeństwo nie jest odrębną jednostką podziału terytorialnego gmina jest najmniejszą nie ma niczego mniejszego od gminy jeżeli chodzi o jednostki podział terytorialny w naszym kraju to jest jak widzicie jest jednostką pomocniczą dla gminy podobnie jak dzielnica miasta no i tutaj mamy przywołany odpowiednie artykuł konstytucji naszej 164 stanowi podstawową jednostką samorządu terytorialnego w naszym kraju jest właśnie gmina no i tutaj ponownie ponownie zwracam uwagę że gmina posiada osobowość prawną takie pytanie też się może się pojawić w którymś momencie na którym znajdziecie w waszym życiu więc pamiętajmy o tym że osobowości prawnej no i potwierdzenie idei samorządności jest gmina jest niezależna od administracji rządowej już wiemy że władza w gminie sprawują organy władzy ustawodawczej czy inaczej można powiedzieć że organ właśnie stanowiący prawo już wiem że to organem jest rada gminy natomiast powiedziałem że wcześniej powiedziałem że organ wykonawczy może być albo wójta burmistrza lub prezydenta miasta nasz powiedziałem że może być właśnie tutaj można sytuacja od razu od czego zależy kto kiedy jest więc kiedy jest burmistrza kiedy prezydent miasta jest na czele organów wykonawczego zmienia otóż jak widać z tego schematu w nic nie jest organ wykonawczy gminy na obszarze gminy miejskiej czyli jeżeli sto procent terytorium inny stanowią się to wtedy wybiera się wójta po to żeby był tutaj ten tą władzę wykonawczą jeżeli nie jest miejska czyli jeżeli na terenie gminy przeważa obszar miasta to wówczas ten organ wykonawczy w mieście jest burmistrz czy nie ma wtedy wójta w takich nie tylko jest burmistrz natomiast jeżeli miasto liczy sobie więcej niż 100 tysięcy mieszkańców to wówczas mamy prezydenta miasta jako organ wykonawczy czy nie ma burmistrza wtedy tylko jest wybrany prezydent miasta no i na w terenie potrzebne jedno takie miasto mamy to jest to pole i tam właśnie jest prezydent pani burmistrz wójt więc tutaj taka zasada jest jeżeli chodzi o bombsite b władzy wykonawczej na obszarze gminy tak czyli jeszcze raz powtórzmy organach ustawodawczych władza inaczej stanowi stanowiącą władza ustawodawcza ustanawia metra tak miny tam się stanowi prawo natomiast cóż to prawda musisz wykonać wprowadzić w życie w nie jest w niebieskiej wójt gminy miejskiej burmistrz i w gminie miejskiej ale w taki że liczba mieszkańców w mieście jest większa niż 100 tysięcy to mamy wtedy prezydenta miasta jak organ wykonawczy rada gminy tak jak powiedzieliśmy zajmuję się uchwałami tworzeniem prawa tego lokalnego oprócz tego podobnie jak to się w przypadku władzy ustawodawczej centralnej również rady gminy pełni funkcję kontrolne czyli na przykład kontroluje budżet wydatki gminy przychody gminy kontroluje decyzje podejmowane przez innych użytkowników i tutaj widzimy że rady gminy wybierają mieszkańcy gminy w wyborach bezpośrednich na okres 5 lat i mamy tutaj członków tej rady gminy od 15 do 25 w zależności od tego jak wielu mieszkańców znajduje się na obszarze danej gminy tutaj mam pogrubione te informacje dlatego że to jest zmiana wcześniej czyli w jeszcze w zeszłym roku do zeszłego roku obowiązywały inne zasady mieliśmy pewną zmianę była krótka relacja między innymi ale od tej od tej pory od ostatnich wyborów które były mamy już właśnie takie zasady dodatkowo jeszcze mam jedną informację że w gminach do 20 tys mieszkańców jest zbierana jednomandatowych okręgach wyborczych hdmi natomiast w pozostałych gminach czyli większych sesję ordynację proporcjonalną tak warto sobie przypomnieć jednomandatowych okręgów wyborczych w każdym okręgu jest ten mandat do zgarnięcia do zdobycia natomiast wakacje proporcjonalna tym mówi nam że w jednym okręgu możemy wybrać możemy tutaj powiedzmy że