Ontstaan van Landbouw en Landbouwsamenlevingen

Inleiding

• Belangrijk kenmerkend aspect van de tijd van jagers en boeren.
• Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
• Verschil tussen jagers-verzamelaars en landbouwsamenlevingen.
• Landbouwsamenlevingen opgebouwd uit: politiek, cultuur, economie, sociale verhoudingen.

Ontstaan van de Landbouw

• Circa 13.000 jaar geleden, rond 11.000 v.Chr.
• Locatie: Vruchtbare Halve Maan.
  • Gebied loopt van Egypte, via Israël, Jordanië, Syrië, zuiden van Turkije naar Irak en Iran.
• Neolitische revolutie (landbouwrevolutie).
  • "Neolitisch" = nieuwe steentijd.
  • Ontstaan van landbouw (agrarisch).
• Klimaat rond 11.000 v.Chr. was gunstig:
  • Gematigd klimaat met veel planten en dieren (voedselovervloed).
  • Grote rivieren: Nijl, Jordaan, Eufraat, Tigris.
• Jagers-verzamelaars hoefden niet langer rond te trekken.
• Begin van akkerbouw en veeteelt.

Overgang naar Landbouwsamenlevingen

• Langzame overgang, niet van de ene op de andere dag.
• Tot 9000 v.Chr. jagen en verzamelen in Vruchtbare Halve Maan.
• Begin van agrarisch leven vóór 9000 v.Chr.
• Jagers-verzamelaars en boeren leefden lange tijd naast elkaar.
• Voordelen landbouw:
  • Voedseloverschot, groei van groepen.
  • Ontstaan van landbouwsamenlevingen.

Structuur van Landbouwsamenlevingen

• Middel van bestaan: landbouw (akkerbouw en veeteelt).
• Politiek:
  • Geen georganiseerd bestuur bij jagers-verzamelaars.
  • Ontstaan van dorpen, bestuur door dorpsoudsten, priesters of beste boeren.
• Sociale verhoudingen:
  • Sedentaire revolutie: vaste woonplaatsen.
  • Sociale verschillen door bezittingen.
  • Statusverschillen en sociale ongelijkheid.
  • Rolverdeling tussen man en vrouw bleef aanwezig.
• Culturele veranderingen:
  • Magische rituelen, godsdiensten rond oogst.
  • Uitvindingen: gereedschappen, kalenders, eerste schrift.

Verspreiding van de Landbouw

• Ontstaan landbouw op verschillende plaatsen wereldwijd.
• Onafhankelijk ontstaan, geen contacten tussen gebieden.
• Klimaat gunstig voor landbouw in andere gebieden.
• Landbouw verspreidt zich langzaam over de wereld.
• Trage revolutie, ongelijkheid in het tijdig ontstaan van landbouw.
• Mesopotamië start vroeg, Europa later, Nederland/België nog later.
• Focus op Midden-Oosten en Europa.