odwiedzić kilka mandatami dana próbowanie polityczne czy kilka osób może być zwolniony z jednego kręgu wyborczych wyborczego to do tej rady gminy na czele rady gminy stoi przewodniczący którego używamy sobie wybierają spośród siebie w następnych wyborów no i uprawnieniami admina będziemy sobie jeszcze analizować ale takie najważniejsze to na przykład właśnie uchwalania budżetu gminy czy kontrolowanie wójta czy burmistrza [Muzyka] zależności od tego czy to jest nazwiska czy miejska więc mi na codzień zajmuję się właśnie tworzenie tego lokalnego prawa rozwiązywania problemów mieszkańców dyskutowania głosowanie nad rozwiązaniami które zadowoliły tutaj mieszkańców danej gminy oraz kontrolowania jeżeli chodzi o organ wykonawczy to już wiemy że to może być burmistrz albo prezydent no i tutaj widzimy że w sprawuje władzę wykonawczą podmiejskich powiedzieliśmy burmistrz gminach wiejskich i miejsko-wiejskich a prezydent w gminach w miastach miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców co to są za rodzaje gminy dzielimy właśnie nam bebiko 2 jakie są takie wszystkie cały obszar gminy to jest obszar miejski może być też gmina miejska wiejska i to jest taka gdzie w jej skład wchodzi jakieś miasteczko i na przykład 2 3 wioski przylegające do tego miasteczka no i mogą być miejskie czyli takie które mają 100 procent terytorium na obszarze miasta jak widzimy wójt burmistrz albo prezydent wybierany jest wyborach powszechnych no i tutaj wykonuje swoje zadanie z pomocą urzędu gminy czyli ma tutaj jeszcze grupą urzędników którzy pomagają na co dzień sprawować władzę ale oczywiście wójta burmistrza lub prezydenta miasta reprezentuję na zewnątrz to jest trochę inny wykonuje uchwały rady gminy przygotowuje projekty tych uv oprócz tego zarządzał majątkiem realizuje budżet oczywiście je ma przeznaczone pieniądze na poszczególne cele na przykład na edukację na przykład na infrastrukturę jakąś komunikacyjną na przykład na takie szkolenia na przykład na pomoc finansową mieszkańcom potrzebującym tej pory w tej pomocy oczywiście dzięki temu że może ten budżet chce zrealizować może poprosić o to żeby rada przelała pieniądze z jednego obszaru na przykład pomocy innym ludziom na przykład na budowę dróg ok więc tutaj jest ładne w tym zakresie właśnie wójta burmistrza albo prezydent gmina wykonuje kilka razy czy inaczej wykonuje różne zadania te zadania które wykonuje gmina dzielimy na zadania własne zlecone i powierzone im zadania własne to są takie które gmina sama sobie narzuca czyli ale wynikają z potrzeb mieszkańców danej danej gminy właśnie do tego miejsca czyli na przykład załóżmy że gmina potrzebujesz budować nowy aquapark mieszkańcy tego chcą więc zwracają się do swoich rannych z takim oto żądaniem czy prośbą o i gmina wykonuje lub nie tą prośbę czy to żądanie i tego typu rzeczy to są właśnie te zadania własne czyli one wynikające z potrzeb danych mieszkańców drugim rodzajem zadaniach wygląda jak mina są zadania zlecone czyli one wynikają z funkcjonowania całego państwa czyli państwo poprzez swoje urzędników państwowych zdrajcami nie wykonywanie określonych czynności na przykład państwo oczekuje że gmina zorganizuje wybory na przykład samorządowe ale nie tylko też wybory parlamentarne państwo oczekuje że kofeina będzie prowadziła fakty [Muzyka] księgi tutaj i wszystkie dokumenty zbierała jeżeli chodzi o urząd stanu cywilnego czyli tutaj prowadzenie aktywnego stanu to jest w urzędzie stanu cywilnego wydawałoby się w osobistych również będzie zadaniem zleconym przez przez właśnie władzę centralną tak samo jak na przykład obowiązek meldunkowym wy to są wszystkie zadania zlecone czyli takie które państwo przez urzędników przenosi na godzinę i na musi te zadania wykonywać mamy przykład dowód osobisty dosyć słynnej osoby w naszym kraju inne rzeczy pamiętamy że właśnie wydawaniu dowodu osobistego to jest zadanie zlecone gminę nie powiatu nie województwa tylko właśnie zmienia i zadań to są zadania powierzone mi na te badania wykonuje po uwzględnieniu z innymi jednostkami samorządowymi czyli na przykład po zwolnieniu z powiatem albo z województwem albo z nowiną może tutaj takie zadania też przyjąć do realizacji ciekawostka ponieważ nie nadaje do wody osobista to jest jak się przeżycia taki no wydawałoby się że linia taki znak graficzne ale jeżeli się dobrze przypatrzymy to zobaczymy że to nie jest tak naprawdę linia tylko tylko napis który jest bardzo trudną sztuką wykonane rzeczpospolita polska dowód osobisty tak ten napis wygląda dobrze tutaj mamy taką mamy taki schemat pokazuje nam więcej zadań które wykonuję gmina mówiliśmy na rozwiązaniach stosowanych że to są wasze osobiste wprowadzenie do urzędu stanu cywilnego właśnie rejestrowanie narodzin klubów czy zgonów ale mamy tutaj też przykłady zadanie własnych które warto też znać na przykład utrzymanie dróg placów ulic utrzymywanie drożności sieci wodociągowej kanalizacyjnej zapatrywanie naszych domów i innych budynków energię elektryczną cieplną w w gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz gaz kolejna rzeczy które wykonuje gmina tego zadania własne to na przykład zagospodarowania przestrzennego planuje gmina czyli które obszary dna przeznaczyć na przykład na zabudowę nie wiem domków jednorodzinnych a które na zabudowę związane z rozwojem przemysłu czyli budować zakłady a gdzie osiedla mieszkaniowe i na przykład jeszcze mamy takie zadania właśnie prowadzenie szkół podstawowych gimnazjów przedszkoli pomocy socjalnej dla mieszkańców czyli wypłacanie różnych dopłat osobom potrzebującym wsparcie finansowe dla nich i prowadzenie jakichkolwiek środków kultury i sportu tutaj warto zachować żeby naprowadzić szkoły podstawowe do tego roku jeszcze gimnazja natomiast na czubku i przedszkola żłobka lub przedszkola natomiast nie prowadzi jak widzicie wina szkół średnich to już będzie zadanie dla zdrowia to prawda czyli tutaj widzimy że to najbardziej takie przyjemne sprawę związaną właśnie zadaniami powierzone nigdy nie zostawiamy gmina idziemy nieco wyżej do obszaru większego i jest to powiat i widzimy tutaj na mapę która pokazuje powrotem w naszym kraju 314 powiatów plus 65 miast na prawach powiatu to za chwilę z tego że nawiążemy powiedz jak widzimy jest to jednostka podziału terytorialnego która składa się z kilku godzin no i tutaj widzimy że mamy wtedy do czynienia z powiatem ziemskim natomiast może to też być terenie miasta czyli może być powiat tylko na obszarze miasta i wtedy mówimy o tym względem powiecie brodnickim powiat klocki no dobrze i tutaj widzimy że mamy 66 miast na prawach powiatu czy to są te dwa światy właśnie greckie czyli miast na prawach powiatu są najczęściej miasta które były wcześniej stolicą województwa tych dwóch 49 wtedy przed reformą to są dzisiaj najczęściej miasta to są nasze powiaty greckie państwa-miasta powyżej 100 tysięcy mieszkańców miasta są podmiotami ludzkimi i widzimy tutaj że tak powiem to są lata i zarząd powiatu zaraz sobie pójdzie omówimy i radę i zarząd no i znowu przypominał pojazd posiada osobowość prawną podobnie jak gmina posiada własne mnie związku z tym też budżet własne no a samodzielność podlega ochronie sądowej samodzielność bo ja to [Muzyka] podobnie jak to było w gminie w powiecie mamy organy władzy ustawodawczej lub telefon zawsze kontrolnej którym jest rada powiatu oraz mamy organ władzy wykonawczej którym jest zarząd powiat zobaczmy najpierw na rady powiatu czyli organy władzy ustawodawczej rada powiatu jak widzimy jest organem stanowiącym czyli stanowi prawdopodobnie to było zabawne miny i kontrolę nad ranem znowu analogicznie do rady gminy wybierany jest wygrana strata podobnie jak to miało miejsce w drabiny rada powiatu również na 5 letnia kadencja jest zbierana z składzie rady powiatu mamy od 1529 radnych no i znowu zależy tylko od ilości mieszkańców którzy zamieszkują obszar powiatu na czele stoi przewodniczący i tutaj jest różnica już pierwsza to mówiłem wcześniej że jest nieco inna są uprawnienia dotyczące powiatów i gmin przewodniczący wybieraj spośród członków czyli w niej również sobie radę z tym akurat tak samo ale uprawnienia są nieco nieco nieco innego zobaczmy uprawnienia rady powiatu to wybieram gotowania zarządu powiatu ginie no to wybiera zarządu przez mieszkańców gminy i pamiętamy mam na myśli tutaj prezydenta wujka albo burmistrza natomiast tutaj ta różnica którą przed chwilą mówiłem to jest właśnie różnica jest to że tutaj już to rada powiatu wybiera władzę wykonawczą czyli zarząd powiatu oprócz tego powiatu uchwałę budżet podatki stara na terenie powiatu funkcjonujące no i tutaj ma inne zdanie już nie zapomnisz niż właśnie rada gminy bo tutaj mamy na przykład programy walki z bezrobociem czy zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców powiatu no i tutaj widzimy że jeżeli istnieje pewien grecki czyli miasto powyżej 100 tysięcy mieszkańców to wówczas nie mamy do czynienia z istnieniem rady powiatu tylko z radą miasta i tak na przykład w opolu jest że damy radę miasta opole a nie rady powiatu to jest właśnie wynik tego że no funkcjonuje tutaj powiat ostrowski zarząd powiatu czyli władza wykonawcza to organ stworzony od trzech do pięciu osób no i wybierani są też powiedziałem przez rady powiatu starosta przewodzi temu zarządowi no i może przygotowywać projekty uv może potem musi realizować te projekty uchwały która rada powiatu przegłosuje oprócz tego gospodaruje nie powiatu wykonuje budżet czyli bardzo podobne uprawnienia jak miał burmistrza lub prezydenta miasta tylko na poziomie powiatu tutaj widzimy starosta cię kieruje z prawami i rządzącymi reprezentuje powietrza podobnie jak to działa na poziomie gminy oprócz tego jest grzesznikiem powiatowych służby straży różnorakich powiatowych powołuje kierowników i sprawuje nad nimi kontrolę a tutaj widzimy że w powiecie brodnickim na organach wykonawczym jest prezydent tak albo burmistrz no bo jest akurat prezent tutaj mamy taką taki schemat wykres który pokazuje takie przykładowe wydatki przykładowo notatki miastach na prawach powiatu to jest tylko po to by pokazać żebyście mieli takie ogólne wyobrażenie na co idą pieniądze na to są wydawane pieniądze w powiecie i tutaj nie jest tajemnicą że największą część tych pieniędzy pochłania utrzymanie oświaty czyli właśnie szkół i przedszkoli to pochłania najwięcej pieniędzy oprócz tego jak widzimy pomoc społeczna pochłania dosyć sporo sporą część budżetu no i te które widzimy transport łączność utrzymanie administracji publicznej można też zobaczyć razu się wydaje na ochronę zdrowia na obszarze powiatu ile się wydaje na bezpieczeństwo publiczne więc myślę że bez komentarza podstawie sami sobie ocenicie czy takie proporcje w wydawaniu pieniędzy są w porządku czy może wypadało by coś zmienić jeżeli chcesz by się zmienić to trzeba pójść na wybory a wcześniej zapoznać się dokładnie z programem wyborczym poszczególnych komitetów wyborczych do czego zachęcam oczywiście no i zostaje nam województwo do mówienia jeszcze województwo czy to największa jeżeli chodzi o obszar największa jednostka podziału terytorialnego składa się oczywiście z powiatów i tutaj widzimy że na terenie województwa działają zarówno organy władzy samorządowej czyli właśnie te które będziemy za chwilę rozmawiać oraz administracji państwowej czyli wojewoda tak to jest organy władzy państwowej czyli władza centralna nawet jeżeli chodzi o województwa i 16 oczywiście w tej chwili mamy tutaj dwa organy władzy samorządowej organ odwoławczy czy i sejmik województwa oraz organ wykonawczy czyli zarząd województwa tak sejmik wojewódzki który tworzy uchwały tworzy prawo i zarząd który wykonuje prawo wprowadzając życia organ wykonawczy inaczej zarządu przypominam mamy marszałka województwa ale zacznijmy od sejmiku województwa czy już nie rada tylko właśnie semik jest to organ odwoławczy kontrolne czyli tak samo jak to było w przypadku rady powiatu rady gminy widzimy że w jego skład wchodzą radnych wybrani wyborach powszechnych z powszechnych również na 5 letnia kadencja tutaj jest sytuacja identyczna jak najniższych szczeblach liczba jest podobnie jak to było wcześniej omawiane różna w zależności od ilości mieszkańców ale nie mniejszej niż 30 to tych trzech członków także mamy tutaj taką zasadę na czele stoi przewodniczący sejmiku wybieraj spośród jego członków lub do uporania się z niego należy tak jak to można się było spodziewać prawda poprzez analogie ufanie budżetów a nie pod mów na terenie województwa funkcjonujących powoływania odwoływania zarządu województwa marszałka województwa i decydowali o sprawach majątkowe czyli znowu budżet nam się kłania władza wykonawcza w województwie jeżeli chodzi o samą władzę to mamy zarząd województwa złożony z pięciu osób wybieranych przez sejmik województwa jest to oczywiście władza wykonawcza przewodzi temu zarządowi marszałek no i wykonuje uchwały sejmiku realizując budżet gospodaruje nie województwa przygotowuje plan rozwoju województwa czyli bardzo analogicznie uprawnienia jeżeli chodzi o marszałka porównując go do jego odpowiedników na mniejszym obszarze samorządu terytorialnego i tutaj jeszcze widzimy że kieruję bieżącymi sprawami województwa pracami zarządu i tak samo jak to było w przypadku chociażby burmistrza czy starosty reprezentuje województwo na zewnątrz jeżeli wam się wydaje że takie aparaty o to żeby chodzić na wybory jeżeli wam coś nie pasuje nie zgadzacie się z czymś że ta para są takie w sumie nieważne bo tam co się stanie kiedy człowiek nie pójdzie na wybory to zobaczycie na chociażby ten przykład z roku 2018 ostatnie wybory samorządowe które były w naszym kraju to właśnie wówczas ja jeden głos zauważył w jednym miejscu w jednym z niewolników województwie łódzkim zaważyło wygranej przegranej danego kandydata jak widzimy więc tutaj jeden głos może mieć znaczenie jak widzicie więc naprawdę tej wymówki proszę nie używać przed sobą samego siebie stawszy się oszukać pamiętajcie o tym że jeżeli naprawdę komuś się nie podobać chciałbym żyć inaczej coś innego mieć do dyspozycji jeżeli chodzi o samorządy czy w ogóle polskę trzeba iść na wybory od tego się zaczyna [Muzyka] spróbujmy sobie teraz zadania które są postawione przed nami nowy podatek województwa i zostaną oglądaliśmy sobie za to odpowiedzialność z no no na przykład ze szkoły podstawowe gimnazja prawda przedszkola też powiedziałem wam że w takim razie ze szkoły ponadgimnazjalne będzie odpowiadała wiatr i tutaj mamy potwierdzenie tego szkoły ponadgimnazjalne to już powiem prawda natomiast łatwo domyślić w sobotę odpowiadały za na przykład szkoły wyższej prawda czyli uniwersytety politykiem podobnie jest ze służbą zdrowia w gminie tutaj pod nadzorem w miarę będzie będą te najmniejsze jednostki służby zdrowia czyli właśnie przychodzą jakieś szpitale jak widzimy to już jest sprawa powiatu na utrzymanie szpitali natomiast szpitale specjalistyczne na to już będzie przedmiot które będą się zajmować w województwie urzędnicy warto sobie przeanalizować tą grafikę dlatego że musimy też wiedzieć które sprawa załatwiona którym szczeblu czyli na przykład zobaczcie wielu z was w tej chwili albo tuż tuż tuż będzie zdawać na prawo jazdy no i tutaj egzamin na prawo jazdy więc na przykład zobaczcie rejestracja pojazdu odbywa się na poziomie powiatu dowód osobisty mówiliśmy żeby nie prawda wydawane natomiast widzicie zarejestrowanie pojazdu też jest właśnie szczebel powiatu natomiast jeżeli chodzi o na przykład muzea 3 no to ruszamy czy kolej to że sprawa sprawa województwa okej czyli tutaj warto pamiętać o tym czym się zajmuje dane dane szczebel tutaj mam jeszcze jedną taką grafikę która pokazuje że w zasadzie to samo tylko nieco inaczej to jest objęta jakie są obowiązki jakie są zadania samorządu terytorialnego adamem szczeblu oczy tutaj jeszcze raz warto sobie to przeanalizować i zapamiętać dobrze jeszcze raz przypomnijmy sobie w takim razie na razie mamy zebrane wszystkie te władze jak to wyglądało w powiecie przypominam mamy jeżeli chodzi o wadze ja przepraszam może to być jedna z nas zmienia się brzmienie mamy władzę ustawodawczą czyli rady gminy albo natomiast ta rada miasta jest wtedy kiedy jest to obszar na powiedzmy że powiatu świdnickiego natomiast jeżeli chodzi o i na to mamy tutaj właśnie w ten sposób przedstawione natomiast władzę wykonawczą ministrowie wójt albo burmistrz albo prezydent powiecie władzę ustawodawczą i kontrolą sprawuje rada powiatu albo rada miasta znowu jeżeli jest to obszar wernickiego natomiast władzę wykonawczą sprawuje zarząd powiatu które łączy starosta a jeżeli jest to powiat krakowski czyli miasto powiat miejski złożony z miasta 100 tysięcy sto tysięcy mieszkańców lub więcej wtedy mamy władzę wykonawczą w rękach prezydenta znowu no i nad obszarze województwa mamy władzę ustawodawczą w rękach członków sejmiku wojewódzkiego natomiast władzę wykonawczą sprawuje zarząd i przewodniczy temu zarządowi marszałek województwa tutaj widzimy jeszcze raz mapę pokazującą podział administracyjny naszego kraju jeszcze raz przypominam że mamy tutaj dwa województwo gdzie są dwa miasta się z wami władz czterech ludzkie województwa zielona góra i gorzów wielkopolski są tymi miastami z pełnym władz natomiast drugim województwo kujawsko-pomorskie gdzie mamy to nie był tylko tak warto zapamiętać że to miasto które jest wyżej na mapie nieco tutaj bez kogoś wyżej niż toruń czy gorzów wielkopolski jest wyżej niż zielona góra na mapie miasta które są wyżej na mapie to są siedziby wojewody natomiast te które są niżej sąsiedzi wami dla sejmiku województwa łódzkiego tutaj tak poglądowo tylko widzimy które w województwie są największe oczywiście mazowieckiej w swoim największym na drugim miejscu wielkopolskie o polskie górnictwo jest jak widzimy najmniejszym województwem no i według ludności to możemy zobaczyć że najwięcej ludzi mieszka również mazowieckim natomiast na drugim miejscu jeśli chodzi o ludność nie wielkopolski tylko województwo śląskie tutaj jest więcej ludzi niż na obszarze wielkopolskiego województwa natomiast nie zmieniło płaszczyzna jest na końcu jeżeli chodzi o liczbę ludności również niecałe miliony mieszkańców w województwie opolskim się znajduje obywatelem oczywiście darmo wpływać na to co się dzieje na obszarze samorządu terytorialnego to ta idea samorządności została wprowadzona żeby ale mieć wpływ na to co się dzieje żeby mogli brać udział w rządzeniu więc jak widzimy możemy wybierać rannych czyli członków rady gminy rady powiatu czy że sejmiku wojewódzkiego możemy wybierać wójta burmistrza lub prezydenta zaczynasz od tego na terenie gminy mieszkamy możemy brać udział w wyborach samorządowych czyli które są lokalnym organizowane możemy kandydować w wyborach samorządowych możemy działać samodzielnie tworzą jakieś inne typy rozwiązujące problemy właśnie nasze jako społeczności lokalnej możemy demonstrować możemy tworzyć wielce pisać petycję pod na przykład właśnie budynkami władze samorządowe a mamy prawo być informowani o tym co robią władze samorządowe oczywiście możemy brać udział w pracowni jako obserwatorzy czy możemy przejść posłuchać na przykład sobie o czym rozmawiają na średnie i możemy też sterować listy do żadnego albo burmistrza zapytania na przykład dlaczego nie na mojej ulicy nie ma latarni albo są dziury w chodniku albo w 2 dni i nie mogę sobie spokojnie pojechać na rowerze ulicą tak w ten sposób prosimy o interwencję odpowiedniego urzędnika no właśnie powiedziałem przed chwilą że możemy brać udział w referendum lokalnym jako mieszkańcy z danymi na przykład więc jak widzimy takie referendum odbywa się na wniosek co najmniej 10 uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy powiatu czyli co najmniej 10 procent mieszkańców musisz się zgłosić z takim wnioskiem o to żeby takie referendum zorganizować 5 procent uprawnionych do głosowania mieszkańcy województwa z kolei potrzebujemy czyli na obszarze wojewódzkim już ta liczba procentowa jest mniejsza frekwencja jak widzimy ma wpływ na wynik tego badania do lokalnego bo musi ponownie co najmniej 30 procent natomiast wyjątek stanowi stanowi odwołanie referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządowe wówczas potrzebujemy trzy piąte wszystkich głosów w większości bez względu na stosowana jest podczas tego referendum czyli większość z was jeden głos znowu jest jeden wyjątek jeżeli chodzi o samą opodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne wówczas wymagane jest uzyskanie większości kwalifikowany a wyrażone ułamkiem dwie trzecie czy co najmniej dwie trzecie musi być wówczas niż przeciw skąd samorządy otrzymają pieniądze teraz na zrealizowanie wszystkich swoich zadań więc tutaj jak widzimy pierwszym dochodów dla samorządów są to tak zwane własne czyli na przykład wpływy z podatków wpływ z opłat na przykład zapłaty targowej z parametrów chociażby oprócz tego z podatków dzień i podatków pit tak przypomnę jest to podatek od osób prawnych bit to podatek od osób fizycznych do końca kwietnia każdego roku osoba fizyczna muszą rozliczyć się z tego podatku piłaś drugim źródłem dochodów w gminie przykład jest substancja zwana ogólną subwencja czyli pieniądze które przekazuję władzę centralną poszczególne obszary tutaj terytorialnym naszego kraju czy na przykład media czyli państwo powiedzmy że przekazuje pieniądze na właśnie prowadzenie szkół prowadzenie przedszkoli czyli właśnie edukację to jest właśnie ta sytuacja oświatowa czyli takie powiedzmy że dopłaty tak od państwa na otrzymanie tych placówek oświatowych może być też sekwencja wyrównawcza czyli te samochody które są słabe ekonomicznie dostają pieniądze ekstra od państwa żeby właśnie wyrównać pewien poziom tutaj życia może być to wersja równoważąc a czyli takiego aktora pa wspomóc najbiedniejsze gminy powiaty subwencja regionalna czyli te które te województwa które są najmniej zamożne mogą liczyć no i jeszcze jedno źródło dochodów to są dotacje celowe czyli państwo może konkretnie przeznaczać pieniądze na konkretny cel czyli na przykład jest jakiś kataklizm klęska żywiołowa powódź pożar komórki są jakieś gatunku zwierzęcia i wtedy państwo może przekazać taką sumę pieniędzy na przykład gminie po to żeby także usunęła skutki dalej klęski żywiołowej więc tutaj jeszcze jedno jeszcze jedno źródło dochodów wina może uzyskać tutaj widzimy budżet minę dochody to już wiemy że to są właśnie te pieniądze z budżetu państwa czyli to są dwa różne na przykład to są właśnie te dochody czyli podatki i opłaty no i majątek netto czyli majątek omal nie zginęła przecież jakiś teren jakiś jakąś ziemię może sprzedać możesz zabić może wynająć makijaż budynki można te budynki też wynajmować może sprzedawać czerpać pieniądze jestem właśnie w tych budynkach komunalnych jest tutaj widzimy że to wszystko razem składa się na to od do budżetu gminy gmina wydaje oczywiście pieniądze na wykonanie różnych zadań w których już wspominaliśmy wcześniej między innymi do utrzymanie środowiska w czystości czy jakimś tam względem stanie używalności na nara na na nara na na cele społeczne cele techniczne czyli właśnie utrzymanie dróg między innymi czy utrzymanie porządku bezpieczeństwa czyli walka na przykład z przestępczością no i jak się spala benzynę zobaczmy procedurę uchwalania na widzimy że rada gminy adminów i wskazówki do tego projektu następnie wójta burmistrza lub prezydenta miasta sporządza projekt budżetu widzimy że to 15 listopada trzeba ten projekt sporządzić następny atak mnóstwo budżet do końca roku to wszystko poszło grudnia w wyjątkowych sytuacjach może być jak widzicie przesuń na koniec stycznia i jeżeli nie chwali budżetu w terminie rada gminy no to wówczas wkracza do akcji regionalna izba obrad łukowa która została tam dotrzesz do końca lutego zmiana jest dobra pogoda jak widzimy jest to instytucja która nadzoruje sprawy finansowe na terenie samorządów gdzie na przykład na terenie gminy nadzoruje jak są wydawane pieniądze na to są wolne pieniądze w budżecie gminy widzimy że powinna być zasada równowagi budżetowe czyli zespół wydatki nie powinny być na różnym poziomie na takim samym poziomie jak czyli chodzi o to żeby dana gmina się nie za dużo żeby nie wydawała więcej niż samo zarabia tutaj widzimy że do końca marca organy wykonawcze składają organom stanowiącym sprawozdanie z wykonanego budżetu czyli na przykład gminy organ wykonawczy czyli właśnie burmistrz chociażby składam kanał chcącemu czyli razem i na przykład sprawozdanie z wykonania tego budżetu czyli musisz rozliczyć władza wykonawcza z każdej złotówki organy stanowiące absolutorium wykonania budżetowej zatwierdzają to jak został budżet wykonane oczywiście zatwierdzania lub nie jeżeli nie zatwierdzą wtedy mamy mamy problem jeżeli nie będzie udzielona absolutorium to widzimy że powoduje że sytuacja wszędzie procedury referendum o w odwoławczego czyli żeby odwołać na przykład burmistrza za to że no nie przeprowadził się do budżetu tak jak powinien nie zrealizowałem tego że tak powiem nie nadzór nad sprawami gminy w prawo w górę samorządami w sprawie premier poprzez właśnie wojewodów oraz regionalna izba kawałek już wspomniałem one zajmują się finansami przede wszystkim jeżeli chodzi o samorząd terytorialny same może uwaga samorządu terytorialnego jak widzimy ale tylko w przypadku naruszania konstrukcji albo ustaw jeżeli dojdzie do rozwiązania na przykład rady gminy przez nas same to wówczas powołuje się tak zwany rząd komunistyczny czyli władza centralna przesyła komisarzy którzy przejmują władzę na terenie na przykład gminy do momentu wybrania przez mieszkańców własnych władz w przyszłości czyli zarząd koncerny wkracza w sytuacji kryzysowej jak widzimy wojewoda lub regionalna izba handlowa mogą stwierdzić nieważności uv organów samorządowych czyli mogą stwierdzić na przykład uchwała rady gminy jakieś jest nie prawo jazdy jest nieważne tak jest po prostu nie obowiązująca no i na koniec jeszcze zobaczcie jakim jest matkami próbowały się niektóre samorządy to już jest nieaktualne na przykład ten znaczek jest światło albo pozostaw mnie w tej chwili ma nieco inna logo ale tak wygląda widzimy że różne pomysły są na planowanie własnego regionu czy miasta bardziej to chodzi o miasta w naszym kraju